Đối với sản phụ sau sinh nếu không vấn đề gì thông thường ngày hôm sau sản phụ và bé sẽ được về nhà trường hợp sinh mổ sẽ lâu hơn. Tuy nhiên, khi về nhà sản phụ có thân nhiệt từ 38 độ C trở lên thì cần tái khám, nếu để lâu có thể gặp nguy hiểm.
Nguyên nhân nào gây sốt?
Sau khi sinh sản phụ sốt do nhiều nguyên nhân, mức độ nặng nhẹ cũng khác nhau. Có thể chỉ đơn thuần là do các bệnh về vú như cương vú sau sinh nhưng cũng có thể là viêm vú, áp xe vú; Nhiễm khuẩn vết mổ (viêm bàng quang, viêm bể thận cấp, viêm phổi…) hoặc có thể nhiễm khuẩn hậu sản (nhiễm khuẩn âm hộ, âm đạo, tầng sinh môn; Viêm nội mạc tử cung, viêm toàn bộ tử cung, viêm tử cung phần phụ, viêm phúc mạc tiểu khung, viêm phúc mạc toàn bộ, nhiễm khuẩn huyết).
 |
Biểu hiện và nguy cơ
- Sốt sau sinh do các bệnh về vú: Thông thường sau khi sinh sản phụ thường cương vú do sữa thì có các dấu hiệu. Lúc này, người mẹ cần tăng số lần cho con bú, có thể vắt sữa bằng tay hoặc bằng bơm hút. Mặt khác muốn giảm đau tức bằng cách sau khi cho bé bú sản phụ cần chườm lạnh, mặc áo lót hoặc băng nâng hai bầu vú không quá chặt. Đối với trường hợp này thì không cần đến cơ sở y tế. Nhưng nếu viêm vú sẽ có các dấu hiệu chính như: vú cương, đau, đỏ, đầu vú nứt nẻ, thường bị một bên cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Nếu không bệnh sẽ tiến triển thành áp xe vú. Khi đó dấu hiệu chính của áp xe vú sẽ căng to, sưng đỏ, có chỗ ấn mềm, nếu chọc dò có mủ. Tại tuyến xã sẽ phải chuyển tuyến trên để được điều trị thích hợp.
- Nhiễm khuẩn vết mổ: Có các biểu hiện chính như: vết mổ sưng, có dịch tiết là máu hay mủ, tấy đỏ quanh vết khâu cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị.
- Sốt do nhiễm khuẩn hậu sản
Nhiễm khuẩn ở tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung: Triệu chứng chính là vết rách hoặc chỗ khâu sưng tấy, đỏ, đau đôi khi có mủ. Tử cung co hồi tốt, sản dịch có thể hôi hoặc rất hôi. Sản phụ có thể sốt nhẹ 38 - 38,5 độ C, lúc này sản phụ cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị.
Viêm nội mạc tử cung: Thường do kiểm soát tử cung, nhiễm khuẩn ối, chuyển dạ kéo dài hoặc đôi khi có thể do sót rau. Viêm nội mạc tử cung nếu không được điều trị sẽ dẫn đến các biến chứng trầm trọng hơn như viêm tử cung toàn bộ, viêm phúc mạc, nhiễm khuẩn huyết… Với các triệu chứng chính là mệt mỏi, người mẹ sốt 38 độ C - 39 độ C từ 2 ngày sau khi sinh. Tử cung co hồi chậm, mềm, ấn đau. Sản dịch hôi, đôi khi có lẫn mủ… Sản phụ cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị.
Viêm tử cung toàn bộ: Triệu chứng chính là sản dịch rất hôi thối, màu nâu đen. Tử cung to, mềm, ấn rất đau, khi sản phụ di động tử cung đau, đôi khi ấn gây tiếng kêu lạo xạo như có hơi, đặc biệt có thể có ra huyết vào khoảng ngày thứ 8 - 10 sau sinh... cần khám cấp cứu ngay.
Viêm tử cung và phần phụ: Từ tử cung, tình trạng nhiễm khuẩn có thể lan rộng sang các cơ quan phụ cận như dây chằng rộng, vòi tử cung, buồng trứng… Triệu chứng chính là xuất hiện muộn ngày thứ 8 - 10 sau khi sinh. Sản phụ sẽ có biểu hiện sốt cao kéo dài kèm theo đau bụng dưới. Tử cung to, co hồi chậm, ấn đau… có thể gây biến chứng viêm phúc mạc hay túi mủ vỡ vào bàng quang, âm đạo, trực tràng rất nguy hiểm.
Viêm phúc mạc tiểu khung: Triệu chứng có thể xuất hiện sớm khoảng 3 ngày sau đẻ hoặc chậm hơn khoảng ngày thứ 7 - 10 sau một thời kỳ nhiễm khuẩn ở tử cung hay âm hộ, âm đạo. Sản phụ sốt cao 39 độ C - 40 độ C, có thể rét run. Đau nhiều ở vùng bụng dưới, ấn bụng có phản ứng ở vùng này. Tử cung to, phù nề...
Viêm phúc mạc toàn bộ: Triệu chứng chính là toàn thân mệt mỏi, sốt cao, gây sút cân, mạch nhanh, khó thở, nôn. Bụng chướng, đau nếu không được điều trị có thể viêm phúc mạc toàn bộ phải cắt tử cung.
Nhiễm khuẩn huyết: Do thủ thuật hoặc dụng cụ không vô khuẩn. Do điều trị các tình trạng nhiễm khuẩn không đúng cách, dùng kháng sinh không đủ liều lượng, không đủ thời gian… Có thể do can thiệp phẫu thuật quá sớm khi chưa bao vây được ổ nhiễm khuẩn khu trú tại bộ phận sinh dục bằng kháng sinh, tạo điều kiện cho vi khuẩn lan tràn vào máu. Triệu chứng chính là sốt cao, rét run nhiều lần trong ngày. Có những trường hợp sốt kéo dài, toàn trạng suy nhược, có thể đi đến choáng, hạ huyết áp, mê man nếu không được cấp cứu kịp thời nhẹ thì phải cắt tử cung nặng sản phụ sẽ tử vong.
- Sốt do viêm tắc tĩnh mạch
Là bệnh hiếm gặp ở nước ta. Thường xuất hiện vào ngày thứ 18 sau sinh với các triệu lâm sàng: Sốt cao, đau tại nơi viêm tắc tĩnh mạch, người bệnh không đi lại được nếu viêm tắc các tĩnh mạch ở chi dưới. Nếu viêm tắc các tĩnh mạch trong ổ bụng thì người bệnh đau bụng, nhất là viêm tắc tĩnh mạch mạc treo, bệnh có thể biểu hiện ở các tĩnh mạch ở phổi, ở não… với các triệu chứng đau ở các cơ quan này, đôi khi bị liệt nếu cục gây tắc to có thể tiến hành phẫu thuật lấy bỏ.
Vì vậy, khi sản phụ có biểu hiện sốt, nhất là sốt cao liên tục không giảm cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị.
(Theo Hướng dẫn quốc gia về các DVCSSKSS, Bộ Y tế)