Phó tổng Thanh tra Chính phủ Ngô Văn Khánh đã ký thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại Tổng Công ty đầu tư phát triển nhà và đô thị - Bộ Xây dựng (HUD). Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã nêu lên hàng loạt thiếu sót, sai phạm,... của Tổng HUD.
Nhiều sai phạm
Theo Kết luận thanh tra số 1312/TB-TTCP, HUD thiếu trách nhiệm trong việc quyết định đầu tư, kinh doanh (KD) dự án đô thị. Cụ thể, từ năm 2011 về trước, HUD đã quyết định các dự án đầu tư vượt xa năng lực tài chính và quản trị, dẫn đến chậm và trì trệ trong việc triển khai các dự án, sản phẩm dở dang quá nhiều, hàng tồn kho lớn, chậm luân chuyển, đẩy HUD và một số đơn vị thành viên đến tình trạng khó khăn như hiện nay. Nợ lớn phải trả, cân đối khả năng thanh toán khó khăn, nợ phải thu hồi còn chậm, phát sinh quá hạn; doanh thu, thu nhập giảm mạnh, KD kém hiệu quả.
Trụ sở HUD tại Tòa nhà M5 Nguyễn Chí Thanh.
Không những thế, Thanh tra Chính phủ (TTCP) khẳng định, HUD đã “làm trái và buông lỏng quản lý trong hoạt động ủy quyền KD dự án cho các đơn vị thành viên quy mô lớn”. Điều đó thể hiện ở các dự án đô thị sau khi đầu tư hạ tầng kỹ thuật, HUD không tiếp tục đầu tư công trình trên đất hoặc chuyển nhượng đất đã có hạ tầng cho nhà đầu tư thứ cấp, mà ủy quyền đầu tư KD cho các công ty thành viên, trái với điều lệ tổ chức hoạt động và quy chế quản lý tài chính của HUD.
“Thông qua hình thức ủy quyền đầu tư kinh doanh, HUD đã chuyển giao cho các công ty thành viên cả những diện tích đất Nhà nước đã ưu đãi miễn không thu tiền để đầu tư KD nhà theo giá thị trường; không thực hiện đúng nghĩa vụ xây dựng căn hộ chung cư cao tầng để bán và cho thuê đối với đối tượng gặp khó khăn về nhà ở, không giao tầng 1 các chung cư cho TP. Hà Nội theo quy định” - Kết luận thanh tra chỉ rõ sai phạm của HUD.
Quản lý các khoản đầu tư yếu kém, hiệu quả đầu tư thấp
Cũng theo Thanh tra, HUD thiếu trách nhiệm đối với việc trích trước chi phí trọng yếu trong KD bất động sản vào giá vốn KD. Theo đó, HUD đã hạch toán trích trước chi phí phải trả vào giá vốn KD hàng kỳ theo suất đầu tư mét vuông đất, mét vuông nhà phân bổ trên cơ sở tổng mức đầu tư các dự án sai với quy định phải căn cứ chi phí phát sinh và dự toán công trình.
Điển hình như dự án Việt Hưng (Long Biên, Hà Nội), HUD trích thiếu chi phí phải trả quá nhiều, dẫn đến hậu quả là thiếu nguồn vốn để xây dựng hoàn trả khối lượng các hạng mục công trình hạ tầng còn nợ và khối lượng giải phóng mặt bằng của dự án chưa thực hiện là quá lớn 1.099.006 triệu đồng, trong khi sản phẩm dự án đã cơ bản kinh doanh hết. Việc xác định giá vốn sai dẫn đến xác định giá bán KD cho dự án thấp hơn mức phải thực hiện, làm giảm doanh thu và kết quả KD của HUD - đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó khăn của HUD hiện nay, kết luận chỉ rõ.
Ngoài ra, Thanh tra cũng “điểm mặt” hàng loạt sai phạm khác của HUD như HUD bổ sung vốn điều lệ từ lợi nhuận KD dự án Văn Quán (Hà Đông) khi chưa quyết toán, không đúng chỉ đạo của Thủ tướng; đầu tư xây dựng sai quy định, quy hoạch chi tiết được duyệt, xây dựng tăng căn hộ và tăng diện tích sàn chung cư để KD thu lợi, sử dụng kinh phí bảo trì nhà chung cư sai mục đích...
Đáng chú ý, việc quản lý các khoản đầu tư ra ngoài doanh nghiệp của HUD yếu kém, hiệu quả đầu tư thấp, làm thâm hụt vốn như việc đầu tư vào Công ty CP xi măng Sông Thao 516.550 triệu đồng nhưng do dự án chậm tiến độ, chi phí phát sinh sớm nên đến cuối năm 2012, lỗ lũy kế 305.000 triệu đồng (bằng 45% vốn đầu tư của chủ sở hữu); góp vốn vào Công ty CP Thép sông Hồng 46.217 triệu đồng từ tháng 5/2005 đến tháng 1/2007, đã thỏa thuận thoái vốn nhưng đến nay không thu hồi được và chưa xử lý; đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh vào Quỹ Đầu tư Việt Nam 72.000 triệu đồng (năm 2006), đến thời điểm kiểm tra (8/2013) chưa thu được hiệu quả...
Vì những nguyên nhân trên nên các khoản nợ HUD phải trả lớn 6.684.223 triệu đồng, khả năng thanh toán nợ khó khăn do mất cân đối dòng tiền, tồn kho nhiều 4.352.049 triệu đồng, thanh khoản chậm, hạch toán chưa đầy đủ các khoản nợ về tiền sử dụng đất, nợ công trình hạ tầng chưa xây dựng và quá hạn chưa bàn giao được cho địa phương khối lượng lớn 4.501.770 triệu đồng.
Xử lý sai phạm
Kết quả thanh tra cho thấy, “việc quản lý sử dụng vốn, tài sản và hoạt động kinh doanh của HUD đang trong tình trạng hết sức khó khăn, nhiều việc có khả năng mất vốn”. Vì vậy, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Xây dựng phối hợp với cơ quan chức năng rà soát, xử lý theo thẩm quyền và pháp luật để HUD khắc phục tồn tại gắn với tái cơ cấu theo đề án được phê duyệt hiệu quả, đồng thời, cần “xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm theo đúng pháp luật”.
Bộ Xây dựng, UBND TP. Hà Nội kiểm điểm và chỉ đạo thực hiện xử lý trách nhiệm đối với những tập thể, cá nhân liên quan trong kết luận thanh tra, trong đó cần lưu ý trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Ban Tổng giám đốc và các ban bộ phận chuyên môn theo các thời kỳ do các ông Nguyễn Hiệp, Nguyễn Đăng Nam, Nghiêm Văn Bang đứng đầu.
Về xử lý kinh tế, TTCP yêu cầu HUD nộp ngân sách nhà nước 262.463 triệu đồng gồm: nợ đọng tiền sử dụng đất; tính thiếu tiền sử dụng đất phải nộp; tiền chênh lệch giữa giá thành và giá bán tại một số dự án... Giao HUD và các công ty thành viên điều chỉnh, hạch toán đúng quy định đối với 20 nội dung với tổng số tiền 459.960 triệu đồng và hàng loạt biện pháp khắc phục và chấn chỉnh khác.
Trao đổi với phóng viên báo Sức khỏe&Đời sống, lãnh đạo HUD cho biết, sẽ tiếp nhận kết quả kết luận của TTCP, theo đó sẽ nghiêm túc khắc phục hậu quả cụ thể từng lĩnh vực sai phạm, đồng thời chờ kết quả xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có khuyết điểm theo quy định của pháp luật.
Trần Lâm – Toàn Vũ
