Run, một tác dụng phụ của thuốc trầm cảm, cách nào khắc phục?

1. Run do thuốc là gì?

Run do dùng thuốc thường gặp trong thực hành lâm sàng và có nhiều loại thuốc có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm chứng run. Run do thuốc thường xảy ra bằng cách tăng cường run sinh lý, nhưng không phải tất cả các loại thuốc đều gây run theo cơ chế này. 

Việc phân biệt run do dùng thuốc với các dạng run khác là rất quan trọng và cần phải có tiền sử và thăm khám sức khỏe kỹ lưỡng của bệnh nhân.

Run do thuốc có thể có nhiều mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Có nhiều yếu tố nguy cơ đối với run do thuốc, trong đó tuổi tác là yếu tố quan trọng nhất. Run phổ biến hơn ở người cao tuổi, có lẽ do người già có nhiều bệnh lý cần được điều trị bằng nhiều loại thuốc khác nhau. 

Tương tác giữa bệnh và các thuốc gây run cũng rất quan trọng. Ví dụ, bệnh Parkinson do metoclopramide gây ra nặng hơn trong bệnh cảnh suy thận. Suy gan, rối loạn chuyển hóa và bệnh lý hệ thần kinh trung ương (ví dụ, chấn thương sọ não và nhồi máu) khiến bệnh nhân cũng có nguy cơ run do thuốc. Trạng thái lo lắng và tâm trạng cũng có thể ảnh hưởng đáng kể. 

Một số loại thuốc phổ biến có thể gây ra hoặc tăng cường run bao gồm amiodarone, thuốc chống trầm cảm, chất chủ vận β-adrenergic, cyclosporine, lithium, tacrolimus, theophylline và axit valproic...

2. Thuốc chống trầm cảm có thể gây run

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) được kê đơn rất phổ biến để điều trị trầm cảm và lo âu, thay thế phần lớn thuốc chống trầm cảm ba vòng trong điều trị những bệnh này. Trong khi nhiều rối loạn vận động đã được báo cáo với SSRI, run có lẽ là rối loạn vận động phổ biến nhất gây ra bởi các loại thuốc này.

Một số nghiên cứu ước tính rằng 20% người được điều trị bằng SSRI hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng sẽ bị run. Điều này có thể xảy ra bất cứ lúc nào sau khi bắt đầu dùng thuốc. 

- Thuốc chống trầm cảm SSRI bao gồm: Citalopram, escitalopram, fluvoxamine, paroxetine, fluoxetine, sertraline...

- Thuốc chống trầm cảm ba vòng bao gồm: Amoxapine, clomipramine, amitryptyline, desipramine, nortryptyline, doxepin, trimipramine, imipramine, protryptyline

3. Các loại thuốc khác gây run

Các loại thuốc điều trị tâm thần khác như lithium và natri valproate, là những chất ổn định tâm trạng được sử dụng trong chứng rối loạn lưỡng cực, cũng có thể gây ra chứng run. Thuốc chống loạn thần, đặc biệt là thuốc chống loạn thần điển hình, có thể gây run tương tự như bệnh Parkinson.

Các tác dụng phụ ngoại tháp của những loại thuốc này cũng có thể bao gồm loạn trương lực cơ (các cơ co thắt không chủ ý), rối loạn vận động chậm (cử động mặt bất thường như nhăn mặt và nhai) và akathisia, cảm giác bồn chồn, đôi khi có thể giống như run.

Ngoài ra, có nhiều loại thuốc kê đơn khác có thể gây run. Bao gồm:

• Thuốc chống co giật (động kinh)
• Thuốc chống nôn 
• Thuốc giãn phế quản được sử dụng cho bệnh hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
• Một số thuốc kháng sinh
• Một số loại thuốc chống virus
• Một số loại thuốc hóa trị
• Một số thuốc ức chế miễn dịch
• Một số loại thuốc tim và huyết áp
• Chất kích thích như caffeine và amphetamine

4. Xử trí chứng run do thuốc chống trầm cảm gây ra

Run do thuốc điều trị trầm cảm thường gặp trong thực hành lâm sàng, xảy ra với nhiều loại thuốc và thường rất dễ điều trị bằng cách giảm liều lượng thuốc, chuyển sang chế phẩm giải phóng có kiểm soát hoặc chuyển sang một loại thuốc khác. 

Chứng run thường sẽ hết theo thời gian sau khi ngừng dùng thuốc, nhưng đôi khi run do thuốc trầm cảm SSRIs có thể kéo dài. Tuy nhiên, nếu không muốn đổi thuốc vì sợ tái phát trầm cảm, bác sĩ có thể lựa chọn thêm một loại thuốc bổ sung để kiểm soát tình trạng run. 

Một số loại thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát chứng run do thuốc chống trầm cảm bao gồm:

• Thuốc chẹn beta
• benzodiazepines
• primidone
• gabapentin
• topiramate

Mời xem thêm video đang được quan tâm: