1. Các chỉ định của thuốc ức chế bơm proton (PPI)
Việc phát hiện ra các loại thuốc ức chế axit dạ dày, thuốc đối kháng thụ thể H2 và thuốc ức chế bơm proton đã đánh dấu một sự thay đổi trong điều trị các bệnh do rối loạn axit dạ dày như bệnh trào ngược dạ dày - thực quản. Do mang lại hiệu quả vượt trội nên PPI hiện đã thay thế phần lớn các chất đối kháng thụ thể H2, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho nhiều bệnh nhân.
Thuốc ức chế bơm proton được sử dụng để điều trị ợ nóng, trào ngược axit dạ dày - thực quản.
Các thuốc ức chế bơm proton phổ biến là omeprazole, lansoprazole và pantoprazole...
PPI được khuyến cáo làm thuốc đầu tay theo hướng dẫn dựa trên bằng chứng cho nhiều bệnh lý đường tiêu hóa trên (GI), bao gồm loét, trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), dự phòng chảy máu tiêu hoá do NSAID, viêm dạ dày và thực quản Barrett.
Hiệu quả đã được chứng minh và hồ sơ an toàn thuận lợi đã góp phần vào việc thuốc được sử dụng rộng rãi, nhưng ngày càng có nhiều lo ngại về các tác dụng phụ tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng thuốc lâu dài.
2. Các nguy cơ có thể gặp khi sử dụng thuốc
Bất chấp những lợi ích mang lại khi sử dụng, cần nhận thức về các rủi ro và các tác dụng phụ tiềm ẩn để đảm bảo việc sử dụng thuốc phù hợp.
2.1 Nguy cơ gãy xương
Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) đã sửa đổi nhãn cảnh báo PPI để bao gồm thông tin an toàn về nguy cơ gãy xương hông, cổ tay và cột sống có thể gia tăng khi sử dụng các loại thuốc này.
Bệnh nhân trên 50 tuổi cũng có nguy cơ gãy xương cao hơn. Nguy cơ gia tăng phụ thuộc vào liều lượng và / hoặc thời gian, bệnh nhân dùng liều cao và / hoặc điều trị dài hạn (hơn 1 năm)..
PPI cũng có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc bisphosphonate được sử dụng để giúp ngăn ngừa gãy xương hông. Bệnh nhân trên 70 tuổi dùng PPI với bisphosphonate alendronate có nguy cơ gãy xương tăng lên đáng kể và khi điều trị PPI được dùng cùng với alendronate trong 2 năm trở lên, khả năng bảo vệ gãy xương hông đã bị suy giảm.
Việc giảm hấp thụ canxi hoặc vitamin B12 cũng góp phần gây ra gãy xương hông liên quan đến PPI. Bệnh nhân dùng PPI có nguy cơ loãng xương được khuyến khích bổ sung canxi và vitamin D.
Bệnh nhân dùng PPI có nguy cơ gãy xương được khuyến khích bổ sung canxi và vitamin D.
2.2 Nguy cơ nhiễm trùng
Độ pH tăng lên do ức chế acid dạ dày khuyến khích sự phát triển của vi khuẩn ngay cả khi sử dụng thuốc trong thời gian ngắn (dưới 1 tuần), làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Sử dụng PPI có liên quan đến việc gia tăng các bệnh nhiễm trùng do C. diff và tiêu chảy. Bệnh nhân dùng PPI có nguy cơ phát triển nhiễm trùng cao hơn so với những bệnh nhân không điều trị bằng PPI.
Tỷ lệ mắc bệnh viêm phổi cũng có thể tăng lên, bệnh nhân thở máy dùng PPI có nguy cơ cao nhất.
2.3 Nguy cơ hạ huyết áp
Mặc dù hiếm gặp, hạ kali máu có liên quan đến việc sử dụng PPI và có thể đe dọa tính mạng. Các triệu chứng bao gồm yếu cơ và chuột rút, uốn ván, co giật, loạn nhịp tim và hạ huyết áp. Bệnh nhân cũng có thể có biểu hiện hạ calci huyết và hạ kali huyết thứ phát.
2.4 Giảm lượng magiê
Việc sử dụng thuốc kéo dài hơn một năm có thể làm giảm sự hấp thụ magiê, có thể gây ảnh hưởng ở những bệnh nhân đang dùng các loại thuốc khác làm giảm mức magiê, như thuốc lợi tiểu. Mức magiê thấp cũng có thể ảnh hưởng xấu đến những bệnh nhân đang dùng thuốc trợ tim, bao gồm cả những người dùng digoxin.
Bệnh nhân sử dụng PPI lâu dài nên được kiểm tra mức magiê ban đầu và sau đó trải qua các đánh giá định kỳ trong suốt quá trình điều trị PPI, đặc biệt nếu đang dùng digoxin. Cần theo dõi các triệu chứng của hạ canxi máu, bao gồm chuột rút cơ, tim đập nhanh, chóng mặt, run và co giật.
3. Những lưu ý khi dùng thuốc
Khi sử dụng thuốc cần lưu ý:
• Sử dụng thuốc theo chỉ định cảu bác sĩ, nên sử dụng liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất có thể để điều trị thích hợp tình trạng bệnh cụ thể.
• Nên dùng thuốc trước bữa ăn sáng từ 30 đến 60 phút.
• Khi điều trị thuốc lâu dài cần đánh giá triệu chứng liên tục và xem xét giảm liều hoặc ngừng thuốc.
• Khi được sử dụng kết hợp với các thuốc chống nhiễm trùng để diệt trừ Helicobacter pylori, nên xem xét việc ngưng sử dụng PPI sau 14 ngày.
• Thay đổi lối sống để giúp giảm thiểu việc sử dụng thuốc, như ăn nhiều bữa nhỏ, bỏ hút thuốc, không ăn 2-3 giờ trước khi đi ngủ, kê cao đầu giường 4 đến 6 inch, duy trì cân nặng bình thường và tránh các loại thực phẩm làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
• Liên hệ với bác sĩ điều trị nếu các triệu chứng không thuyên giảm sau 2 tuần sử dụng.
Mời xem thêm video đang được quan tâm:
Nguy hiểm khi tự dùng thuốc tamiflu điều trị cúm
