Rối loạn kinh nguyệt trong đó có rong kinh là tình trạng tương đối phổ biến khiến nhiều phụ huynh và các em gái lo lắng. Tuy nhiên, việc phân biệt đâu là rối loạn sinh lý tạm thời và đâu là bệnh lý cần điều trị y khoa là điều rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài cho các em.
1. Nguyên nhân gây rong kinh tuổi dậy thì
Chu kỳ kinh nguyệt bình thường ở phụ nữ thường kéo dài từ 21-35 ngày, trung bình là 28 ngày, với thời gian hành kinh khoảng 3-5 ngày. Tuy nhiên, khi mới bước vào tuổi dậy thì, cơ thể các em gái có nhiều thay đổi lớn, dẫn đến việc kinh nguyệt thường chưa ổn định ngay lập tức.
Ở giai đoạn này, hệ thống nội tiết tố chịu trách nhiệm điều hòa kinh nguyệt (bao gồm trục vùng dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng) chưa phát triển hoàn thiện. Do đó, các vòng kinh thường không có rụng trứng. Khi không có hiện tượng rụng trứng, cơ thể sẽ thiếu hụt progesterone, trong khi estrogen vẫn tiếp tục làm dày niêm mạc tử cung. Khi lớp niêm mạc này quá dày và bong tróc, sẽ gây ra tình trạng chảy máu kéo dài, khó cầm (rong kinh) hoặc ra máu thất thường không theo chu kỳ.
Rong kinh là tình trạng phổ biến, gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ và trẻ em gái.
Rong kinh là hiện tượng khi có sự chảy máu kinh nguyệt nhiều hơn bình thường, kéo dài hơn 7 ngày hoặc mất máu kinh nguyệt nhiều hơn 80 ml trong một chu kỳ. Thông thường, tình trạng này sẽ dần ổn định khi các em bước vào độ tuổi trưởng thành và hệ nội tiết hoạt động trơn tru hơn.
2. Rong kinh kéo dài có nguy hiểm không?
Dù phần lớn nguyên nhân gây rong kinh là do sinh lý nhưng rong kinh kéo dài (trên 7 ngày) hoặc rong huyết (ra máu rải rác cả tháng) sẽ gây ra những ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe:
- Thiếu máu và thiếu sắt: Đây là biến chứng hay gặp nhất. Việc mất máu liên tục khiến cơ thể thiếu hụt sắt, dẫn đến tình trạng da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt. Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, kém tập trung trong học tập và sinh hoạt.
- Viêm nhiễm phụ khoa: Máu kinh là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Khi thời gian hành kinh kéo dài, vùng kín luôn trong trạng thái ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập ngược dòng gây viêm âm đạo, viêm cổ tử cung. Nếu không vệ sinh đúng cách, tình trạng viêm nhiễm có thể lan rộng, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
- Suy giảm khả năng sinh sản: Rong kinh do các bệnh lý phụ khoa như u xơ tử cung, polyp tử cung,... có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ thai và sinh sản của bạn gái sau này.
- Ảnh hưởng tâm lý: Chảy máu kinh nhiều có thể khiến các em gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, ảnh hưởng đến sinh hoạt và học tập. Tình trạng ra máu dây dưa khiến các em gái luôn cảm thấy bất tiện, lo âu và tự ti, ngại tham gia các hoạt động thể chất hoặc vui chơi tập thể.
3. Khi nào cần đến bác sĩ để khám?
Phụ huynh và các em gái cần theo dõi sát sao chu kỳ kinh nguyệt. Cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Thời gian hành kinh kéo dài trên 7 ngày.
- Lượng máu kinh ra quá nhiều (phải thay băng vệ sinh liên tục mỗi 1 - 2 giờ) hoặc xuất hiện nhiều cục máu đông lớn.
- Cơ thể có dấu hiệu thiếu máu rõ rệt: mệt mỏi, thở dốc khi vận động nhẹ, hay ngất xỉu.
- Đau bụng kinh dữ dội, không thuyên giảm kể cả khi nghỉ ngơi.
Cha mẹ cùng các bé gái nên theo dõi và ghi nhận các triệu chứng rong kinh để có thể báo cáo chi tiết cho bác sĩ khi đi khám. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc như thuốc nội tiết tố, thuốc giảm đau hoặc thuốc cầm máu để kiểm soát rong kinh.
Đối với những trường hợp bị rong kinh nặng và kéo dài nhiều ngày, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc trong quá trình điều trị.
Cha mẹ và các em cần nhớ, tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng các loại thuốc điều kinh hoặc thuốc nội tiết (thuốc tránh thai) khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc dùng thuốc sai liều lượng hoặc sai loại ở lứa tuổi này có thể gây rối loạn nội tiết nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng tới chức năng sinh sản tương lai.
4. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hỗ trợ giảm rong kinh
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, việc điều chỉnh lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng rong kinh:
Về dinh dưỡng: Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu sắt và vitamin nhóm B để tái tạo máu như thịt bò, gan động vật, trứng, sữa, các loại cá. Nên ăn nhiều rau xanh đậm (cải bó xôi, súp lơ) và các loại củ quả màu đỏ (cà chua, cà rốt, bí đỏ).
Hạn chế tối đa đồ ăn nhanh nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas, cà phê, rượu bia vì chúng có thể làm tình trạng rối loạn nội tiết nặng hơn. Đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày giúp cơ thể duy trì sự cân bằng nước và giải độc tố.
Về vệ sinh: Các bé gái bước vào tuổi dậy thì nên được hướng dẫn vệ sinh "vùng kín" đúng cách. Trong kỳ kinh nguyệt cần thay băng vệ sinh thường xuyên (khoảng 2-4 giờ/lần) trong những ngày có kinh, kể cả khi lượng máu ra ít để ngăn ngừa viêm nhiễm.
Về sinh hoạt: Căng thẳng thần kinh cũng là một trong những yếu tố làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Bạn gái nên đảm bảo ngủ đủ giấc, tránh thức khuya và giữ tinh thần thoải mái. Thực hiện các bài tập vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, hoặc bơi lội để cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm căng thẳng. Hạn chế các yếu tố gây căng thẳng, thử các phương pháp thư giãn như yoga, hít thở sâu và massage để giảm stress.
