Người cao tuổi (NCT) dễ bị rối loạn tuần hoàn não do mạch máu nuôi não bị chèn ép, tắc, hẹp. Với thể cấp tính, biểu hiện thường là chóng mặt, xây xẩm mặt mày, buồn nôn, nôn, nặng đầu khi thay đổi tư thế…
Rối loạn toần hoàn não (RLTHN) hay còn được gọi là thiểu năng tuần hoàn não có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp nhất là ở đối tượng NCT.
Tự nhiên mắc chứng “quên”
Đặc biệt thường gặp là hay quên như: quên chìa khóa nhà, quên kính, quên các dụng cụ thường sử dụng hàng ngày...
Tưởng chừng những biểu hiện trên là “cái quên của người già” nhưng thực chất đó chính là triệu chứng cấp tính của bệnh RLTHN.
Ngoài ra, cũng có thể gặp các biểu hiện: chóng mặt, xây xẩm mặt mày, buồn nôn, nôn, nặng đầu khi thay đổi tư thế... Các triệu chứng này thường gặp vào lúc nửa đêm hoặc gần sáng. Nhiều người bệnh cho biết là họ rất sợ các triệu chứng này bởi nó rất dễ nhầm với tai biến mạch máu não, đặc biệt ở người có tăng huyết áp. Tuy vậy, cơn RLTHN không gây yếu, liệt tay chân, nhân trung, mặt...
Ngoài các triệu chứng điển hình, khi cơn cấp tính xảy ra, người bệnh còn có thể thấy kém tập trung tư tưởng, giảm khả năng tư duy, chậm hiểu, lười suy luận và đãng trí.
Nhiều trường hợp RLTHN ở những giai đoạn đầu có thể được bù trừ do sự điều chỉnh của hệ thần kinh nhưng nếu bị tái diễn nhiều lần và càng ngày càng nặng lên thì bệnh sẽ chuyển sang giai đoạn mất bù trừ. Giai đoạn đầu có khi chỉ biểu hiện các triệu chứng mà NCT hay gặp trong cuộc sống thường ngày như: mệt mỏi, mỏi chân tay ở một bên người; nhiều người bệnh có cảm giác tê bì ở tay chân và đôi khi có cảm giác bị giật ở tay, chân.
Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến RLTHN như: bệnh tăng huyết áp, bệnh đái tháo đường, bệnh xơ vữa động mạch, tăng mỡ máu (tăng cholesterol và triglycerit), tổn thương cột sống cổ.
Hậu quả của bệnh
Nếu ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể xuất hiện cảm giác mỏi tay, mỏi chân; cảm giác nóng bừng mặt, cơ thể nhiều khi còn vã mồ hôi hoặc lạnh các đầu chi, nổi da gà. Nếu nặng hơn có thể có cảm giác nghẹt thở, rối loạn tiểu tiện… RLTHN ít nhiều cũng có thể gây hiện tượng phù não gây rối loạn tâm lý từ nhẹ đến nặng, ví dụ như: hay đau đầu, cáu gắt vô cớ, hay nổi nóng hoặc vui buồn, lo lắng thất thường; nhưng hay gặp nhất trong RLTHN ở NCT là bị tai biến mạch máu não. Đây là một dạng RLTHN cấp tính ở NCT mà biểu hiện trước tiên: đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn, méo miệng, liệt chi, dần dần đi vào hôn mê, đại tiểu tiện không tự chủ, nếu cấp cứu không kịp thời.
Làm sao để phòng bệnh?
Việc phòng bệnh RLTHN cũng không đơn giản. Tuy vậy, khi bị bệnh hoặc nghi có bệnh, nên quan tâm đến việc đi khám bệnh định kỳ nhằm phát hiện bệnh sớm và tích cực điều trị, nhất là các yếu tố có nguy cơ cao gây rối loạn tuần hoàn não như tăng huyết áp, bệnh đái tháo đường, bệnh thoái hóa khớp đốt sống cổ hoặc là những trường hợp tăng cholesterol, triglycerit máu…
Những trường hợp có nguy cơ cao bị RLTHN không nên uống rượu bia, đặc biệt là không hút thuốc lá, thuốc lào; Nên tập thể dục đều đặn tùy theo sức của mình.
PGS.TS. BÙI KHẮC HẬU