Chính vì vậy, hiểu được rối loạn lipid do đái tháo đường rất quan trọng, bởi nó có thể xảy ra và gây biến cố tim mạch trước khi đái tháo đường được chẩn đoán.
Tiểu đường và rối loạn lipid máu
Bệnh tiểu đường đang ngày càng trở nên phổ biến và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến mỡ máu. Một trong những tác động đáng chú ý của bệnh là sự gia tăng cholesterol trong máu. Mặc dù cholesterol là một thành phần cần thiết cho cơ thể, nhưng khi mức cholesterol máu cao, đặc biệt là cholesterol xấu, sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Những vấn đề trong hoạt động của insulin điều hòa đường huyết và sự thay đổi đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường có thể gây rối loạn lipid máu. Ở bệnh nhân tiểu đường loại 1, sự thiếu hụt insulin và mức LDL cholesterol tăng cao làm giảm khả năng kiểm soát đường huyết. Ở bệnh nhân tiểu đường loại 2, các bất thường về mức lipid máu thường được quan sát thấy ngay cả khi kiểm soát được đường huyết. Bệnh nhân tiểu đường loại 2 thường có xu hướng tăng cao LDL và giảm HDL. Các rối loạn lipid tương tự với các hội chứng chuyển hóa (hội chứng kháng insulin, hội chứng béo phì).
Nếu không kiểm soát tốt đường huyết, bạn có thể gặp phải hội chứng nhiễm trùng máu, do các hạt lipid tích tụ trong máu không được đào thải ra ngoài. Hội chứng này có thể gây tổn thương thần kinh như mất cảm giác ở chân, mất trí nhớ.
Rối loạn lipid máu có thể phát triển chứng xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến quá trình cung cấp máu cho tim (gây bệnh mạch vành, đột quỵ, bệnh động mạch ngoại vi). Mức cholesterol cao cũng làm tăng nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ. Do đó việc tìm ra các phương pháp điều trị, phòng ngừa rối loạn lipid ở bệnh nhân tiểu đường là cần thiết để giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng.
Tất cả bệnh nhân tiền tiểu đường và bệnh nhân tiểu đường nên được xét nghiệm tầm soát rối loạn lipid máu tại thời điểm chẩn đoán bệnh và tái đánh giá mỗi năm. Xét nghiệm lipid máu có thể thực hiện khi đói hoặc sau ăn, bao gồm: total cholesterol, triglycerides, HDL-C, và LDL-C.
Rối loạn lipid máu thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường type 2.
Những chú ý khi rối loạn lipid máu ở bệnh nhân tiểu đường
Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, việc thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt ở người bệnh tiểu đường bị rối loạn lipid máu cần được chú trọng nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Dưới đây là những lưu ý ở người bệnh tiểu đường bị rối loạn lipid máu:
- Chế độ ăn hợp lý
Các khuyến cáo đã được đưa ra cho bệnh nhân tiểu đường là nên tuân thủ một chế độ ăn kiêng, giảm lượng chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, tăng acid béo Omega - 3 (có nhiều trong cá hồi, cá ngừ…). Ở những bệnh nhân thừa cân, nên áp dụng chế độ ăn kiêng giảm cân. Chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm: trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt gia cầm; đồng thời hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có cồn. Chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp giảm mức cholesterol tới 10%.
- Kiểm soát cân nặng, giảm cân
Thay đổi lối sống là phương pháp tối ưu nhất trong việc kiểm soát đái tháo đường và rối loạn lipid máu, bao gồm: giảm cân, thay đổi chế độ ăn, tập thể dục thường xuyên.
Béo phì làm tăng kháng insulin ở bệnh nhân đái tháo đường, làm giảm cholesterol HDL và tăng cholesterol LDL xấu. Giảm cân có thể cải thiện tình trạng rối loạn lipid và được khuyến khích ở những bệnh nhân thừa cân bị tiểu đường. Để đạt được hiệu quả giảm cân bền vững, việc hạn chế thực phẩm nhiều calo là chìa khóa quan trọng.
- Luyện tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên được khuyến khích cho tất cả các bệnh nhân, với ít nhất 150 phút mỗi tuần, chia đều ít nhất 3 ngày trong tuần. Bạn có thể lựa chọn: đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe, học khiêu vũ… tùy theo sức khỏe và điều kiện cá nhân.
Phương pháp thay đổi lối sống trong điều trị đái tháo đường và rối loạn lipid máu chỉ có tác dụng hỗ trợ, không có tác dụng chữa khỏi. Nếu các biện pháp thay đổi lối sống không có hiệu quả, người bệnh thường phải điều trị bằng thuốc.
Tóm lại: Đường huyết cao là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác, bao gồm cả cholesterol cao. Không chỉ vậy, ngay cả những người mắc bệnh tiểu đường type 2 có lượng đường trong máu được kiểm soát tốt cũng có khả năng bị mỡ máu cao.
Sự kết hợp giữa rối loạn lipid máu và đái tháo đường là nguyên nhân khiến bệnh nhân tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch do xơ vữa… Chính vì vậy, tất cả bệnh nhân tiểu đường nên được xét nghiệm tầm soát rối loạn lipid máu theo đúng chỉ định của các bác sĩ và thường là tại thời điểm chẩn đoán bệnh, sau đó tái đánh giá mỗi năm.
