Rối loạn khứu giác (chức năng ngửi) xảy ra khi cơ quan khứu giác hay bộ phận cảm nhận mùi bị trục trặc là biểu hiện của nhiều bệnh như: viêm xoang, viêm mũi, cảm cúm... ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe.
Chức năng của khứu giác
Khứu giác là một trong năm giác quan có chức năng nhận và phân biệt các mùi. Khứu giác có cơ quan tại nóc của mỗi ổ mũi, có nhiều tế bào thần kinh để ngửi, trên đầu tế bào ngửi có nhiều sợi lông nhỏ nhô khỏi lớp nhờn (lông mũi), tiếp xúc với không khí ra vào mũi và tiếp nhận mùi, lông mũi tiếp nhận hương tỏa trong không gian, kích thích tế bào ngửi và các tín hiệu được gửi về trung tâm ngửi ở vùng vỏ não thái dương để phân tích, tổng hợp thành mùi của sự vật. Bình thường, mũi có thể ngửi được 4.000 mùi khác nhau.
Thế nào là rối loạn khứu giác?
Nếu cơ quan khứu giác bị rối loạn thì khả năng cảm nhận mùi (ngửi) không được chuẩn xác... Rối loạn được chia thành các mức độ:
- Mất khứu giác: Bệnh nhân hoàn toàn không ngửi được một mùi nào
- Giảm khứu giác: Bệnh nhân mất một phần khả năng ngửi
- Tăng khứu giác: Quá thính mũi, ngửi được những mùi rất nhẹ.
- Khứu giác không chính xác với ngửi mùi không thơm thành thơm hoặc ngược lại và ngửi mùi mà không ai ngửi thấy.
 Rối loạn khứu giác thì khả năng cảm nhận mùi không được chuẩn xác. Ảnh: M. Họa |
Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng rối loạn khứu giác. Hầu hết các trường hợp rối loạn khứu giác sau một sự cố như ốm (cảm cúm, viêm xoang, viêm mũi,…) và do tai nạn (chấn thương vùng đầu), thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc bảo vệ thực vật.
Do một vài loại thuốc (kháng sinh, hạ huyết áp..), xạ trị liệu chữa u tại vùng đầu và cổ hoặc hít nhiều khói thuốc lá, lạm dụng thuốc xịt mũi chữa viêm mũi, viêm xoang cũng làm thay đổi khả năng khứu giác.
Ở người cao tuổi (sau 65 tuổi) cũng có thể rối loạn khứu giác, khứu giác có thuyên giảm đôi chút, tùy người, tùy tình trạng sức khỏe tổng quát và ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm lên tế bào ngửi. Ngoài ra một số bệnh mạn tính như: bệnh Alzheimer, kinh phong, Parkinson, tâm thần phân liệt cũng gây rối loạn khứu giác. Trong một số trường hợp có thể do bẩm sinh do bị điếc khứu giác nên không ngửi được mùi.
Điều trị thế nào?
Đối với trường hợp rối loạn tạm thời như: bệnh cúm, viêm xoang, viêm mũi,… sau khi được điều trị dứt điểm thì khả năng phục hồi sẽ trở lại bình thường. Còn đối với trường hợp rối loạn khứu giác do thuốc sau khi điều chỉnh, thay thuốc có thể khắc phục được tình trạng.
Đối với trường hợp rối loạn khứu giác ở người cao tuổi hoặc những người mắc một số một bệnh mạn tính thì khả năng phục hồi khứu giác la vô cùng khó khăn.
Đối với rối loạn khứu giác bẩm sinh (có thể do hẹp hốc mũi bẩm sinh, biến dạng vách ngăn,…). Tuỳ nguyên nhân gây điếc ngửi mà các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng đưa ra phương pháp điều trị bệnh khác nhau, nếu phát hiện muộn thì ít có khả năng điều trị. Vì vậy, nếu biểu hiện có rối loạn khứu giác bẩm sinh cần đến cơ sở y tế có chuyên khoa tai - mũi họng để được khám, tư vấn và điều trị.
Bác sĩ Phạm Thìn