Tỷ lệ người cao tuổi trong cơ cấu dân số đang có xu hướng tăng nhanh trên toàn thế giới, các nhà khoa học đang đề xuất rằng các loại robot có thể đỡ đần một số gánh nặng bằng việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ và đáng chú ý nhất là đồng hành với người cao tuổi.
Đa dạng công nghệ cao cho người già
Giờ đây, một bé trai chào đời ở Anh có thể được báo tuổi thọ trung bình của bé là 89, trẻ gái là 92. Dự kiến vào khoảng năm 2050, 1,5 tỷ người trên toàn cầu sẽ có độ tuổi trung bình là 65. Trước tình hình già hóa dân số trên hành tinh và cần một lượng nhân lực rất lớn để chăm sóc người già, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã phân bổ khoản ngân sách trong năm 2013 lên đến 2,39 tỷ yên (tương đương 14,3 triệu USD) nhằm phát triển ra các loại robot có thể chăm sóc, giúp đỡ người cao tuổi. Hãng Toyota hiện đang phát triển các thiết bị có thể nâng nhấc người cao tuổi hay cung cấp việc hỗ trợ di chuyển; còn hãng Toli Corp đã chế tạo ra một loại chiếu có gắn các cảm biến không dây, có thể theo dõi dấu vết và phản hồi thông tin nếu người cao tuổi di chuyển vòng quanh chiếu.
Robot có thể giúp người già di chuyển dễ dàng.
Một con robot đặc biệt với 24 ngón tay đã được chế tạo nhằm mục đích gội đầu và massage da đầu, thiết bị này rất hữu dụng cho những người cao tuổi bị giới hạn khả năng chuyển động. Robot 24 ngón tay này cũng tương tự như một thiết bị mà hãng Panasonic đang chế tạo trong các tiệm làm tóc ở Nhật Bản. Ý tưởng về việc sử dụng các loại robot dùng cho chăm sóc người cao tuổi hiện đang được thử nghiệm ở khắp nơi từ Singapore đến Anh. Mẫu robot Strands bắt đầu đưa vào hoạt động thử nghiệm với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc người Áo vào tháng 5/2013. Nó bắt đầu bằng những nhiệm vụ đơn giản như kiểm tra cửa ngăn cháy và luôn mang bên mình máy khử rung tim để phục vụ kịp thời cho bệnh nhân.
TS. Nick Hawes cho biết: “Chúng tôi đang cố gắng giải phóng nhiều hơn sự hiện diện của các nhân viên y tế. Một trong những phàn nàn nhiều nhất mà bệnh nhân báo lại là các nhân viên chăm sóc đã không dành đủ thời gian để trò chuyện với bệnh nhân, cũng như hỗ trợ chăm sóc họ đúng mực. Nếu con robot có thể mang khay thuốc trong khi người bệnh vẫn đang thoải mái trò chuyện với những người xung quanh, thay vì chính bản thân họ phải đi lấy thuốc và khi robot mang thuốc đến, họ chỉ việc lấy và sử dụng, thế là giảm đáng kể thời gian, đồng thời tăng cường khả năng tương tác”. Nhưng một số dự án đang hy vọng robot có thể năng động hơn, đẹp hơn và tiếp cận chăm sóc thân chủ hiệu quả hơn.
Bạn đồng hành của con người
Dự án Mobiserv là một liên hiệp gồm 8 trường đại học và các công ty dịch vụ chăm sóc, vừa hoàn thành một nghiên cứu nhằm sáng tạo ra một dạng “robot đồng hành xã hội”. Nó có thể cung cấp mọi thứ cho người cao tuổi từ một huấn luyện viên dinh dưỡng và sức khỏe, khuyến khích người cao tuổi ăn uống lành mạnh hơn, tập thể dục điều độ hơn thông qua một thiết bị giúp họ biết rằng đã lâu mình không giao tiếp với ai. Còn Dự án tại Salford chế tạo ra một dạng robot có thể giúp giám sát người cao tuổi suốt 24 giờ/ngày. Một loại robot khác mang tên gọi Carebot P37 S65, thiết bị này đã được lập trình với ngôn ngữ trị liệu và các bài tập nhận biết vật thể, cơ thể hỗ trợ cho người cao tuổi bị bệnh mất trí nhớ.
Ông Antonio Espingardeiro và nhóm nghiên cứu của mình đang quan sát những ưu điểm và bất lợi của chăm sóc bằng robot và chăm sóc bằng con người thật và ông vẫn tin rằng robot có thể cung cấp những tương tác đầy đủ ý nghĩa đối với việc bổ sung tương tác ở người. Như với nhiều công nghệ, thực tế này đến từ khoa học viễn tưởng. Có bằng chứng khẳng định rằng robot là người bạn đồng hành lý tưởng với người già.
Tổ chức Age UK cho rằng, một nửa số người cao tuổi ở Anh coi tivi là bạn thân thiết của họ và có nhiều dịch vụ truyền hình đóng vai trò kết bạn với người già. Nó là dịch vụ mà người cao tuổi ở Anh nghĩ rằng là một khác biệt lớn và các con robot không thể làm được. Bà Caroline Abrahams, Giám đốc từ thiện của Age UK, phát biểu: “Không có gì sai trái khi dùng robot để giúp người già có thể quản lý tốt các điều kiện sức khỏe và giúp họ sống độc thân lâu dài hơn. Tuy nhiên, vẫn phải hiểu rằng công nghệ chỉ quan trọng khi nó mang lại lợi ích thực sự và không gây nguy hại khi con người tiếp xúc với nó”. Một số người nghĩ rằng robot đã chiếm giữ vai trò của nhân viên chăm sóc hoặc giành mất tình cảm yêu thương từ người thân của họ. Tuy nhiên, với nhiều người cao tuổi đang cô đơn, theo các nhà khoa học, dự án robot là bước khởi động đầu tiên. TS. Nick Hawes giải thích: “Một số thiết bị robot giúp người già bớt đi cảm giác cô đơn. Nhưng con người bằng xương bằng thịt vẫn là không thể thiếu với người cao tuổi. Ý tưởng mà chúng tôi muốn nhấn mạnh ở đây là: “Hãy trao cho người già một con robot, nó là thứ giúp họ tìm thấy niềm vui sống, hơn là đống thép phế liệu vô tri vô giác”.
Nguyễn Thanh Hải
(Theo BBC NEWS, 11/2013)