Khi mở ổ bụng, các bác sĩ BVĐK Trung ương Cần Thơ phát hiện bệnh nhân bị rò động mạch chủ tá tràng gây xuất huyết tiêu hoá trên rất hiếm gặp. Trường hợp này nếu không được phẫu thuật kịp thời thì tỷ lệ tử vong là 100%.
Theo các bác sĩ, ca bệnh này rất hiếm gặp. Y văn thế giới chỉ báo cáo từng ca lâm sàng (do bệnh lý hiếm nên chỉ mô tả từng ca một, không báo cáo hàng loạt ca).
Bệnh nhân đang hồi phục tốt
Kết quả nội soi dạ dày, tá tràng cho thấy, thân vị có nhiều máu cục đỏ, hành tá tràng D3 có 1 túi thừa to không thấy chảy máu, đường kính 2,7 cm và 1 túi thừa đường kính 1,2 cm đang chảy máu thành dòng, kẹp 1 clip cầm máu, sau đó chích cầm máu, sau kẹp và chích cầm máu thì không chảy máu.
Trong quá trình nằm viện, bệnh nhân có nhiều đợt tiêu phân máu đỏ bầm được xử trí truyền dịch, truyền hồng cầu lắng tổng cộng là 10 đơn vị. Bệnh nhân vẫn xuất huyết tiêu hóa trở lại, hội chẩn liên khoa tại phòng nội soi tiêu hóa giữa các trưởng khoa tiêu hóa, trưởng khoa ngoại tổng hợp, trưởng khoa nội soi.
Bệnh nhân được xử lý kẹp thêm 4 clip cầm máu và thống nhất nếu tình trạng xuất huyết tiêu hóa còn diễn tiến với huyết sắc tố từ 8g/dl trở xuống thì phẫu thuật cấp cứu.
2h sáng ngày 18/9/2019 bệnh nhân có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa tái phát mức độ nặng với biểu hiện niêm nhợt, da xanh, mạch nhanh nhẹ, huyết áp thấp, lượng huyết sắc tố 6g/dl. Bệnh nhân có chỉ định can thiệp ngoại khoa cấp cứu.
Ê kip 1 phẫu thuật gồm BSCK I Nguyễn Khắc Nam; ThS.BS Trần Thanh Bình; BSCK I gây mê Lưu Tuyết Kiều đã tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân. Ghi nhận ổ loét ở D3 tá tràng thủng đường kính 1cm có clip bấm, máu chảy thành tia từng đợt nghĩ cháy máu từ mạch máu lớn, tiến hành cắt đoạn ruột loét thủng và túi thừa nối tận - tận. Các bác sĩ tiến hành mời bác sĩ ngoại lồng ngực mạch máu xử trí cấp cứu.
Ê kip 2, phẫu thuật mạch máu do BSCK II Trầm Công Chất, ThS.BS Trần Thanh Bình tiến hành kiểm tra ổ bụng điểm rò ở tá tràng D3 rò qua mặt trước trong động mạch chủ bụng và chỗ chia động mạch chậu chung phải và chậu chung trái, điểm rò chứa nhiều máu cục và nhiều mảng xơ vữa. Cắt chỗ rò động mạch. Cắt lọc động mạch chủ bụng đầu gần trên động mạch treo tràng dưới. Cắt lọc động mạch chậu chung phải, tiến hành nối động mạch chủ bụng - động mạch chậu chung phải và chậu ngoài trái.
Hiện tại bệnh nhân tỉnh táo, đã phục hồi vận động, tự sinh hoạt, các dấu hiệu sinh tồn và xét nghiệm đều trong giới hạn bình thường. Bệnh nhân được dự kiến xuất viện trong vài ngày tới.
Theo BSCK II Trầm Công Chất, Phó Trưởng khoa ngoại tổng hợp, phụ trách đơn vị phẫu thuật lồng ngực mạch máu thì rò động mạch chủ tá tràng nguyên phát là sự thông nối trực tiếp giữa động mạch chủ bụng và tá tràng mà không có can thiệp mạch máu trước đó.
Đây là nguyên nhân hiếm gây xuất huyết tiêu hóa khó chẩn đoán và đôi khi không chẩn đoán được nguyên nhân cho tới khi phải mở ổ bụng. 2/3 bệnh nhân được chẩn đoán tại phòng mổ. Rò động mạch chủ tá tràng nguyên phát có tỉ lệ tử vong cao nếu không chẩn đoán được và không điều trị (tỉ lệ tử vong gần như 100% nếu không can thiệp phẫu thuật).
Đây là bệnh lý cực kỳ hiếm khi mổ tử thi với tỷ lệ là 0,04% đến 0,07%. Việc chậm chễ trong chẩn đoán và điều trị liên quan nguy cơ tử vong rất lớn.
