Rau dấp cá còn có tên khác là diếp cá, ngư tinh thảo. Tên khoa học là Houltuynia cocdata Thunb, thuộc họ Saururaceae. Theo Đông y, dấp cá có mùi tanh, tính mát. Tác dụng giải nhiệt chống viêm, lợi tiểu, điều hòa kinh nguyệt, giảm đau, chỉ khái... Được dùng tươi hoặc sấy khô dưới dạng thuốc sắc. Lá vò nát thêm nước để uống hoặc giã nhỏ đắp tại chỗ trị mụn nhọt áp-xe...
Dấp cá được dùng riêng hoặc phối hợp cùng những vị khác. Liều dùng 6 - 12g/ngày (loại khô), 30 - 40g/ngày (loại tươi). Dùng ngoài không kể liều lượng.
 Diếp cá. |
Một số bài thuốc có dùng dấp cá:
Viêm đường tiết niệu, đái buốt, đái dắt: Rau dấp cá 30g, xa tiền thảo 20g, rau má 30g, râu ngô 24g, lá tre 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
Trĩ bị sưng đau, chảy máu: Lá dấp cá và lá hòe mỗi thứ 40g. Giã nhỏ hai thứ đắp tại chỗ băng lại. Cho bệnh nhân nằm nghỉ tại chỗ. Đồng thời dùng bài thuốc uống trong gồm: rau dấp cá tươi 30g, cỏ mực 20g, hoa hòe (sao) 16g, ngân hoa 12g, phòng sâm 12g, đương quy 12g, thăng ma 12g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Điều trị sỏi thận: Rau dấp cá tươi 30g, rau ngổ 20g, xấu hổ 20g, kim tiền thảo 16g, lá tre 16g, râu ngô 16g, cát căn 12g. Sắc uống ngày 1 thang. 5 - 7 ngày là một liệu trình.
Ho kéo dài do phế nhiệt: Rau dấp cá 30g, tang diệp 24g, lá đinh lăng 24g, lá xương sông 24g, rau má 30g, xa tiền thảo 24g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần.
Trẻ em sốt cao, có thể dẫn đến co giật: Rau dấp cá tươi 40g, lá hương nhu 30g. Hai thứ rửa sạch giã nhỏ, thêm một chén nước sôi để nguội uống có tác dụng hạ sốt, phòng tránh được cơn co giật.
Nhọt đinh râu: Lá dấp cá và lá rau má giã nhỏ mịn, đắp tại chỗ.
Áp-xe vú, sưng đau, người phát sốt: Rau dấp cá 30g, lá đinh lăng 30g, quả ké (sao) 12g, hoa hòe (sao) 16g, ngân hoa 12g, kinh giới 12g, hoàng kỳ 12g, mộc thông 12g, chỉ xác 10g, bồ công anh 20g, cam thảo 16g. Sắc ngày 1 thang, sắc 3 lần uống 3 lần. Đồng thời cho dùng bài thuốc đắp ngoài như sau: rau dấp cá 50g, lá mã đề 40g, lá chanh non 30g. Ba thứ giã nhỏ đắp tại chỗ băng lại.
Lương y Trịnh Văn Sỹ