Phát bệnh trong khi khám sức khỏe tổng quát

Người bệnh là giám đốc một công ty của Nhật đang hoạt động tại Việt Nam. Trong khi đang khám sức khỏe tổng quát tại Bệnh viện FV, ông đột ngột đau lưng dữ dội và khoảng 30 phút sau bị yếu hai chân. Người bệnh được chụp MSCT cấp cứu, phát hiện bệnh lý động mạch chủ cấp và được chuyển sang Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM. Qua hỏi bệnh và thăm khám, ghi nhận người bệnh có tiền sử tăng huyết áp không điều trị gì, huyết áp tâm thu thường ở mức 160mmHg, người bệnh có thể trạng dư cân, hai chân còn cử động được nhưng sức cơ rất yếu, bí tiểu. Sau khi thăm khám, phân tích MSCT và hội chẩn cùng bác sĩ chuyên khoa Nội thần kinh, các bác sĩ Khoa Phẫu thuật tim mạch kết luận đây là một trường hợp bóc tách động mạch chủ ngực cấp với lỗ vào ngay sau chỗ chia động mạch dưới đòn trái kèm huyết khối nội thành toàn bộ động mạch chủ ngực xuống và động mạch chủ bụng, biến chứng nhồi máu tủy gây liệt 2 chi dưới trung ương cấp tính.

TS.BS. Nguyễn Hoàng Định trò chuyện cùng thân nhân người bệnh.

TS.BS. Nguyễn Hoàng Định - Trưởng khoa Phẫu thuật Tim mạch, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM nhận định: “Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng khá nặng nề của hội chứng động mạch chủ cấp, nếu để càng lâu, khả năng phục hồi càng thấp”. Ngay sau khi liên hệ với thân nhân tại Nhật, các bác sĩ đã thực hiện can thiệp cấp cứu trong đêm. Ê-kip Khoa Phẫu thuật Tim mạch đã tiến hành cấp cứu kịp thời cho người bệnh trong đêm bằng kỹ thuật Hybrid (phối hợp phẫu thuật và can thiệp nội mạch). Cụ thể, giải pháp đưa ra là phẫu thuật chuyển vị động mạch dưới đòn trái, cắt rời động mạch dưới đòn trái khỏi động mạch chủ và nối vào động mạch cảnh chung trái, sau đó tiến hành can thiệp đặt ống ghép nội mạch động mạch chủ ngực xuống.

Tủy sống được cấp máu từ các cặp động mạch xuất phát từ mặt sau động mạch chủ ngực xuống, bóc tách động mạch chủ ngực xuống làm tắc các mạch máu này gây thiếu máu nuôi tủy, hậu quả là liệt hai chi dưới.

Thủ thuật tiến hành thuận lợi, người bệnh đã qua cơn nguy cấp và có sự hồi phục ngoạn mục, sức cơ hai chân cải thiện nhiều, chỉ còn yếu nhẹ, người bệnh tiêu tiểu tự chủ, hiện đang được theo dõi tại phòng hồi sức tim mạch.

Bị tăng huyết áp dễ mắc bệnh

Hội chứng động mạch chủ cấp là tình trạng cấp tính của động mạch chủ ngực gây nên bởi sự mất liên kết của lớp nội mạc và trung mạc động mạch, hậu quả là bóc tách động mạch chủ cấp (Acute Aortic Dissection), loét xuyên thành (Penetrating Atherosclerotic Ulcer), hoặc huyết khối nội thành (Intramural Hematoma). Hội chứng động mạch chủ cấp xảy ra ở nam giới với tần suất cao hơn nữ giới. Các nguyên nhân làm cho thành động mạch chủ yếu hơn so với bình thường, giảm khả năng chịu đựng lực căng thành có thể gây ra bệnh động mạch chủ cấp. Các nguyên nhân này có thể do bẩm sinh hoặc do mắc phải, thường gặp nhất trong nhóm mắc phải là tăng huyết áp cùng với các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, rối loạn lipid máu. Hội chứng động mạch chủ cấp được phân thành type A nếu có liên quan đến động mạch chủ ngực lên, type B nếu không liên quan đến động mạch chủ ngực lên.

Biến chứng của hội chứng động mạch chủ cấp type B bao gồm vỡ lòng giả, tưới máu sai lòng và huyết khối gây thiếu máu các cơ quan đích. Vỡ lòng giả gây tràn dịch màng phổi, nặng có thể choáng mất máu. Thiếu máu thận gây nên suy thận cấp, thiếu máu ruột gây hoại tử ruột, thiếu máu chân gây hoại tử chân, thiếu máu nuôi tủy gây nhồi máu tủy. Theo TS.BS. Nguyễn Hoàng Định, người bệnh bị biến chứng nhồi máu tủy là biến chứng hiếm gặp nhất, chiếm dưới 1%, hậu quả cuối cùng là liệt chi vĩnh viễn, càng để lâu khả năng phục hồi chi càng ít đi. Người bệnh này đã được dẫn lưu dịch não tủy tại phòng hồi sức song song với điều trị hạ huyết áp, kế đến đặt ống ghép nội mạch tại vị trí lỗ vào, bảo tồn động mạch dưới đòn trái, tất cả nhằm mục đích làm giảm áp lực chèn ép tủy.

Bệnh động mạch chủ ngực cấp type B có tỷ lệ tử vong rất cao, có thể lên đến 10% và lên đến 25% nếu có biến chứng, tỷ lệ tử vong của phẫu thuật cũng rất cao, do đó can thiệp nội mạch cấp cứu là lựa chọn tối ưu. Can thiệp nội mạch cấp cứu được chỉ định cho hội chứng động mạch chủ ngực cấp type B có biến chứng, bao gồm: triệu chứng đau và huyết áp không cải thiện với điều trị nội khoa tối ưu, gia tăng đường kính lòng giả trên phim chụp kế tiếp, giảm tưới máu cơ quan đích, vỡ lòng giả.

Các bác sĩ thăm hỏi và chúc mừng bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch.          Ảnh: PV

TS.BS. Nguyễn Hoàng Định chia sẻ: “Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã triển khai thành công can thiệp nội mạch động mạch chủ chương trình và đang hướng đến can thiệp nội mạch động mạch chủ cấp cứu. Để triển khai được can thiệp động mạch chủ cấp cứu, cần phải có một hệ thống tổ chức tốt từ phòng ốc, trang thiết bị và quan trọng nhất là một đội ngũ có tinh thần cao sẵn sàng có mặt và phối hợp. Thành công bước đầu này mở ra nhiều hy vọng cho những người bệnh, mà trước kia chỉ có thể trông chờ vào may mắn”.

Phát hiện và can thiệp kịp thời cho những người bệnh hội chứng động mạch chủ cấp đóng vai trò quan trọng trong tiên lượng sống còn của người bệnh. Do đó cần phải cảnh giác trước những dấu hiệu nghi ngờ, chụp MSCT động mạch chủ cản quang và chuyển ngay đến cơ sở y tế có khoa phẫu thuật tim mạch nếu có chẩn đoán để kịp thời cứu sống người bệnh.

Bài, ảnh: Nguyễn Huyền