Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA) cho biết, hiện tượng thiên văn đầu tiên của năm 2024 là mưa sao băng Quadrantids với cực điểm là đêm 4/1, sau đó kéo dài trong vài ngày tới. Mặc dù không phải một năm lý tưởng để quan sát Quadranrids lần này, nếu có một bầu trời đủ trong và một chút kiên nhẫn, bạn vẫn có thể tìm thấy nhiều sao băng của nó.
Thông tin từ Hiệp hội Khí tượng Mỹ, Quadrantids là trận mưa sao băng lớn nhất trong năm 2024. Khoảng 25 vệt sao băng mỗi giờ có thể xuất hiện trên trời trong giai đoạn cao điểm của Quadrantids. Tổng cộng trong suốt cao điểm có thể đến 120 vệt sao. Nếu may mắn, những người yêu thích thiên văn còn có thể bắt gặp những "quả cầu lửa", là những vệt sao băng cực sáng băng qua bầu trời.
Dưới đây là những thông tin chi tiết về trận mưa sao băng đầu tiên của năm 2024 do VACA cung cấp:
Nguồn gốc và đặc điểm
Quadrantids có nguồn gốc từ những phần còn lại của tiểu hành tinh 2003 EH1 - một tiểu hành tinh có quỹ đạo chuyển động quanh Mặt Trời với chu kỳ 5,5 năm. Khi hiện tượng này bắt đầu được quan sát, nó được các nhà thiên văn học đặt tên là Quadrantids do xảy ra trong khu vực của chòm sao Quadrans Muralis. Tuy nhiên, đến năm 1922, chòm sao này đã bị loại khỏi danh sách các chòm sao của thiên văn học hiện đại. Việc qui ước lại này khiến cho khu vực xảy ra mưa sao băng này ngày nay thuộc chòm sao Bootes (do đó cũng có thể gọi là mưa sao băng Bootids, tuy nhiên cái tên này là không chính thức và ít được nhắc tới).
Mưa sao băng Quadrantids có nguồn gốc từ những phần còn lại của tiểu hành tinh 2003 EH1.
Vào lúc cực điểm, mưa sao băng Quadrantids có thể đạt tới trên 50 sao băng mỗi giờ, đôi khi còn nhiều hơn trong những điều kiện đủ thuận lợi.
Thời điểm và vị trí quan sát
Hiện tượng diễn ra trong chòm sao Bootes, do đó thời điểm lý tưởng nhất là khi chòm sao này đã lên đủ cao vào rạng sáng ngày 4/1, khoảng từ hơn 2 giờ sáng cho tới hết đêm (thực ra bạn có thể quan sát từ sớm hơn, nhưng khi đó chòm sao Bootes lên chưa đủ cao và lượng sao băng quan sát được sẽ rất hạn chế).
Mặt Trăng vào giai đoạn này sẽ mọc muộn và do đó nó sẽ chiếm chỗ và gây ảnh hưởng đáng kể tới việc quan sát bầu trời. Tuy nhiên, đối với những khu vực có trời quang mây và ít ô nhiễm, một chút kiên nhẫn vẫn sẽ giúp bạn theo dõi được một số vệt sáng của trận mưa sao băng này.
Vào rạng sáng 4/1, chòm sao Bootes sẽ nằm ở bầu trời Đông Bắc, bắt đầu lên khá cao từ khoảng 3 giờ sáng (tất nhiên nếu có góc nhìn đủ để quan sát tới gần chân trời thì từ 1 giờ bạn đã có thể thấy nó). Nếu chưa có kinh nghiệm xác định các chòm sao thì đơn giản là bạn chỉ cần hướng cái nhìn của mình về hướng Đông và Đông Bắc với độ cao khoảng 30 đến 50 độ và chờ đợi. Bạn cũng có thể tìm nó dựa vào hình ảnh dưới đây. Sao Arcturus là một ngôi sao sáng khá nổi bật vào thời điểm đó ở bầu trời phía Đông.
Một số điểm cần lưu ý
Hãy theo dõi thời tiết trước khi tiến hành buổi quan sát của mình. Một cách dễ dàng là tự kiểm tra bằng cách quan sát bầu trời đêm lúc chưa có sao băng, nếu mắt bạn có thể nhìn thấy các ngôi sao thông thường trên bầu trời thì bạn sẽ có thể thấy được sao băng
Chọn vị trí có góc nhìn càng rộng càng tốt (nóc nhà, các bãi trống ...), nơi không có ánh đèn mạnh chiếu thẳng vào mắt (đèn đường, đèn các phương tiện giao thông, đèn từ các tòa nhà xung quanh)
Bạn không cần mang theo bất cứ dụng cụ quan sát nào (kính thiên văn, ống nhòm) vì mắt thường chính là cách quan sát tốt nhất - Nếu ở tại nhà mình, bạn có thể dùng ghế dài hay bất cứ vật dụng gì cho phép bạn ngả lưng quan sát, vì quan sát sao băng đòi hỏi sự kiên nhẫn mà nếu bạn liên tục ngẩng đầu lên bầu trời sẽ rất nhanh mệt mỏi.
Đừng quên lưu ý bảo vệ sức khỏe cũng như an toàn cá nhân cho mình, nhất là khi bạn tới những khu vực vắng người để quan sát.
Sao băng được tạo thành từ các thiên thạch nhỏ va chạm với bầu khí quyển Trái đất. Những hạt chuyển động này nóng lên và bốc hơi, giải phóng năng lượng có thể nhìn thấy dưới dạng những vệt sáng trên bầu trời đêm.
Mưa sao băng Quadrantids được cho là có nguồn gốc từ bụi và mảnh vụn để lại trong hệ mặt trời từ tiểu hành tinh 2003 EH1. Tiểu hành tinh này quay quanh mặt trời với chu kỳ 5,5 năm Trái đất. Mưa sao băng thường được đặt tên theo chòm sao mà chúng xuất hiện. Với Quadrantids, đó là chòm sao Quadrans Muralis, nằm giữa các chòm sao Bootes và Draco và phía bắc chòm sao Bắc Đẩu.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Nhân chứng vụ động đất kinh hoàng ở Nhật Bản: Cổng đền đổ sập, nhà cửa rung chuyển, vật dụng rơi vỡ / SKĐS
