Không ít người từng soi gương và nhận ra trên chiếc răng cửa hoặc răng hàm của mình có một khối nhỏ nhô lên, trông như một phần của răng, không đau, không sưng, nên thường bị bỏ qua. Chỉ đến khi phần nhô lên này bị mẻ, răng bắt đầu ê buốt hoặc đau nhức, người bệnh mới đi khám và phát hiện đó không phải cấu trúc bình thường của răng, mà là một dạng bất thường giải phẫu – gọi là núm phụ.
Thoạt nhìn, núm phụ có vẻ vô hại, chỉ là một phần men – ngà phát triển thêm, nhưng thực tế, nó có thể gây ra hàng loạt vấn đề răng miệng: làm cản trở khớp cắn, tích tụ mảng bám gây sâu răng, thậm chí có thể lộ tủy, viêm tủy và đau dữ dội nếu bị gãy hoặc mòn. Điều này là do núm phụ không chỉ bao gồm cấu trúc men, ngà, mà còn chứa mô tủy thật bên trong.
Điều đáng nói là nhiều người có núm phụ răng mà không hề biết, cho đến khi gặp biến chứng hoặc đau nhức kéo dài. Thậm chí, đi khám nha khoa nhưng bác sĩ nhiều khi cũng bỏ sót không phát hiện. Bởi vậy, việc hiểu đúng, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là điều hết sức quan trọng để bảo tồn răng thật và ngăn ngừa biến chứng.
Núm phụ của răng là gì?
Núm phụ răng là một phần mô men – ngà phát triển thừa trong quá trình hình thành răng, tạo nên một múi hoặc núm nhô lên bất thường trên bề mặt răng. Cấu trúc này thường có màu sáng bóng như men răng, khiến nhiều người lầm tưởng là hình dạng tự nhiên của răng. Tuy nhiên, cấu tạo của núm phụ không chỉ là lớp men răng, mà bên trong có thể chứa cả mô ngà và mô tủy thật, khiến nó trở nên rất nhạy cảm và dễ tổn thương.
Tùy theo vị trí và hình thái, núm phụ có thể xuất hiện ở nhiều dạng khác nhau:
● Núm phụ ở răng cửa: là dạng thường gặp ở mặt trong răng cửa trên, có hình dạng như cái móng vuốt, như một múi răng mọc lên ở chính giữa mặt trong của răng. Một số trường hợp hiếm có thể gặp ở mặt ngoài răng cửa.
● Núm phụ ở răng hàm nhỏ: đây là loại rất thường gặp, gây nhiều bệnh lý đặc biệt trên các răng hàm nhỏ hàm dưới, thường gặp ở người châu Á. Núm mọc lên ở mặt nhai, có hình thể nhọn hơn bình thường, dễ gây cản trở khi ăn nhai và có thể gãy khi chịu lực cắn.
● Núm phụ răng hàm lớn: thường nằm ở mặt trong răng cối lớn hàm trên, gọi là núm Carabelli, có thể chỉ là một gờ men nổi nhẹ.
Hầu hết các núm phụ xuất hiện đơn lẻ, nhưng cũng có trường hợp nhiều răng cùng xuất hiện núm phụ hoặc đối xứng hai bên. Dù nhìn qua có vẻ không ảnh hưởng gì, nhưng do cấu trúc bất thường, các răng này dễ bị mòn hoặc vỡ, đặc biệt khi chịu lực nhai mạnh. Trong những trường hợp đó, nếu núm có chứa tủy, răng có thể đau nhức dữ dội và viêm tủy cấp, cần điều trị ngay để bảo tồn răng.
Núm phụ răng chưa được biết đến rộng rãi, và thường không được can thiệp kịp thời.
Vì sao lại xuất hiện núm phụ răng?
Núm phụ không phải là một bệnh lý mà là một bất thường trong quá trình hình thành răng. Nguyên nhân là do những bất thường về quá trình phát triển răng gây ra, tương tác giữa yếu tố di truyền và các yếu tố môi trường. Các rối loạn trong giai đoạn biệt hóa hình thái răng góp phần đáng kể vào những bất thường này. Khi mầm răng đang phát triển trong xương hàm, các lá mầm răng và các tiền thân của cơ quan men răng đôi khi hoạt động quá mức, tăng sinh bất thường hoặc lộn ra ngoài khiến một phần mô răng bị nhô ra khỏi hình dạng bình thường – tạo nên núm phụ.
Nguyên nhân chính xác chưa được xác định hoàn toàn, nhưng các nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Trẻ có cha mẹ từng có núm phụ thường có nguy cơ gặp tình trạng tương tự. Ngoài ra, một số yếu tố khác như rối loạn nội tiết trong giai đoạn mang thai, chấn thương vùng hàm mặt ở giai đoạn hình thành răng sữa, hoặc ảnh hưởng của thuốc và môi trường cũng có thể góp phần gây ra dị dạng này.
Tác hại tiềm ẩn nếu không điều trị
Trước kia, tác động của núm phụ răng chưa được biết đến rộng rãi, và thường không được can thiệp kịp thời. Nhưng thực tế, những biến chứng mà nó gây ra có thể rất nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Trước hết, núm phụ thường có cấu trúc men – ngà mỏng manh, dễ bị mòn hoặc gãy khi ăn nhai. Khi đó, mô tủy răng bên trong bị lộ ra, dẫn đến viêm tủy cấp với các triệu chứng đau nhức dữ dội, đặc biệt về đêm. Nếu để lâu, tình trạng này có thể tiến triển thành hoại tử tủy và viêm quanh chóp, đòi hỏi điều trị tủy phức tạp. Đôi khi, viêm nhiễm tiến triển nhanh có thể gây tiêu chân răng, cuối cùng phải nhổ bỏ răng.
Thứ hai, vùng rãnh giữa núm phụ và thân răng là nơi dễ tích tụ mảng bám và thức ăn, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, những vị trí này sẽ rất khó để tự vệ sinh sạch. Hậu quả là răng dễ bị sâu ở các rãnh xung quanh núm phụ, đồng thời gây viêm lợi, hôi miệng.
Ngoài ra, núm phụ có thể gây cản trở khớp cắn khi răng mọc cao lên. Đặc biệt, ở răng cửa có núm phụ, dễ bị sang chấn khớp cắn, có thể gây tủy hoại tử và viêm quanh chóp răng. Ở trẻ em, núm phụ lớn hoặc hình thể nhọn có thể gây sang chấn lên mô mềm vùng lưỡi hoặc má.
Khi nào nên đi khám nha khoa?
Việc thăm khám sớm và khám răng định kỳ để được đánh giá đúng tình trạng là rất cần thiết. Bạn nên đến nha khoa khi có một trong các dấu hiệu sau:
● Phát hiện răng có núm lạ, mấu nhô hoặc cảm giác vướng khi cắn, đặc biệt ở răng cửa hoặc răng hàm nhỏ.
● Răng ê buốt, nhạy cảm khi ăn đồ nóng, lạnh, dù trước đó không bị sâu.
● Vùng núm bị mẻ, đổi màu hoặc xuất hiện hố sâu nhỏ, có thể là dấu hiệu sâu răng hoặc lộ tủy.
● Đau âm ỉ hoặc đau nhói khi nhai, nhất là ở răng đã từng được mài hoặc trám núm.
● Răng từng được "mài núm" nhưng vẫn còn đau hoặc nhức kéo dài – đây có thể là biểu hiện viêm tủy tiềm ẩn.
Việc khám sớm không chỉ giúp bác sĩ phát hiện và xử trí kịp thời trước khi xảy ra biến chứng, mà còn giúp bảo tồn tối đa răng thật, tránh phải điều trị tủy hoặc phục hình phức tạp về sau.
