Quy tắc vàng trong cấp cứu đột quỵ

Đột quỵ không chừa ai - chậm một phút, mất cả đời

Ông H.V.T (62 tuổi, TP. HCM) đang ăn tối cùng gia đình thì bỗng tay phải rơi thõng, miệng méo, nói lắp bắp. Vợ ông, từng dự buổi truyền thông sức khỏe tại công ty, nhanh chóng kiểm tra mặt, tay và khả năng nói của chồng. Khi nhận thấy cả ba dấu hiệu bất thường, bà lập tức gọi cấp cứu và yêu cầu đưa đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ.

Nhờ được cấp cứu trong vòng 45 phút, ông T. được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết và hồi phục gần như hoàn toàn sau vài ngày.

Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn và Hoàn Mỹ Cửu Long từng tiếp nhận nhiều ca đột quỵ được cấp cứu kịp thời nhờ người thân nhận diện đúng dấu hiệu F.A.S.T. Hành động trong "giờ vàng" giúp bệnh nhân có cơ hội hồi phục tốt hơn, theo các bác sĩ.

Đột quỵ là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Theo Bộ Y tế, mỗi năm có khoảng 200.000 ca đột quỵ, trong đó tỷ lệ tử vong có thể tới 40%, nhiều trường hợp để lại di chứng nặng.

Các nghiên cứu quốc tế cho thấy hiệu quả điều trị và khả năng hồi phục tăng rõ rệt nếu cấp cứu trong 4,5 - 6 giờ đầu. Chậm trễ dù 30 phút cũng làm giảm đáng kể khả năng hồi phục vận động và chức năng sống.

Đột quỵ không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà còn gặp ở người trung niên, thậm chí người trẻ có yếu tố nguy cơ như stress, hút thuốc, béo phì, tăng huyết áp hay đái tháo đường. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhầm lẫn với cảm nắng hay tụt huyết áp, khiến xử trí sai hoặc chậm trễ.

"Thời gian là yếu tố sống còn. Nếu đến quá muộn, tổn thương não có thể không hồi phục dù trang thiết bị hay thuốc có hiện đại đến đâu", các bác sĩ tại khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long cảnh báo.

Cẩm nang F.A.S.T - ai cũng nên biết

Để giúp cộng đồng dễ dàng nhận diện đột quỵ và hành động đúng, Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA) đã phổ biến quy tắc kiểm tra nhanh F.A.S.T:

1. F - Face (Mặt): Quan sát xem miệng có bị méo, nụ cười lệch hoặc một bên mặt bị xệ không.

2. A - Arm (Tay): Yêu cầu người bệnh giơ hai tay - nếu một tay rơi xuống, yếu hoặc không thể nâng lên, đó là dấu hiệu cảnh báo.

3. S - Speech (Nói): Kiểm tra xem người bệnh có nói ngọng, không rõ chữ hay diễn đạt khó khăn.

4. T - Time (Thời gian): Gọi cấp cứu ngay lập tức - càng sớm càng tốt.

F.A.S.T không chỉ giúp nhận biết đột quỵ sớm, mà còn mở "cửa sổ vàng" để bác sĩ can thiệp kịp thời. Để phát huy hiệu quả của F.A.S.T, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế có đơn vị đột quỵ - đủ năng lực xử trí trong khung thời gian vàng.

Các bác sĩ cho biết, nhiều trường hợp được cấp cứu sớm đã hồi phục vận động, trở lại sinh hoạt bình thường; trong khi đến muộn thường để lại di chứng như yếu liệt kéo dài.

Bên cạnh xử lý đúng khi khởi phát, chủ động phòng ngừa và tầm soát nguy cơ đột quỵ là cách bảo vệ sức khỏe hiệu quả. Người mắc bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, hẹp mạch cảnh, xơ vữa mạch máu não hoặc tiền sử gia đình đột quỵ nên khám định kỳ.

Hiện nhiều bệnh viện thuộc Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ đang triển khai các gói khám tầm soát đột quỵ toàn diện, bao gồm đo huyết áp, điện tim, siêu âm mạch cảnh, chụp MRI não, xét nghiệm mỡ máu, đường huyết và đánh giá nguy cơ tim mạch tổng thể. Trong đó, hai Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn và Hoàn Mỹ Cửu Long đã được Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO) công nhận đạt chứng nhận Vàng trong xử lý đột quỵ cấp, nhờ đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt về tiếp cận điều trị, thời gian can thiệp và khả năng hồi phục của người bệnh.

Các chuyên gia khuyến cáo, tuy không thể đoán trước khi nào đột quỵ xảy ra nhưng ai cũng có thể chủ động giảm rủi ro và hành động nhanh để giữ lại sự sống cho người thân.

Chỉ cần 60 giây để kiểm tra bằng F.A.S.T nhưng quyết định đó có thể cứu sống cả cuộc đời. Hãy chia sẻ quy tắc này cho người thân, bởi trong cơn đột quỵ, người hành động chính là bạn chứ không phải bác sĩ.

Hoàng Lan