Sẽ có quỹ nhà ở xã hội giải bài toán an cư
Việt Nam đặt mục tiêu có 1 triệu căn nhà ở xã hội vào 2030. Song đến nay, chỉ 103 dự án được hoàn thành với quy mô hơn 66.755 căn, chưa bằng 7% mục tiêu đề ra. Còn lại 137 dự án đã khởi công (114.618 căn) và khoảng 415 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư (412.200 căn).
Kết luận hội nghị trực tuyến chiều 6/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định phát triển nhà ở xã hội là một động lực phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tăng đầu tư, tiêu dùng, bảo đảm an sinh. Do đó, ông yêu cầu sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Các địa phương phải thành lập Ban chỉ đạo về phát triển nhà ở xã hội.
Để huy động nguồn lực, Thủ tướng yêu cầu thành lập Quỹ nhà ở quốc gia. Theo đó, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc được giao chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu, hoàn thành trong tháng 3.
Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho biết việc xây dựng Quỹ phát triển nhà ở xã hội đã được nhiều quốc gia thực hiện. Tuỳ theo từng trường hợp cụ thể mà nhà nước sẽ đầu tư một phần vốn của mình hình thành các quỹ này, tiếp theo là các tập đoàn lớn trong các ngành nghề cũng đầu tư để góp vốn cho quỹ để xây dựng nhà ở xã hội. Việc sử dụng quỹ cũng tuỳ theo đặc điểm, tình hình và yêu cầu của từng quốc gia.
Quỹ nhà ở xã hội sẽ giải quyết vấn đề an cư cho người lao động.
"Có nước chỉ dùng quỹ đó để hỗ trợ lãi suất vay cho các chủ đầu tư và người mua nhà. Nhưng cũng có quốc gia sử dụng quỹ này như một bộ phận để xây dựng và phát triển nhà ở xã hội. Rõ ràng việc chúng ta mong muốn xây dựng 1 quỹ phát triển nhà ở xã hội cũng là 1 trong những điều cần thiết. Chúng tôi cho rằng cần có nghiên cứu một cách đầy đủ, cụ thể đa dạng từ đó chúng ta mới có được quỹ phát triển nhà ở xã hội vừa đáp ứng được yêu cầu trước hết là phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội theo chương trình của chính phủ, thứ 2 là phù hợp với hoàn cảnh thực tế của Việt Nam", PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.
Theo KTS.ThS Phạm Hoàng Phương, Viện Kiến trúc Quốc gia, Đây là một chính sách được cho có thể góp phần quan trọng giúp tăng giao dịch trên thị trường, thu hút vốn, thúc đẩy đô thị trở thành động lực tăng trưởng của quốc gia. Khi được triển khai, Quỹ nhà ở quốc gia sẽ tạo đột phá trong việc giải quyết vấn đề thiếu nhà ở cho người dân tại các đô thị, đặc biệt là Hà Nội và TPHCM. Chính sách này không những có thể đóng vai trò lớn trong việc đảm bảo an sinh xã hội, giải quyết vấn đề an cư và ổn định cuộc sống cho người dân thu nhập trung bình thấp, mà còn thúc đẩy phát triển bền vững thị trường nhà ở, tạo cân bằng giữa phân khúc nhà ở cao cấp và nhà ở giá rẻ.
Nhìn ra thế giới, các quốc gia đều gặp thách thức trong việc đáp ứng nhu cầu nhà ở tại thành phố lớn trong giai đoạn đô thị hóa nhanh, với hai vấn đề chính là nguồn cung quỹ nhà ở xã hội; khả năng tài chính chi trả cho việc đầu tư xây dựng cũng như mua nhà. Do vậy, mô hình quỹ nhà ở quốc gia đã được nhiều nước nghiên cứu áp dụng và chứng minh hiệu quả tốt.
Đề xuất người dân cùng đóng góp vào quỹ nhà ở xã hội
Chuyên gia cho biết, Singapore là một trong những quốc gia Đông Nam Á giải quyết thành công nhất chương trình nhà ở cho người thu nhập thấp trên cơ sở giải quyết đồng thời 2 vấn đề: đầu tư xây dựng quỹ nhà ở xã hội dồi dào tại đô thị, phần lớn do cơ quan chuyên trách của nhà nước đảm nhiệm; triển khai mô hình quỹ tín dụng cho vay mua nhà. Người mua nhà có thể trả trước 20% tiền nhà, phần còn lại trả dần trong vòng 25 năm thông qua một quỹ tín dụng nhà ở.
Các khoản trả dần được tính toán kéo dài phù hợp, nhưng cũng đảm bảo ngay sau khi người lao động nghỉ hưu sẽ hoàn thành chu kỳ trả nợ và hoàn toàn sở hữu nhà ở. Quỹ tín dụng nhà ở cho phép những người gửi tiền vào quỹ này được quyền ưu tiên mua nhà với giá thấp hơn giá thị trường. Đồng thời, người mua nhà được vay với lãi suất thấp, linh hoạt trong các hình thức mua và thuê nhà.
ThS Phạm Hoàng Phương đề xuất, quỹ nhà ở quốc gia cần được thành lập và vận hành trên cơ sở hệ thống luật pháp quy định rõ ràng về cơ chế hoạt động, phương thức quản lý nguồn vốn, quy chế cho vay và thu hồi vốn vay… Trong đó, mức lãi suất cho vay (ưu tiên mô hình lãi suất cố định, cho vay dài hạn) sẽ là một trong những vấn đề quan trọng cần được xác lập cụ thể cho từng giai đoạn. Quỹ cần được giám sát chặt chẽ để có sự minh bạch, hạn chế tối đa tình trạng huy động và sử dụng vốn sai nguyên tắc, phân phối nhà ở sai đối tượng.
Quỹ cần đóng vai trò quan trọng như một ngân hàng tín dụng đặc biệt, thu nhận nguồn tiền đóng góp của các cá nhân, tổ chức, bao gồm tiền gửi tiết kiệm để mua nhà của người dân; phân phối hiệu quả các khoản vay tín dụng hỗ trợ đối với dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cũng như cá nhân mua nhà. Quỹ là đầu mối cấp quốc gia, tham gia trực tiếp trong việc đưa ra khuyến nghị chính sách, quy hoạch và phát triển nhà ở đô thị.
GS.TS Hoàng Văn Cường, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân đề xuất Quỹ nhà ở quốc gia sử dụng nguồn tiền từ khoản đóng góp 2% tiền sử dụng đất của các dự án nhà ở xã hội do doanh nghiệp nộp. Nguồn quỹ này sẽ được dùng để đầu tư phát triển nhà ở xã hội trong tương lai. Đồng thời, ông cho rằng Quỹ cần áp dụng cơ chế người dân có thể đóng góp trước khi đăng ký mua nhà. Theo đó, tiêu chí ưu tiên có thể dựa trên mức đóng góp và thời gian tham gia.
"Ai đóng nhiều tiền và tham gia lâu hơn sẽ được ưu tiên lựa chọn", ông nói, cho biết cách làm này giúp huy động vốn hiệu quả, phân loại rõ ràng giữa đối tượng có khả năng mua, thuê mua hoặc thuê nhà, thay vì phải đánh giá thủ công từng trường hợp
