Nhiều năm nay, ông Nguyễn Đình Sỹ (trú tại xã Mậu A, tỉnh Lào Cai) vẫn canh cánh ý định tách thửa mảnh đất của gia đình để sau này chia cho con cháu làm nhà ở.
Thế nhưng, mỗi lần tìm hiểu thủ tục, ông lại thêm một lần lúng túng. Khi thì vướng quy định về lối đi, khi lại không đủ điều kiện diện tích, hồ sơ đi – về nhiều lần vẫn chưa thể hoàn tất.
Vấn đề của ông Sỹ không phải trường hợp cá biệt, mà là tình cảnh chung của nhiều hộ gia đình đang gặp khó khi muốn tách thửa đất để ổn định chỗ ở cho thế hệ sau.
Theo luật sư Trần Tiến Quân - Đoàn luật sư tỉnh Thanh Hóa, Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.
Một trong những nội dung đáng chú ý là việc nới lỏng điều kiện tách thửa, hợp thửa đất, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, được kỳ vọng sẽ tạo thêm cơ hội an cư cho người dân, đặc biệt tại các khu vực đô thị và vùng ven.
Quy định mới về tách thửa - hợp thửa đất có hiệu lực từ năm 2026 người dân cần biết. Ảnh minh họa.
Theo quy định mới, điều kiện về lối đi khi tách thửa đã được làm rõ và linh hoạt hơn. Cụ thể, thửa đất sau khi tách chỉ cần bảo đảm có lối đi kết nối với đường giao thông công cộng.
Lối đi này có thể là lối đi trực tiếp hoặc đi nhờ qua thửa đất liền kề, với điều kiện được chủ sử dụng đất liền kề đồng ý. Quy định này khắc phục bất cập của Luật Đất đai 2024, khi chỉ nêu yêu cầu "có lối đi" nhưng chưa quy định cụ thể hình thức lối đi, khiến nhiều hồ sơ tách thửa bị ách tắc trong thực tế.
Đáng chú ý, nghị quyết cũng cho phép chuyển mục đích sử dụng một phần thửa đất mà không bắt buộc phải tách thửa như trước đây, miễn là đáp ứng đủ điều kiện theo quy định.
Cách tiếp cận này giúp người dân giảm bớt thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí đo đạc, hồ sơ, đồng thời phù hợp hơn với nhu cầu sử dụng đất thực tế của các hộ gia đình.
Không chỉ nới điều kiện tách thửa, quy định về hợp thửa đất cũng được điều chỉnh theo hướng thông thoáng hơn.
Trước đây, các thửa đất muốn hợp lại phải có cùng mục đích sử dụng, cùng hình thức trả tiền thuê đất và cùng thời hạn sử dụng.
Nay, một số điều kiện cứng nhắc đã được bãi bỏ, tạo thuận lợi cho người sử dụng đất trong việc sắp xếp, chỉnh lý quỹ đất phù hợp với nhu cầu sản xuất, kinh doanh hoặc xây dựng nhà ở.
Bên cạnh đó, nghị quyết cũng thay đổi cách xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo hướng đơn giản hóa thủ tục.
Thay vì phải xác định giá đất cụ thể cho từng trường hợp, việc tính nghĩa vụ tài chính sẽ căn cứ vào bảng giá đất kết hợp với hệ số điều chỉnh, đồng thời khấu trừ chi phí hạ tầng.
Cách làm này được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, giảm tình trạng chậm trễ, kéo dài trong quá trình thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai.
Tuy nhiên, luật sư Quân cũng cho rằng, việc áp dụng bảng giá đất cùng hệ số điều chỉnh có thể làm giảm nguồn thu ngân sách trong một số trường hợp, nhất là với các dự án có quy mô lớn. Dù vậy, lợi ích lớn hơn nằm ở việc tháo gỡ "điểm nghẽn" thủ tục, tạo sự minh bạch, thống nhất trong áp dụng pháp luật và góp phần ổn định thị trường bất động sản.
"Với những thay đổi này, từ năm 2026, việc tách thửa, hợp thửa đất được kỳ vọng sẽ dễ tiếp cận hơn, sát thực tế hơn, qua đó mở thêm cơ hội tạo lập chỗ ở hợp pháp cho người dân và giảm áp lực về nhà ở tại nhiều địa phương", luật sư Quân nhận định.
