Cần làm rõ khái niệm “nơi cư trú”
Thảo luận về Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi), đa số đại biểu đánh giá cao Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung đại biểu góp ý từ Kỳ họp thứ 9 đến nay. Các đại biểu cũng tập trung cho ý kiến về các quy định liên quan đến khái niệm thường trú, tạm trú, nơi cư trú, nơi tạm trú; điều kiện đăng ký thường trú, tạm trú; xóa đăng ký thường trú; điều khoản thi hành của Luật.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) đề nghị Ban soạn thảo làm rõ khái niệm “nơi cư trú” của công dân. Tại Điều 11 của dự thảo Luật quy định: “Nơi cư trú của công dân bao gồm nơi thường trú, nơi tạm trú. Trường hợp không xác định được nơi cư trú của công dân quy định tại khoản 1 Điều này thì nơi cư trú của công dân là nơi ở hiện tại được xác định theo quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này”. Quy định như vậy không đảm bảo tính rõ ràng, gây khó khăn cho quá trình áp dụng pháp luật. Nếu nơi cư trú bao gồm cả nơi thường trú, nơi tạm trú thì như vậy với một cá nhân vừa có nơi thường trú, vừa có nơi tạm trú như Dự thảo luật, thì nơi cư trú của công dân được xác định như thế nào. Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường cũng nhấn mạnh, trong quan hệ pháp luật dân sự, việc xác định nơi cư trú của công dân rất quan trọng, nhất là khi xác định quyền và nghĩa vụ trong việc tống đạt giấy tờ, xác định thẩm quyền của tòa án trong giải quyết tranh chấp…
Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình, phát biểu ý kiến
Ngoài ra, quy định này không thống nhất với Bộ Luật Dân sự, vì theo Bộ Luật Dân sự, nơi cư trú của công dân là nơi công dân thường xuyên sinh sống. Trong khi đó Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) bỏ yếu tố thường xuyên sinh sống. Báo cáo tổng kết của Chính phủ có nêu việc xác định nơi thường xuyên sinh sống của công dân khó khăn, có địa phương xác định là 2-4 tuần, nhưng có địa phương xác định 9 tháng đến 1 năm. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, đây không phải lý do để bỏ yếu tố nơi thường xuyên sinh sống. Vì vậy, cần có quy định phù hợp với Bộ Luật Dân sự và có hướng dẫn cụ thể nơi công dân sinh sống, nếu cần thiết có thể sửa luật để đảm bảo sự thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.
Duy trì sổ hộ khẩu đến cuối năm 2022
Liên quan tới quy định về thời hạn của sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, mặc dù Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội đều tán thành với việc cần chuyển đổi sang phương thức quản lý cư trú mới và nhất trí quy định Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2021 như đề xuất và cam kết của Chính phủ, song nhiều ý kiến đề nghị trong Luật cần có một số quy định có tính chất chuyển tiếp phù hợp để bảo đảm sự thích ứng kịp thời của các cơ quan nhà nước có liên quan, tránh làm phát sinh thêm thủ tục, gây khó khăn, phiền hà cho người dân.
Đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên) nếu ý kiến tại phiên họp.
Theo đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên), việc bỏ sổ hộ khẩu là vấn đề lớn liên quan trực tiếp đến cuộc sống người dân và phương thức hoạt động của các cơ quan tổ chức liên quan. Do đó, cần phải được xem xét, cân nhắc, đánh giá toàn diện một cách thận trọng để tránh làm khó cho người dân. Quốc hội khi ban hành Luật phải tuân thủ nghiêm ngặt Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, khi thực hiện Luật sẽ gặp khó khăn vì thực tế thì việc sửa đổi không thể một sớm một chiều. Đại biểu Dung đồng ý với phương án kéo dài thời gian có hiệu lực đối với sổ hộ khẩu cho đến 31/12/2022. Phương án này không làm ảnh hưởng đến quyết tâm của Chính phủ và Bộ Công an trong việc hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cư trú. Đồng thời, cũng sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho người dân.
Đồng quan điểm này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, việc xóa sổ hộ khẩu, sổ đăng ký tạm trú là cần thiết nhưng về điều khoản chuyển tiếp thì cần phải cho phép người dân kéo dài thời gian để chứng minh thông tin cư trú khi giao dịch với cơ quan chức năng. Theo đó, Cơ quan Công an cũng có thể đảm bảo được đến ngày 1/7/2021 sẽ hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư nhưng các cơ quan Nhà nước khác sẽ không theo kịp như: Thuế, Hải quan, Bảo hiểm xã hội… “Nếu đến thời gian này, khi người dân đến giao dịch nhưng cơ quan chức năng chưa cập nhật kịp thời, lại đòi hỏi những giấy tờ như trên sẽ gây phiền hà cho người dân” - đại biểu Hòa nêu ý kiến.
Qua thảo luận, đa số ý kiến đề nghị cho phép người dân được tiếp tục sử dụng Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú đã được cấp cho đến hết ngày 31/12/2022 để chứng minh thông tin về nơi cư trú. Việc cho phép người dân tiếp tục sử dụng Sổ hộ khẩu, Sổ tạm trú sẽ tránh được việc làm phát sinh thêm thủ tục, thêm khó khăn, phiền phức cho người dân, tạo áp lực quá lớn cho các cơ quan quản lý, đăng ký cư trú tại thời điểm Luật mới có hiệu lực thi hành.
Bên cạnh đó, có ý kiến vẫn còn lo ngại rằng thời điểm 31/12/2022 có thể vẫn chưa bảo đảm để hoàn tất việc kết nối liên thông, chuyển đổi số đối với quản lý thông tin về cư trú trong toàn xã hội, nên cần kéo dài hơn nữa thời hạn này.
