Quảng cáo sản phẩm, quảng bá thương hiệu làm sao để thu hút chú ý của người tiêu dùng là mục đích mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng hướng đến. Để đạt được điều đó, không ít nhà kinh doanh đã phớt lờ những quy định của pháp luật mà quảng cáo phản cảm, đi ngược lại thuần phong mỹ tục của dân tộc, cốt làm sao thu hút sự chú ý của dư luận, thậm chí càng sốc càng tốt.
Mới đây, tại khu vực Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa, Hà Nội, một nhóm các cô gái PG của hệ thống Siêu thị Mẹ và Bé Kids Plaza mặc áo tím, váy trắng, đeo vật giả bụng bầu, trượt patin giữa ngã tư. Thậm chí có người còn bị trượt ngã và suýt va chạm với xe máy. Nhóm PG này trượt patin để quảng cáo cho siêu thị nhưng hành vi trượt patin giữa ngã tư làm cản trở giao thông, có thể gây tai nạn nguy hiểm. Bên cạnh đó, việc giả bụng bầu và để lộ ra trên phố còn bị đánh giá là phản cảm. Cũng liên quan đến quảng cáo phản cảm, tại siêu thị Thế giới di động số 58 đường Nguyễn Khánh Toàn (phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) đặt một lồng kính gắn nhãn hiệu một dòng điện thoại, bên trong có một cô gái lên xe bán tải và đi dạo phố. Trước đó, Thanh tra Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội ra quyết định xử phạt Công ty Trần Anh 40 triệu đồng vì quảng cáo trái thuần phong mỹ tục khi để người mẫu mặc bikini đón khách và tiếp thị tại siêu thị của mình.
Các cô gái PG của hệ thống Siêu thị Mẹ và Bé Kids Plaza đeo vật giả bụng bầu, trượt patin giữa ngã tư gây phản cảm, mất an toàn giao thông.
Đây là 3 trong số nhiều những chiến dịch quảng cáo phản cảm, trái thuần phong mỹ tục liên tiếp diễn ra trong thời gian gần đây. Điều đáng nói, theo các chuyên gia xã hội học, ở đây có việc thấy doanh nghiệp này làm được thì doanh nghiệp khác cũng muốn tạo sự khác biệt làm theo. Nếu chúng ta không ngăn chặn và không kiểm soát được những quảng cáo phản cảm đấy sẽ dẫn đến một trào lưu xã hội và không phải chỉ dừng lại ở mức độ thấp mà ở mức độ cao hơn.
Vi phạm là điều thấy rõ, tuy nhiên Kids Plaza chỉ bị xử phạt ở mức khiêm tốn 2 triệu đồng cho hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông, còn với Thế giới di động được đánh giá là phản cảm hơn nên bị phạt tới 6 triệu đồng. Cái giá phải trả của những chiêu bài phản cảm này dường như chẳng thấm vào đâu so với hiệu quả truyền trông mà nó mang lại.
Theo luật sư Nguyễn Hồng Bách - Công ty Luật Hồng Bách Hợp Danh, về vấn đề này, Luật Quảng cáo hiện hành còn thiếu những quy định chi tiết hơn về chế tài xử lý, đảm bảo không bỏ sót đối với tất cả các loại hành vi vi phạm trong lĩnh vực quảng cáo. Hành động đưa người mẫu vào lồng đi diễu phố mà chỉ bị xử phạt có mấy triệu đồng là không tương xứng, với mức chế tài xử phạt thấp, có lẽ người ta sẽ tiếp tục vi phạm, thậm chí gấp nhiều lần cũng không là gì so với lợi nhuận thu được vì hình ảnh đã được gây chú ý.
Trong các trường hợp trên, lợi ích của doanh nghiệp có không? Câu trả lời là có và vì lợi ích cá nhân, lợi ích doanh nghiệp, tổ chức mình mà các doanh nghiệp, đơn vị sẵn sàng chà đạp lên những gì là thuần phong mỹ tục để thực hiện mục đích của mình.
Quy chế quản lý hoạt động quảng cáo ngoài trời được UBND thành phố Hà Nội ban hành vào ngày 20/1/2016, quy định đoàn người thực hiện quảng cáo ngoài trời bắt buộc phải thông báo tới Sở Văn hóa và Thể thao về nội dung, hình thức quảng cáo, số lượng người tham gia, thời gian và lộ trình thực hiện chậm nhất là 15 ngày trước ngày thực hiện quảng cáo. Tuy nhiên, do chế tài xử phạt chưa mạnh nên nhiều doanh nghiệp thà chịu phạt còn hơn phải tốn công sức đi xin cấp phép. Thực tế là cả 2 doanh nghiệp vi phạm trên đều chưa đăng ký hoạt động quảng cáo ngoài trời với Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội.
Một thực tế nữa là đối với nhiều doanh nghiệp, ngân sách cho quảng cáo rất khiêm tốn, trung bình khoảng 5% doanh thu cho nên những đơn vị doanh nghiệp đang quảng cáo tuân thủ pháp luật, quảng cáo lành mạnh hiệu quả không cao, trong khi đó thì những chương trình mà hiện nay các doanh nghiệp đang dùng những chiêu trò phản cảm để quảng cáo cho sản phẩm của mình thì ngay lập tức có sự chú ý của dư luận cũng như của báo chí. Chính điều này đã tạo ra môi trường kinh doanh không lành mạnh trong việc quảng cáo giữa các doanh nghiệp với nhau.
Khi những hậu họa còn chưa được chỉ rõ, những tác động của quảng cáo phản cảm, trái thuần phong mỹ tục còn bị xem nhẹ, nhiều người tiêu dùng vẫn tặc lưỡi cho qua, tuy nhiên chính sự dễ dãi đó lại tạo ra điều kiện cho các chiến dịch quảng cáo độc, lạ, phản cảm xuất hiện ngày càng nhiều. Thêm vào đó, ý thức của doanh nghiệp còn chưa cao, chế tài xử phạt thiếu chặt chẽ thì xem ra để có một môi trường cạnh tranh lành mạnh, tuân thủ luật pháp trong lĩnh vực quảng cáo giữa các doanh nghiệp vẫn là một mong ước xa vời.