Những vụ sập nhà gây hậu quả nghiêm trọng, mới đây nhất là vụ sập ngôi nhà 3 tầng số 43 phố Cửa Bắc (phường Trúc Bạch, quận Ba Đình) khiến 2 người tử vong đã đặt ra nhiều dấu hỏi về công tác quản lý trật tự xây dựng đô thị, đặc biệt là vai trò của lực lượng thanh tra xây dựng (TTXD). Mặc dù được rải đều từ cấp thành phố đến phường, xã nhưng tình trạng vi phạm trật tự xây dựng vẫn diễn ra thường xuyên, khiến dư luận và người dân rất bức xúc.
Từ ngày 1/9, Chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã sẽ chỉ đạo, điều hành trực tiếp Đội TTXD thực hiện nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng.
Bị dồn cấp, chất lượng TTXD đang giảm hiệu quả?
Thực hiện thí điểm thành lập lực lượng TTXD cấp quận, phường, xã, đến nay, Hà Nội có khoảng 1.600 người, có thời điểm lên đến hơn 1.700 người. Tuy nhiên, do thời gian thí điểm kéo dài, trong khi Luật Thanh tra quy định TTXD chuyên ngành chỉ có hai cấp là cấp bộ và cấp sở. Vì vậy, theo Nghị định 26 có hiệu lực từ ngày 15/5/2013, lực lượng TTXD cấp quận, huyện được gọi là các đội thanh tra trực thuộc Thanh tra Sở Xây dựng. Điều này đồng nghĩa TTXD cấp xã phường, quận, huyện bị dồn về một cấp. Theo đánh giá, mô hình này phù hợp với Luật Thanh tra nhưng chưa phù hợp thực tế quản lý TTXD của địa phương có tốc độ đô thị hóa cao như Hà Nội. Thực tế, để kịp thời phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm trật tự xây dựng cần thiết phải có lực lượng thanh tra cấp cơ sở thường xuyên kiểm tra; khi xử lý vi phạm cần sự vào cuộc, chỉ đạo trực tiếp của hệ thống chính trị cơ sở. Việc không có thanh tra cấp quận, phường trực tiếp tham mưu giúp việc chính quyền địa phương dẫn đến công tác quản lý TTXD gặp nhiều khó khăn, dễ bùng phát tình trạng buông lỏng, đùn đẩy trách nhiệm và các tiêu cực. Bên cạnh đó, do yêu cầu về nhiệm vụ quản lý TTXD nên có nơi sử dụng người không có trình độ chuyên môn, thiếu kiến thức pháp luật chuyên ngành, lao động hợp đồng, mức lương khoán thấp đã làm giảm chất lượng công tác thanh tra.
Lực lượng cứu hộ tại vụ sập nhà 43 Cửa Bắc.
Vi phạm trật tự xây dựng đang rất đáng lo ngại
Năm 2016 là năm thứ ba liên tiếp Hà Nội thực hiện “Năm trật tự - văn minh đô thị” nhưng tình trạng vi phạm trật tự xây dựng vẫn diễn ra khắp nơi. Thậm chí, mới đây tại Hội nghị giao ban giữa Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND thành phố với các sở, ngành, quận huyện về “Năm trật tự - văn minh đô thị 2016”, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải cho rằng, vi phạm TTXD ở Hà Nội rất đáng lo ngại vì không ngày nào, không nơi nào không có vấn đề. Đáng lưu ý, theo ông Hoàng Trung Hải, hiện tượng TTXD cố tình “bật đèn xanh” cho xây dựng sai là có. Sở Xây dựng phải chịu trách nhiệm chỉ đạo về chuyên môn và xử lý thật nghiêm những trường hợp TTXD cố tình “bật đèn xanh” cho các chủ đầu tư làm sai rồi sau đó lập biên bản. Ông Hoàng Trung Hải cũng đặt vấn đề: “Liệu có phải do thay đổi mô hình quản lý TTXD dẫn đến tình hình trật tự xây dựng của Hà Nội có vấn đề hay không? Bây giờ không thể nói TTXD chỉ chịu trách nhiệm với Sở Xây dựng, không coi lãnh đạo địa phương ra gì là không thể được”. Theo ông Hoàng Trung Hải, lực lượng TTXD nếu rời sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng địa phương là không làm tốt nhiệm vụ được giao. Vì vậy, yêu cầu UBND TP. Hà Nội sớm đề xuất Thành ủy về cơ chế này. Thực hiện chỉ đạo này, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội vừa có quyết định giao Chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã chỉ đạo, điều hành trực tiếp Đội TTXD trên địa bàn thực hiện nhiệm vụ quản lý TTXD từ ngày 1/9/2016. Giám đốc Sở Xây dựng chịu trách nhiệm chỉ đạo về chuyên môn, nghiệp vụ; quản lý biên chế, chế độ tiền lương của lực lượng này. Hiện Sở Xây dựng đang làm thủ tục bàn giao, để chính quyền địa phương hoàn thành việc sắp xếp lực lượng TTXD trước 30/8.
