Trừng phạt và đáp trả
Theo thông báo từ Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào 14 quan chức trong Quốc hội Trung Quốc liên quan tới Luật An ninh quốc gia mới. Trong số các quan chức này, có Phó Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc Vương Thần và Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Trung Quốc Tào Kiến Minh. 14 quan chức này và gia đình của họ bị cấm đến Mỹ. Mọi tài sản của họ có ở Mỹ sẽ bị phong tỏa. Các cá nhân, công ty ở Mỹ bị cấm giao dịch với những người trong danh sách trừng phạt. Theo Ngoại trưởng Pompeo, lệnh trừng phạt được đưa ra như một phản ứng trước việc Trung Quốc “xây dựng, thông qua và thực thi Luật An ninh với Hong Kong”.
Ngay lập tức, Trung Quốc lên tiếng phản đối. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh khẳng định động thái trừng phạt 14 quan chức Trung Quốc là hành vi vi phạm nghiêm trọng những nguyên tắc cơ bản của quan hệ quốc tế, can thiệp thô bạo vào công việc nội bộ của Trung Quốc.
Bà Hoa Xuân Oánh nhấn mạnh rằng, việc Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc căn cứ vào Hiến pháp Trung Quốc để xây dựng Luật Bảo vệ an ninh quốc gia tại Hong Kong, thúc đẩy việc quản lý tình hình Hong Kong, trấn áp các phần tử tội phạm hoàn toàn nằm trong phạm vi chủ quyền của Trung Quốc. Bà Hoa Xuân Oánh yêu cầu Mỹ hủy ngay quyết định sai lầm, dừng ngay việc can thiệp vào công việc nội bộ Trung Quốc, đồng thời cảnh báo Trung Quốc sẽ có những biện pháp đáp trả thích đáng để bảo vệ lợi ích phát triển và an ninh của mình.
Theo trang thông tin chính thức của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Trịnh Trạch Quang, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao nước này đã triệu ông Robert W. Forden, Đại biện lâm thời của Mỹ tại Trung Quốc, bày tỏ sự “phản đối nghiêm khắc” hành động trừng phạt trên. Ông Trịnh gọi lệnh trừng phạt mới của Mỹ là “ngang ngược vô lý”, “tính chất tồi tệ”, “vi phạm nghiêm trọng” các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế, “can thiệp nghiêm trọng” công việc nội bộ của Trung Quốc, “phá hoại nghiêm trọng” quan hệ Trung - Mỹ, đồng thời bày tỏ sự “phẫn nộ” và “lên án” mạnh mẽ.
Dư luận cho rằng, động thái trừng phạt mới của Mỹ trước thời điểm chuyển giao quyền lực Tổng thống Mỹ sẽ khiến quan hệ Trung - Mỹ diễn biến phức tạp.
Áp lực nặng nề lên chính quyền mới
Lệnh trừng phạt mới của Mỹ nhằm vào các quan chức cấp cao Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump tiếp tục gây áp lực lên Bắc Kinh trong những tuần cuối cùng tại nhiệm, trước khi Tổng thống đắc cử Joe Biden nhậm chức ngày 20/1.
Dư luận cho rằng, động thái trừng phạt mới này của Mỹ trước thời điểm chuyển giao quyền lực Tổng thống Mỹ sẽ khiến quan hệ Trung - Mỹ diễn biến phức tạp và khó lường. Mặc dù thời gian gần đây, Trung Quốc liên tục truyền tải nhiều tín hiệu với ê kíp của Tổng thống đắc cử Joe Biden về mong muốn “định vị” lại quan hệ Trung - Mỹ, tuy nhiên với những động thái của chính quyền Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, trở thành “di sản” cứng rắn trong chính sách đối với Trung Quốc của Tổng thống Trump sẽ khó có thể bị thay đổi trong thời gian ngắn.
Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ đối mặt với sức ép từ lưỡng đảng để duy trì lập trường cứng rắn với Trung Quốc khi ông nhậm chức vào tháng tới. Trong đó, quan hệ với Trung Quốc là một trong những vấn đề đối ngoại sẽ nhận được sự quan tâm của dư luận sau khi ông lên nắm quyền.
2 chuyên gia thuộc Nhóm Á - Âu là ông Michael Hirson - Giám đốc phụ trách về Trung Quốc và Đông Nam Á và ông Paul Triolo - Giám đốc phụ trách chính sách công nghệ toàn cầu nhận định rằng chính quyền của Tổng thống đắc cử Joe Biden và Quốc hội Mỹ phải cần cả những chính sách thông minh đối với Trung Quốc, chứ không chỉ những quan điểm cứng rắn.