Quá tin máy đo huyết áp điện tử - Coi chừng đột quỵ

Việc sử dụng máy đo huyết áp để kiểm soát huyết áp tại nhà hiện khá phổ biến từ thành thị đến nông thôn. Hầu hết mọi người khi kiểm tra huyết áp tại nhà đều dùng máy đo huyết áp điện tử, rất ít người sử dụng máy đo huyết áp thủy ngân. Lý do chính bởi vì máy đo huyết áp điện tử dễ sử dụng, không đòi hỏi kĩ thuật quá phức tạp và không cần người thứ 2 hỗ trợ. Tuy nhiên, có không ít người đo sai cách nhưng lại quá tin tưởng vào kết quả dẫn đến tai biến khó lường.

Việc sử dụng máy đo huyết áp để kiểm soát huyết áp điện tử (thiết bị y tế gia đình) tại nhà hiện khá phổ biến từ thành thị đến nông thôn. Đây là một phương pháp được các chuyên gia khuyến khích áp dụng, nhất là đối với người bệnh tăng huyết áp. Tuy nhiên, có không ít người đo sai cách nhưng lại quá tin tưởng vào kết quả dẫn đến tai biến khó lường.

Đo huyết áp bắp tay hay cổ tay đều phải đảm bảo băng quấn tay ngang với tim.

Trường hợp điển hình

Bà Lê Thị T. ở Ninh Bình, năm nay 61 tuổi, gần đây thấy thường bị ù tai, mặt đỏ, đôi khi lại có biểu hiện buồn nôn. Bà đi khám bệnh thì được các bác sĩ kết luận bị tăng huyết áp và cho thuốc điều trị, hẹn 1 tháng sau tái khám. Về nhà, bà đến cửa hàng thiết bị y tế sắm ngay cho mình một chiếc huyết áp kế điện tử vì theo lời giới thiệu của người bán hàng, dụng cụ này dễ sử dụng mà kết quả lại chính xác. Những ngày đầu, bà uống thuốc đều đặn và đo huyết áp ngày một lần vào buổi sáng. Các chỉ số tâm thu và tâm trương đều bình thường. Bà rất yên tâm. Tháng thứ nhất trôi qua suôn sẻ. Bà T. tin rằng mình đã biết cách kiểm soát tốt bệnh. Sang tháng thứ hai, bà vẫn được bác sĩ cho thuốc điều trị huyết áp. Ở nhà, bà vẫn đo huyết áp mỗi ngày một lần nhưng khi thấy chỉ số huyết áp ổn định lại sợ uống thuốc có tác dụng phụ, bà tự ý ngừng thuốc. Chỉ sau vài hôm, bà phải vào viện cấp cứu do tai biến mạch máu não vì huyết áp tăng quá cao không được kiểm soát. Rất may sau thời gian điều trị tích cực, di chứng của bệnh để lại không nhiều. Theo giải thích của bác sĩ, nguyên nhân khiến bà T. bị tai biến là do bà tự đo huyết áp nhưng chưa đúng cách, máy cho kết quả sai nhưng bà lại quá tin tưởng, bỏ thuốc điều trị dẫn đến tai biến.

Khắc phục thế nào?

Thời gian và số lần đo: GS.TS. Nguyễn Văn Thông khuyên người bệnh đo huyết áp tại nhà nên thực hiện vào buổi sáng khi vừa ngủ dậy. Tránh đo khi vừa leo cầu thang, tập thể dục, đi bộ, vừa mới ăn no hay quá đói, quá mệt… vì huyết áp khi đó có thể cao hoặc thấp hơn con số trung thực. Cần phải đo liên tiếp 3 lần, cách nhau 5 phút rồi lấy chỉ số trung bình trong ít nhất ba ngày liền nhau để kết luận chắc chắn huyết áp có cao hay không. Nên đo ở cả hai cánh tay, bên nào có số đo cao thì lấy số đó làm kết quả chính thức. Ngoài ra, người bệnh cần ghi chép lại kết quả mỗi lần đo vào sổ để kiểm soát, tránh việc nhớ nhớ, quên quên không chính xác.

Vị trí đo: khi dùng máy đo điện tử, người bệnh có thể đo ở bắp tay hoặc cổ tay nhưng thường máy đo ở bắp tay cho độ chính xác cao hơn vì khi đo ở cổ tay, cánh tay khó giữ yên trong quá trình đo. Đối với máy đo ở bắp tay, có thể đặt cánh tay nằm ngửa trên mặt bàn với điểm cảm ứng nằm trên nếp gấp khuỷu tay 3cm. Đối với máy đo ở cổ tay, phải gập cánh tay một góc khoảng 45 độ. Cần chú ý, cả hai cách đo phải đặt điểm cảm ứng trong băng quấn tay nằm ngang với tim.

Tư thế đo: khi đo huyết áp, người bệnh phải ở trong trạng thái thả lỏng người, thư giãn, ngồi thoải mái trên ghế có dựa lưng, tay đặt trên bàn ngang tim, chân chạm đất, để thẳng không bắt chéo chân. Trước khi đo, nên đi tiểu vì bàng quang đầy nước tiểu cũng khiến cho huyết áp tâm thu tăng tới 10-15mmHg. Trong khi đo, không nên nói chuyện, ăn uống vì dễ làm huyết áp tăng cao hơn.

Thiết bị đo: cần đảm bảo máy đo đủ năng lượng hoạt động, tốt nhất là thay pin trước khi đo. Không nên để máy đo ở nhiệt độ quá nóng vì có thể gây ra sai lệch 1 - 2 đơn vị. Nhiệt độ trong phòng khi đo cũng cần đảm bảo ở mức độ bình thường, không nên quá lạnh làm mạch máu co lại khiến huyết áp tạm thời tăng cao. Bao quấn tay đảm bảo độ dài vừa phải vì nếu quá nhỏ so với cánh tay làm tăng huyết áp (có thể lên đến hàng chục mmHg), băng quá lớn lại cho chỉ số thấp hơn. Mỗi năm một lần, người bệnh nên mang máy đo đến nhờ bác sĩ hoặc y tá kiểm soát xem máy còn hoạt động tốt hay không.

Hiện tại có 2 loại máy đo huyết áp tại nhà phổ biến là huyết áp kế điện tử và huyết áp kế dùng tay (khó thực hiện hơn do đòi hỏi người đo phải biết đếm nhịp tim nên ít được sử dụng hơn). Đối với mỗi loại máy đo có những đặc điểm riêng nhưng yêu cầu chung về tư thế, thời gian, số lần đo… thì người bệnh cần thực hiện nghiêm chỉnh. Bên cạnh đó, người bệnh không nên quá tin tưởng, phụ thuộc vào chỉ số huyết áp tự đo được mà không tái khám hay bỏ dở điều trị vì dễ dẫn đến tai biến oan.