Quả dâu (còn gọi là quả dâu ta) là loại quả ngon, giàu chất dinh dưỡng. Quả dâu chín phơi hay sấy khô (Đông y gọi là tang thầm) từ lâu đã được biết đến với công hiệu bổ âm huyết, sinh tân dịch, nhuận táo. Dùng cho các trường hợp can thận âm hư, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, điếc tai, bệnh đái tháo đường, tiểu khó, táo bón, râu tóc bạc sớm, đau sưng khớp, đau lưng mỏi gối, hồi hộp mất ngủ, lao hạch, đau mỏi khớp.
Quả dâu được dùng làm thuốc trong các trường hợp
Bổ huyết, an thần: tang thầm, nữ trinh tử, hạn liên thảo, các vị liều lượng bằng nhau. Tán thành bột mịn, luyện với mật làm hoàn. Ngày 2 lần, mỗi lần 12g. Dùng trị các chứng huyết hư, đầu nhức, mắt hoa, ít ngủ.
Sinh tân, chỉ khát:
Quả dâu tươi 20g - 60g, ép lấy nước, hòa vào nước đun sôi để nguội mà uống. Trị chứng tân dịch khô, miệng khát.
Tang thầm cao: 500g quả dâu chín đen. Cho nước và nấu nhiều lần cho hết màu đỏ sẫm. Lọc bỏ bã, cô các nước sắc lại thành cao lỏng (1/1); thêm 400g mật ong. Đun sôi, đóng chai. Ngày 2 lần, mỗi lần uống 10 - 20ml, chiêu với nước. Dưỡng huyết nhuận táo. Chữa huyết hư, gan thận yếu, lưng gối đau mỏi, các chứng tê do huyết và phong của người già, táo bón.
Nhuận phế, thông tiện: tang thầm 20g, sinh địa 20g. Sắc với nước, thêm đường hay mật ong cùng uống. Trị chứng huyết hư, tân dịch thiếu sinh táo bón.
Một số món ăn - bài thuốc có tang thầm
Cao tang thầm: dâu chín nấu dạng cao lỏng (tỷ lệ 1/1), mỗi lần uống 1 - 2 thìa canh với nước sôi. Dùng cho các trường hợp râu tóc bạc sớm.
Rượu bổ dưỡng khí huyết: dâu chín 30g, long nhãn 30g, kỷ tử 30g, ngũ vị 10g, hà thủ ô chế 30g và đậu đen rang chín 30g, đường phèn 50g, rượu trắng 5 lít. Ngâm trong 30 ngày, lấy ra uống; ngày uống 1 lần trước khi đi ngủ, mỗi lần 20 - 30ml. Bổ dưỡng khí huyết, đẹp da, đen tóc.
Rượu dâu: dâu chín 200g, rượu trắng 500ml. Ngâm nửa tháng. Uống sáng, tối, mỗi lần 25ml. Dùng cho các trường hợp phù nề hai chân do thiểu dưỡng.
Nước toan táo nhân tang thầm: quả dâu chín khô 20g (hoặc dâu chín tươi 60g), toan táo nhân 15g. Hãm uống một lần vào buổi tối. Dùng cho các trường hợp suy nhược thần kinh, mất ngủ, quên lẫn.
Nước kỷ tử tang thầm: dâu chín khô 20g (hoặc dâu chín tươi 60g), kỷ tử 15g. Hãm uống ngày 1 lần. Dùng cho các trường hợp mờ mắt, giảm thị lực, tóc bạc sớm.
Nước long nhãn tang thầm: dâu chín khô 20g (hoặc dâu chín tươi 60g), long nhãn 30g, nấu sắc lấy nước đặc, uống ngày 1 lần. Dùng cho các trường hợp thiếu máu, hồi hộp mất ngủ.
Kiêng kỵ: Đại tiện lỏng không dùng được.
TS. Nguyễn Đức Quang