Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) giúp cho những người chưa bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao, có thể dự phòng lây nhiễm HIV bằng cách uống 1 viên thuốc mỗi ngày. Tuân thủ uống thuốc hằng ngày có thể giảm nguy cơ lây nhiễm lên tới trên 90%. Từ năm 2015, WHO đã khuyến cáo sử dụng PrEP (như là một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện bao gồm cả việc sử dụng bao cao su) ở những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.
Sự cần thiết của điều trị dự phòng trước phơi nhiễm
Theo thống kê của Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cho đến nay tỷ lệ nhiễm HIV ở hầu hết các nhóm có hành vi nguy cơ cao (người nghiện chích ma túy, phụ nữ mại dâm) có xu hướng giảm nhanh thì tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và cộng đồng người chuyển giới lại tăng lên. Trước đây, nhóm nghiện chích ma túy nhiễm HIV chiếm 29-30% thì hiện nay giảm còn 9-10%, ở phụ nữ bán dâm cũng giảm từ 5% xuống 2,5%... Nhưng tỉ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM lại tăng cao. Theo kết quả nghiên cứu gần đây nhất, tỉ lệ nhiễm HIV của nhóm này tăng lên 11%, mặc dù trước đây chiếm 5-6%. Đặc biệt tại thành phố Hồ Chí Minh, vào năm 2017 tỉ lệ này tăng lên 15%.
Trước đây, chúng ta đã có các can thiệp truyền thống như khuyến khích sử dụng bao cao su. Tuy nhiên, vẫn cần có những lựa chọn can thiệp khác cho các nhóm đối tượng này. Mới đây, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo sử dụng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng thuốc ARV - thường quen gọi là PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis). Đây là một chiến lược mới điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV đối với những người chưa nhiễm HIV.
PrEP là viên kết hợp hai loại thuốc kháng vi rút, nếu dùng hằng ngày theo kê đơn, có thể giảm nguy cơ nhiễm HIV tới trên 90% ở những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV.
Thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV
Hơn 1500 người đang sử dụng PrEP tại Tp. HCM
Việt Nam đã triển khai PrEP như là một trong những giải pháp can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV cho những nhóm có hành vi nguy cơ cao như MSD, nữ bán dâm, người có bạn tình dị nhiễm (một người nhiễm HIV và một người không nhiễm HIV). Từ tháng 3-2017 đến nay, PrEP đã được cung cấp cho nhóm MSM, chuyển giới nữ và bạn tình âm tính trong các cặp dị nhiễm tại thành phố Hồ Chí Minh. Hiện hơn có 1.500 người có nguy lây nhiễm cao HIV đã và đang tham gia sử dụng PrEP tại TPHCM, với tỉ lệ duy trì vào khoảng 78%.
Truyền thông về PREP.
Với dự án thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Y tế đã quyết định đưa PrEP vào trong Hướng dẫn Điều trị và chăm sóc HIV/AIDS và đã được Ban hành theo Quyết định 5418/QĐ-BYT ngày 1-12-2017. Trong đó dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV chính thức là một trong những biện pháp dự phòng HIV ở Việt Nam. Bộ Y tế cũng sẽ phối hợp với các đối tác mở rộng việc triển khai PrEP, trước mắt ở 11 tỉnh thành phố với mục tiêu đến cuối năm 2019 đạt được 5.610 người sử dụng PrEP và đến cuối năm 2020 đạt được 7.300 người”.
Người được khuyến cáo sử dụng PrEP là: MSM; Người chuyển giới nữ (TGW); Phụ nữ bán dâm và các cặp dị nhiễm tức có 1 người nhiễm và một người không nhiễm HIV trong đó người nhiễm HIV chưa điều trị bằng thuốc ARV hoặc điều trị ARV chưa đủ 6 tháng, hoặc đã điều trị ARV trên 6 tháng nhưng vì lý do nào đó màtải lượng HIV không đạt được dưới ngưỡng 200 bản sao/ml. Tốt nhất là xét nghiệm theo dõi xét nghiệm tải lượng HIV định kỳ. Trường hợp xét nghiệm tải lượng HIV của bạn tình nhiễm HIV <200 bản sao/ml thì không cần điều trị dự phòng trước phơi nhiễm cho bạn tình không nhiễm HIV.
Hy vọng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV PrEPsẽ được nhân rộng hơn trong cả nước để những người có nguy cơ lây nhiễm cao HIV được hưởng lợi từ dịch vụ này.
