Hiện nay, phytoestrogen ngày càng được sự quan tâm của nhiều người do những công dụng đối với sức khỏe mà nó mang lại. Tuy nhiên, khi bổ sung phytoestrogen nên cần được sự tư vấn của thầy thuốc, vừa giúp mang lại hiệu quả cao vừa tránh các tác hại có thể xảy ra.
Phytoestrogen là những hợp chất tự nhiên trong thực vật (ngũ cốc, các loại đậu, rau quả…) có cấu trúc hóa học và tác dụng tương tự estrogen, một loại hoóc-môn sinh dục nữ trong cơ thể. Do đó, phytoestrogen còn được gọi là estrogen thực vật.
Phytoestrogen được chia làm 2 nhóm chính: Flavonoid và non- flavonoid:
Flavonoid được chia thành 3 nhóm nhỏ: isoflavon, coumestan và prenyl flavonoid.
Non-flavonoid: có chứa nhóm lignan.
Isoflavon (có nhiều trong đậu nành) và lignan (có nhiều trong hạt lanh) là 2 nhóm có hoạt tính giống estrogen nhất.
Những công dụng
Hiện nay, nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học đã khám phá ra những công dụng của phytoestrogen đối với sức khỏe:
Làm giảm các triệu chứng mãn kinh:
Trong thời kỳ mãn kinh, lượng estrogen sản sinh ở buồng trứng bị suy giảm, gây ra các triệu chứng:
- Cơn bốc hỏa (cảm giác nóng bừng ở mặt).
- Thay đổi tâm trạng.
- Rối loạn giấc ngủ.
- Đổ mồ hôi về đêm.
- Khô âm đạo, giao hợp đau.
- Giảm ham muốn tình dục…
Bổ sung estrogen một mình hay kết hợp với progesterone trong liệu pháp thay thế hoóc-môn (HRT: Hormone replacement therapy), sẽ làm giảm bớt các triệu chứng trong thời kỳ mãn kinh. Tuy nhiên, khi bổ sung estrogen trong một thời gian dài thường gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, nhức đầu, choáng váng, giảm trí nhớ, xuất huyết âm đạo, tăng huyết áp… Nghiêm trọng hơn, là làm gia tăng các bệnh lý tim mạch (đột quỵ, nhồi máu cơ tim…) và các bệnh ung thư vú, ung thư tử cung!
Các nhà khoa học tại Đại học Catania của nước Ý đã nghiên cứu: sử dụng phytoestrogen (với nguồn bổ sung isoflavone có trong đậu nành) trong khoảng thời gian 6 tháng để thay thế estrogen trong điều trị mãn kinh. Kết quả cho thấy phytoestrogen đã làm giảm đáng kể các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh, nhưng không gây ra các tác dụng phụ làm gia tăng các bệnh lý tim mạch và ung thư như estrogen.
Làm giảm nguy cơ đột quỵ:
Đột quỵ là bệnh lý tổn thương não do sự lưu thông máu đến não bị gián đoạn và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh. Khi cholesterol tăng cao tạo ra các màng xơ vữa động mạch, tốc độ lưu thông máu chậm lại tạo điều kiện thuận lợi hình thành huyết khối, đây là những nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ.
Phytoestrogen có tác dụng làm giảm cholesterol trong cơ thể. Vì vậy, phytoestrogen làm giảm sự hình thành các mảng xơ vữa động mạch và ngăn ngừa huyết khối, nên có tác dụng làm giảm nguy cơ đột ngụy.
Ngăn ngừa loãng xương:
Sự thiếu hụt estrogen trong thời kỳ mãn kinh thường gây ra loãng xương. Phytoestrogen là những chất có hoạt tính giống estrogen, có tác dụng ngăn ngừa loãng xương do thiếu hụt estrogen. Nhiều nghiên cứu cho thấy: khi cơ thể được bổ sung chế độ dinh dưỡng giàu phytoestrogen, giúp mang lại hiệu quả cao ngăn ngừa loãng xương trong thời kỳ mãn kinh.
Làm giảm ung thư vú:
Phytoestrogen là những chất có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ các tế bào của cơ thể chống lại các tác nhân gây ung thư. Nhiều nghiên cứu cho thấy: ở những quốc gia hay những vùng có mức tiêu thụ cao phytoestrogen thường có tỉ lệ mắc bệnh ung thư vú thấp. Với những phụ nữ được bổ sung chế độ dinh dưỡng giàu phytoestrogen sẽ giảm đến 54% nguy cơ ung thư vú. Ngoài ra, với những phụ nữ đang được điều trị ung thu vú, bổ sung đầy đủ phytoestrogen sẽ làm giảm nguy cơ tái phát ung thư vú và kéo dài thời gian sống!
Cần lưu ý: khi bổ sung vào cơ thể trong một thời gian dài với số lượng nhiều, phytoestrogen cũng có thể gây ra các tác dụng phụ:
- Suy giáp: do ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của tuyến giáp.
- Rối loạn tiêu hóa: táo bón, tiêu chảy, đầy bụng khó tiêu. buồn nôn…
- Dị ứng; nổi mè đay, hắt hơi, thở khò khè, ho…
- Làm giảm tác dụng của thuốc điều trị ung thư vú tamoxifen.
Với những công dụng đối với sức khỏe, hiện nay phytoestrogen ngày càng được sự quan tâm của nhiều người.