Hiện nay trung bình mỗi năm Việt Nam ghi nhận gần 22.000 ca ung thư gan mới mắc. Ung thư gan có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao, xu hướng ngày càng tăng trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Ở nước ta, ung thư gan đứng thứ 2 trong các loại ung thư ở nam giới và đứng thứ 3 ở nữ giới về tỷ lệ mắc. Từ thực tế đó, các thầy thuốc của BV Bạch Mai và BV TW Quân đội 108 đã áp dụng thành công phương pháp điều trị ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ YTTRIUM-90 (xạ trị trong chọn lọc).
Tiến hành bơm hạt vi cầu gắn Y-90 qua catheter vào khối u gan.
Điều trị ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ là phương pháp đưa trực tiếp hạt vi cầu phóng xạ YTTRIUM-90 (Y-90) vào động mạch nuôi khối u gan. Các hạt vi cầu phóng xạ sẽ đi theo các nhánh động mạch nhỏ và phân bố khắp trong khối u, làm tắc các mạch máu nuôi khối u gan. Ngoài ra, bức xạ với mức năng lượng thấp do Y-90 phát ra có quãng chạy trong tổ chức ngắn sẽ tiêu diệt chọn lọc các tế bào ung thư, làm xơ hóa các mạch máu nuôi khối u. Kết quả, làm giảm thể tích khối u hoặc tiêu diệt khối u trong gan mà ảnh hưởng rất ít đến tổ chức lành xung quanh.
Ưu điểm nổi bật của kỹ thuật này là tạo ra liều chiếu xạ cao tại khối u, trong khi các tổ chức mô lành xung quanh chỉ chịu liều chiếu xạ thấp, rất ít bị ảnh hưởng, ít gây tác dụng phụ, giảm được biến chứng khi điều trị. Phương pháp xạ trị trong chọn lọc được chỉ định cho các bệnh nhân ung thư gan nguyên phát, ung thư đường mật trong gan, ung thư gan thứ phát (ung thư nơi khác di căn vào gan) không còn khả năng phẫu thuật với mục đích tiêu diệt khối u hoặc làm giảm kích thước u, rút ngắn giai đoạn bệnh để có thể thực hiện tiếp các liệu pháp điều trị triệt căn như phẫu thuật, phá hủy u tại chỗ...
GS.Mai Trọng Khoa, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu cho biết, kỹ thuật xạ trị trong chọn lọc điều trị ung thư gan bằng hạt vi cầu phóng xạ Y-90 là kỹ thuật mới, hiện đại, điều trị an toàn và hiệu quả, làm tăng thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho các bệnh nhân ung thư gan nguyên phát hoặc thứ phát. Kỹ thuật này đã được áp dụng tại các nước: Mỹ, Australia, châu Âu và một số nước châu Á như Singapore, Philippines...
Đáng chú ý, xạ trị trong chọn lọc bằng hạt vi cầu phóng xạ là một kỹ thuật phức tạp, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các thầy thuốc chuyên khoa sâu như: ung bướu, y học hạt nhân, chẩn đoán hình ảnh... Bên cạnh đó, cũng cần có các trang thiết bị như: máy chụp mạch, máy CT đa dãy, máy SPECT, máy PET/CT.
Tại Việt Nam, kỹ thuật này đã được triển khai thành công tại một số bệnh viện lớn, có đầy đủ trang thiết bị và các chuyên khoa liên quan như: Bạch Mai, Trung ương Quân đội 108 và Chợ Rẫy. Tính đến tháng 6/2015, cả nước đã có hơn 50 bệnh nhân ung thư gan nguyên phát và thứ phát đã được điều trị thành công, cho kết quả tốt.
Ung thư gan có thể là nguyên phát từ tế bào nhu mô gan hoặc thứ phát do di căn ung thư khác vào gan. Trong đó, ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát chiếm tỷ lệ khoảng 90% các tổn thương ác tính trong gan, có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao, xu hướng ngày càng tăng trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Ung thư gan thứ phát là do các loại ung thư khác di căn vào gan, chiếm tỷ lệ khoảng 10%, thường gặp nhất là do ung thư đường tiêu hóa (ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư tụy). Có 60 - 70% ung thư đại trực tràng có di căn vào gan, là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong.
Tính đến tháng 6/2015 cả nước đã có hơn 50 bệnh nhân ung thư gan nguyên phát và thứ phát đã được điều trị thành công, cho kết quả tốt. Kỹ thuật này giúp kéo dài thời gian kiểm soát bệnh trung bình lên đến 20,5 tháng (cao hơn nhiều so với hóa trị đơn thuần) và giảm 31% nguy cơ phát triển khối u ở gan. Đây là kỹ thuật mới, làm tăng thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư gan.
Kỹ thuật tắc mạch xạ trị Y– 90 ra đời giúp bệnh nhân ung thư gan giai đoạn tiến triển được can thiệp điều trị hữu hiệu. Trong số các bệnh nhân được can thiệp bằng kỹ thuật nội mạch, một nhóm không nhỏ bệnh nhân không đáp ứng được hóa chất do sự đề kháng của tế bào ung thư trong gan không nhạy cảm với hóa chất nên không mang lại kết quả như mong đợi. Khi bị tắc động mạch nuôi khối u, tế bào ung thư này sẽ rất tài tình mở thêm các nguồn mạch mới (tuần hoàn bằng hệ) để tiếp tục nuôi khối u và làm kĩ thuật của chúng ta thất bại. Có những bệnh nhân phải sử dụng can thiệp rất nhiều lần, có những bệnh nhân phải làm can thiệp nội mạch 7 – 10 lần. Hiệu quả thấp và chi phí cao và nhiều lần can thiệp nội mạch sẽ dẫn đến teo gan, mất chức năng gan và không thể kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân. Phương pháp mới sử dụng xạ trị trong chọn lọc sẽ tạo thêm cơ hội chữa trị cho bệnh nhân. Phương pháp tạo ra cơ hội lựa chọn cho bệnh nhân với chất lượng ngoại và giá thành nội. Khi bệnh nhân phải chữa trị ở nước ngoài sẽ rất tốn kém nhưng nếu được chữa trị trong nước sẽ tiết kiệm rất nhiều chi phí.
Anh Minh
