Bệnh thoái hóa hoàng điểm do tuổi tác thường xuất hiện sau tuổi 50 - 65. Bệnh xảy ra ở 20% những người trên 75 tuổi. Trong khoảng 50% trường hợp, bệnh tiếp tục ổn định mà không gây cản trở về thị lực hoặc có thể thoái lui một cách tự nhiên. 50% bệnh nhân còn lại sẽ phát triển và làm giảm khả năng nhìn.
Thoái hóa hoàng điểm do tuổi tác được biểu hiện qua sự thoái hóa dần dần của vùng võng mạc trung tâm, vùng cho phép khả năng nhìn chi tiết và rất cần thiết cho việc đọc và nhận dạng các khuôn mặt.
Trong giai đoạn đầu, thường là không có triệu chứng, bệnh nhân đôi khi có thể nhận thấy sự biến dạng các đường thẳng (còn gọi là sự biến hình) và xuất hiện các đám mờ. Khi đó ở đáy mắt, xuất hiện những đám lắng đọng màu trắng (các đám tinh thể) ở dưới vùng trung tâm của võng mạc. Ở giai đoạn này, bệnh không đi kèm sự thoái hóa có nghĩa là có sự mất tế bào thần kinh. Khi đó người ta nói bệnh lý hoàng điểm gắn liền với tuổi tác (thoái hóa hoàng điểm sớm).
 Thoái hóa hoàng điểm. |
Bước tiến mới trong điều trị
Có hai loại thoái hoá hoàng điểm do tuổi tác: dạng teo thường tiến triển dần dần, hiếm khi gây mất thị lực đột ngột và dạng ướt hay còn gọi là dạng xuất tiết hay tân mạch. Dạng xuất tiết đặc trưng bởi sự tăng lên bất thường các mạch máu, các mạch này để cho dịch và máu đi vào vùng trung tâm của võng mạc. Dạng xuất tiết có thể tiến triển nhanh và ảnh hưởng đến thị lực trong vòng vài tuần hay vài ngày.
Từ vài năm trở lại đây, việc điều trị thoái hóa hoàng điểm dạng xuất tiết đã có những cải thiện một cách đáng kể với việc thực hiện liệu pháp chống tân sinh mạch, đồng thời sử dụng thuốc ngăn cản việc tạo tân mạch. Việc trị liệu này hướng đến trung hòa tác động của yếu tố tăng sinh nội mạc mạch máu, yếu tố liên quan đến việc điều hòa tính thấm và tăng sinh mạch máu. Các thuốc này có khả năng làm ổn định bệnh và trong một số trường hợp cải thiện thị lực cho phần lớn bệnh nhân bị dạng xuất tiết khi họ được điều trị kịp thời. Trong các trường hợp thoái hóa hoàng điểm dạng teo, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc dùng vitamin E, vitamin C, beta-caroten và kẽm sẽ làm bệnh chậm lại nhưng không làm bệnh ngừng tiến triển.
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị phòng ngừa thực sự. Nhưng việc phát hiện sớm bởi các bác sĩ chuyên khoa mắt cho phép xác định một thoái hóa hoàng điểm và thông báo cho họ giảm bớt các yếu tố nguy cơ (nghiện thuốc lá, béo phì). Hơn nữa việc chẩn đoán thoái hóa hoàng điểm xuất tiết ở giai đoạn sớm để điều trị tăng sinh mạch máu trước, do đó không dẫn đến biến chứng.
 Khám mắt cho người cao tuổi. |
Cuộc chiến với các đại thực bào
Trong những năm tới, các nghiên cứu thoái hóa hoàng điểm sẽ là tìm kiếm một phương thức trị liệu với dạng teo và ức chế tăng sinh tân mạch, thay thế cho các bệnh nhân không đáp ứng với điều trị chống lại yếu tố tăng sinh nội mạc mạch máu. Các nghiên cứu tiến hành trong phòng thí nghiệm đã cho thấy, một sự tập kết các tế bào viêm - các đại thực bào trong lớp vỏ của các điểm tiếp nhận ánh sáng, trước khi có tăng sinh tân mạch và thoái hóa tế bào thần kinh. Có một yếu tố bẩm sinh về gen ở các bệnh nhân đã ngăn cản việc loại trừ các đại thực bào này khi chúng tập kết lại theo thời gian. Có nguồn gốc của các yếu tố gây độc tế bào thần kinh và tăng sinh mạch máu, các tế bào này có thể thúc đẩy tăng sinh tân mạch và thoái hóa thần kinh.
Quan niệm mới này đã cho phép chúng ta phát triển các kĩ thuật điều trị dược lý mới hướng tới việc ngăn cản tập kết đại thực bào trong lớp vỏ của điểm tiếp nhận ánh sáng. Ở động vật thí nghiệm, các trị liệu này có khả năng ngăn cản tốt sự thoái hóa của các điểm tiếp nhận ánh sáng cũng như việc tăng sinh tân mạch. Trong tương lai không xa, người ta sẽ tạo ra một trị liệu mới cho những dạng teo và xuất tiết của thoái hóa hoàng điểm theo tuổi.
BS.Lê Đào Nghĩa