Sẹo là kết quả bình thường của quá trình lành hoặc thay thế tổ chức da bị phá hủy hoặc bị mất bằng tổ chức mô sợi. Sẹo có thể do nhiều nguyên nhân như nhiễm khuẩn, tai nạn, phẫu thuật, bệnh da liễu...
 Trang điểm giúp làm mờ vết sẹo. |
Các yếu tố tác động xấu đến quá trình sẹo
Một số yếu tố tác động xấu đến quá trình hình thành sẹo như vết thương quá lớn, nhiễm khuẩn lan rộng, dị vật trong tổn thương, đường rạch da không đúng đường căng da, vết khuyết được đóng da quá căng, dinh dưỡng kém như sẹo ở vị trí chi dưới, vùng cùng cụt, thiếu máu cục bộ, hoặc từng vùng, bệnh chuyển hóa, các vết thương xuất hiện trên người cơ địa sẹo lồi thường sẽ tiến triển thành sẹo lồi, bệnh mạn tính như suy gan, thận, bệnh lý tuyến giáp, rối loạn nội tiết.
Các hình thái sẹo có thể gặp
Sẹo lồi: Sẹo thường hình càng cua, hình tròn, dày phát triển từ vị trí tổn thương ban đầu và vượt qua giới hạn của tổn thương ban đầu. Màu sẹo thường màu đỏ, hoặc thẫm hơn so với tổ chức da lành xung quanh. Sẹo lồi có thể xuất hiện sau 1 năm từ khi tổn thương ban đầu.
Sẹo quá phát: Sẹo quá phát tương tự như sẹo lồi, tuy vậy sự phát triển của sẹo chỉ hạn chế tại vùng tổn thương da ban đầu. Sẹo này cũng có tính chất đỏ, thường dày và nổi cao. Sẹo quá phát thường xuất hiện vài tuần sau khi tổn thương ban đầu. Sẹo quá phát có thể cải thiện một cách tự nhiên, mặc dù vậy quá trình này cũng kéo dài tới 1 năm hoặc hơn.
Sẹo lõm: Tổ chức đệm của sẹo bị mất làm cho bề mặt sẹo lõm xuống. Sẹo lõm có thể gặp như sẹo lõm dạng chấm, lõm hình hộp hoặc lõm võng xuống.
Sẹo co kéo: Sẹo co kéo là sự xuất hiện sẹo bất thường khi một vùng lớn của da bị mất hoặc phá hủy. Sẹo này hình thành sẽ co kéo bờ của da vào với nhau, gây ra vùng da bó chặt. Giảm diện tích da hậu quả có thể gây ảnh hưởng đến cơ, khớp, gân gây giảm vận động.
Cầu da: là quá trình lành sẹo để lại trên bề mặt những dải da với phần bên dưới tự do.
Biện pháp làm hạn chế tình trạng sẹo xấu
 Sẹo lồi. |
Điều trị sẹo như thế nào?
Dù bằng phương pháp điều trị gì, sẹo không thể loại bỏ hoàn toàn. Điều trị phù hợp cho từng loại sẹo sẽ giúp cho sẹo được hạn chế và gần trở về với cấu trúc da xung quanh. Trang điểm: sẹo có thể được che giấu bằng các cách trang điểm. Băng ép: băng giúp tác động liên tục áp lực lên sẹo trong 4-6 tháng giúp cho sẹo hạn chế phát triển về kích thước. Tiêm mỡ, hoặc collagen, hyaluronic acid tại chỗ: Áp dụng tốt trong điều trị sẹo lõm. Kết quả điều trị thường tạm thời và cần phải điều trị nhắc lại. Tiêm corticoid tại chỗ: tiêm thuốc corticoid vào nơi tổn thương giúp làm sẹo trở nên mềm và phẳng hơn. Nhưng phương pháp này cần điều trị dài ngày và có một số tác dụng phụ do dùng corticoid gây nên. Là phương pháp hiệu quả tốt trong điều trị sẹo quá phát và sẹo lồi. Điều trị lạnh bằng nitơ lỏng: giúp giảm kích thước sẹo bằng cách làm đông băng sẹo. Bong da bằng hóa chất. Bào da: lấy bỏ bề mặt da bằng dụng cụ đặc biệt. Bào da sử dụng đối với sẹo nổi cao hơn so với vùng xung quanh, nhưng ít hiệu quả trong điều trị sẹo lõm. Máy siêu bào da điều trị tốt trong các tổn thương sẹo nông. Laser: áp dụng giống như bào da. Laser giúp lấy bỏ lớp nông của da với mức độ khác nhau tùy từng loại laser. Một số loại laser mới hiện nay có khả năng tác động đến sợi collagen ở trung bì mà không làm tổn thương lớp thượng bì bên trên. Phẫu thuật: mặc dù không giúp xóa mất sẹo, điều trị phẫu thuật giúp sửa lại hình dạng và giúp sẹo đỡ được nhận ra hơn. Tuy vậy, phẫu thuật không nên áp dụng cho các trường hợp sẹo quá phát và sẹo lồi do tăng nguy cơ xuất hiện sẹo nặng hơn trước điều trị. Các phương pháp có thể áp dụng trong điều trị sẹo bằng phẫu thuật là cắt bỏ, tạo đường khâu mới, ghép da rời, chuyển vạt da, xoay da hình chữ Z, giãn da. Tia xạ: tia xạ nông, liều thấp giúp điều trị phòng tái phát sẹo quá phát hoặc sẹo lồi. Chỉ áp dụng trong điều trị trường hợp nặng vì có nhiều tác dụng phụ. Phương pháp khác: Tiêm silicone tại đáy của sẹo lõm, dùng các interferon tiêm tại chỗ. Sẹo không thể lấy bỏ hoàn toàn. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hình thành sẹo. Thầy thuốc chuyên khoa sẽ giúp bạn đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất cho từng loại sẹo.