SKĐS - Sau khi vượt qua hành trình sinh nở đầy gian nan, nhiều phụ nữ lại tiếp tục đối mặt với một vấn đề quan trọng khác nhưng thường bị xem nhẹ: chủ động tránh thai sau sinh để không mang thai ngoài ý muốn quá sớm.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), phụ nữ nên trì hoãn việc mang thai ít nhất hai năm sau sinh để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé, đồng thời có thời gian phục hồi, nuôi dưỡng, chăm sóc con một cách toàn diện hơn. Vì thế việc tránh thai sau sinh rất quan trọng.
Thế nhưng trên thực tế, nhiều bà mẹ trẻ vẫn nhầm tưởng rằng đang cho con bú hoàn toàn thì không thể có thai, hoặc chưa có kinh nguyệt trở lại thì "an toàn". Đây là quan niệm sai lầm và đã khiến không ít phụ nữ rơi vào tình huống mang thai quá sớm, dẫn đến nhiều hệ lụy về sức khỏe thể chất, tâm lý và cả điều kiện nuôi dưỡng trẻ nhỏ.
Tránh thai 6 tuần sau sinh
ThS.BS Nguyễn Thị Thùy, Phó Trưởng khoa Sản – Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc Phúc Trường Minh cho biết: "Sau sinh, tất cả phụ nữ còn khả năng sinh sản đều cần thực hiện các biện pháp tránh thai, kể cả khi chưa có kinh nguyệt trở lại. Việc phòng tránh mang thai ngoài ý muốn nên được bắt đầu từ 6 tuần sau sinh, tùy vào tình trạng sức khỏe và phương pháp được lựa chọn".
Trên thực tế, cơ thể người phụ nữ có thể rụng trứng trước khi có kinh trở lại. Vì vậy, nếu không chủ động phòng ngừa, nguy cơ thụ thai hoàn toàn có thể xảy ra, đặc biệt trong giai đoạn người mẹ chưa sẵn sàng về sức khỏe, tinh thần hay tài chính.
ThS.BS Nguyễn Thị Thùy tư vấn cho bà mẹ sau sinh các phương pháp tránh thai.
Các biện pháp tránh thai an toàn sau sinh
Hiện nay, có nhiều phương pháp tránh thai phù hợp với phụ nữ sau sinh, đặc biệt là những biện pháp không ảnh hưởng đến việc nuôi con bằng sữa mẹ:
Bao cao su
Là biện pháp phổ biến và dễ sử dụng, bao cao su phù hợp với mọi giai đoạn sau sinh. Phương pháp này không ảnh hưởng đến sữa mẹ, không gây tác dụng phụ nội tiết và có thể áp dụng ngay sau khi vợ chồng quan hệ trở lại. Tuy nhiên, hiệu quả tránh thai phụ thuộc khá lớn vào cách sử dụng đúng.
Đặt vòng tránh thai
Vòng tránh thai là một biện pháp lâu dài, hiệu quả cao và không ảnh hưởng đến việc tiết sữa. Thường được chỉ định sau 6 tuần sau sinh, thời điểm tử cung đã co hồi hoàn toàn. Đây là lựa chọn chủ động cho phụ nữ muốn hoãn có thai lâu dài nhưng chưa muốn can thiệp bằng thuốc nội tiết.
Tiêm thuốc tránh thai (DMPA)
Loại thuốc tiêm tránh thai chứa medroxyprogesterone acetate (DMPA) có tác dụng kéo dài trong 3 tháng cho mỗi mũi tiêm. Có thể bắt đầu sau ít nhất 6 tuần sau sinh, phương pháp này có hiệu quả cao, không ảnh hưởng đến sữa mẹ, nhưng có thể gây rối loạn kinh nguyệt trong thời gian sử dụng.
Thuốc tránh thai uống một thành phần
Phụ nữ đang cho con bú nên dùng thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (không chứa estrogen) để không làm giảm lượng sữa mẹ. Loại thuốc này có thể bắt đầu sử dụng ngay sau sinh hoặc sau vài tuần, nhưng cần uống đều đặn hàng ngày vào cùng một khung giờ để đạt hiệu quả cao nhất.
Que cấy tránh thai
Là phương pháp tránh thai hiện đại, que cấy chứa progestin được đặt dưới da cánh tay, phát huy tác dụng ngừa thai lên đến 3 năm. Có thể thực hiện từ tuần thứ 4–6 sau sinh, an toàn với mẹ đang cho con bú và không gây cản trở sinh hoạt hàng ngày.
Viên tránh thai khẩn cấp
Trong một số tình huống không sử dụng biện pháp an toàn, viên tránh thai khẩn cấp chứa levonorgestrel là lựa chọn cứu cánh. Tuy không phải là phương pháp nên dùng thường xuyên, nhưng được chứng minh là an toàn với phụ nữ cho con bú và nên uống càng sớm càng tốt sau quan hệ không bảo vệ (tối đa trong vòng 72 giờ).
Lưu ý khi lựa chọn phương pháp tránh thai
Cũng theo ThS.BS Nguyễn Thị Thùy, tùy vào thể trạng, nhu cầu và điều kiện cá nhân, mỗi phụ nữ có thể lựa chọn phương pháp phù hợp nhất. Một số yếu tố cần cân nhắc gồm: đã có kinh nguyệt trở lại chưa, có cho con bú hoàn toàn không, kế hoạch sinh thêm con trong bao lâu, khả năng tuân thủ theo lịch dùng thuốc hay tiêm nhắc lại…
Đặc biệt, trước khi áp dụng biện pháp tránh thai nội tiết (như thuốc uống, tiêm hoặc que cấy), phụ nữ sau sinh nên được bác sĩ chuyên khoa sản tư vấn cụ thể, để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài.
Việc mang thai quá sớm sau sinh không chỉ gây căng thẳng cho người mẹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Để đảm bảo mỗi lần mang thai đều là một hành trình được chuẩn bị kỹ lưỡng và có trách nhiệm, người phụ nữ cần chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản của chính mình.
