Câu hỏi không dễ trả lời vì liên quan đến 3 khái niệm hoàn toàn không đơn giản: người phụ nữ - tình yêu - sự thông minh. Cả 3 khái niệm này đều đã từng là đề tài lôi cuốn sự quan tâm của biết bao thế hệ các triết gia, các nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học... của nhiều nền văn hoá từ xa xưa cho đến cả ngày nay.
Phụ nữ khác nam giới về cấu trúc sinh học, có những đặc thù về tâm lý và bệnh lý thì tất nhiên trong tình yêu, phụ nữ cũng có cả một thế giới cảm xúc với rất nhiều sắc màu.
Thông minh là khả năng tâm trí, qua đó có thể dự đoán sự thành công của mỗi người ở đời nhưng thông minh cũng có nhiều kiểu (type) khác nhau, ví dụ thiên tài Mozart có trí thông minh siêu việt về âm nhạc, Rodin về hình khối, Michael Jordan (danh thủ bóng rổ Mỹ) về cảm giác thân thể trong không gian. Ngoài ra, để giải thích được sự thành công của mỗi người cũng như mức độ được hưởng hạnh phúc của đôi bạn tình thì thông minh cảm xúc và thông minh tính dục còn rất được coi trọng, giúp người phụ nữ (và cả nam giới) biết ứng xử tốt nhất trong mối quan hệ, biết phát triển các cảm xúc tích cực. Sự thông minh về nhiều mặt của mỗi người (trải nghiệm xã hội, học vấn, khả năng làm chủ bản thân, nhận biết bạn...) chắc chắn có thể giúp người ta tỉnh táo, sáng suốt hơn trong tình yêu nhưng... tình yêu là một mê hồn trận có sức mạnh ma quái, không dễ gì thoát ra hay tìm thấy hướng đi đúng.
 |
Vậy tình yêu nam nữ đích thực là gì? Theo quan niệm phổ biến thì tình yêu là một loại tình cảm đặc biệt, hầu như có ở tất cả mọi người và thể hiện bằng những dấu hiệu như sự quan tâm, sự mong nhớ, sự gắn bó và chung thuỷ với một người nào đó. Tình yêu cũng là sự mong muốn tìm thấy một nửa của mình để hoà hợp nhưng không phải để chiếm hữu hay để tan biến mình trong người đó suốt đời.
Cũng không phải chỉ có tình yêu nam nữ mà còn có nhiều loại tình yêu khác (tình yêu với Chúa, tình yêu Tổ quốc, giữa cha mẹ - con cái, giữa người thân trong gia đình...) và sự coi trọng những loại tình yêu này khác nhau theo từng nền văn hoá.
Hàng trăm định nghĩa về tình yêu nam nữ đã ra đời qua nhiều thế hệ, nhiều thời đại chứng tỏ tình yêu là khái niệm khó xác định nhất. Nhà thơ Xuân Diệu cũng đã từng nói đến tâm trạng mơ hồ khi người ta yêu "Có ai định nghĩa được tình yêu, nó chiếm hồn ta một buổi chiều, bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu...". Nhiều phát biểu về tình yêu nghiêng về sự mô tả tình yêu như là sự mê muội, sự khó hiểu, sự ngờ vực, sự yếu ớt của lí trí trước sức mạnh của con tim và dục vọng.
- Không có gì khác giữa nhà hiền triết và kẻ ngốc khi họ yêu.
- Phép lạ của mối tình đầu là làm cho người ta không hề biết rằng mối tình đó sẽ kết thúc một ngày nào đó (cách ngôn Anh).
- Thay vì tranh cãi về tình yêu, hãy làm tình đi và sẽ không còn muốn tranh cãi nữa (Jean Roch Donsimoni).
- Ít có lời thề thốt tình yêu nào tồn tại lâu (cách ngôn Pháp).
- Trái tim có lí lẽ của nó mà lí lẽ thông thường không thể biết được (cách ngôn Pháp).
Nhưng cũng có rất nhiều bằng chứng khác cho thấy tình yêu vẫn đẹp, vẫn đáng ca ngợi khi dám vượt qua mọi lí lẽ thông thường, những thành kiến xã hội hủ lậu, những ngăn cách về đẳng cấp (chuyện tình Romeo và Juliette là một thí dụ, bất chấp hận thù dai dẳng giữa hai gia đình, đôi trai gái vẫn dũng cảm yêu nhau). Điều kỳ diệu, sức mạnh, ý chí bất khuất mà tình yêu đem lại đã được khẳng định, được ca ngợi trong mọi thể loại văn học nghệ thuật từ xưa đến nay. Ngay trong kho tàng văn học dân gian nước ta cũng vẫn còn lưu lại cái triết lý đơn giản mà mạnh mẽ của cha ông ta về tình yêu "yêu nhau tam tứ núi cũng trèo, chín mười sông cũng lội, tam thập lục đèo cũng qua".
Từ thời cổ đại, người Hy Lạp đã hiểu khái niệm tình yêu bao gồm 3 loại tình cảm rõ rệt: sự hấp dẫn giới tính hay ham muốn tình dục (l'eros) - tình bạn (la philia) - tình đồng loại (l'agapê). Ham muốn tình dục ở phụ nữ có một thời gian dài bị phủ nhận ở cả phương Đông và phương Tây, bị xem là sức mạnh ma quái làm cho phụ nữ trở thành mê muội, không còn sáng suốt thì ngày nay đã được coi là nhu cầu chính đáng, thể hiện qua phát biểu của Tổ chức Y tế Thế giới về sức khoẻ và quyền về tình dục.
Vậy tình yêu chân chính bản thân nó đã tiềm ẩn sự thông minh, sự cao thượng, sự can đảm, sự kiên cường, sự hi sinh, sức mạnh cải tạo mà người ta hay gặp ở những người yêu nhau và không có lí lẽ nào để nói rằng phụ nữ khi yêu không còn thông minh.
Tuy nhiên, những bậc cha mẹ và những nhà giáo dục ngày nay, trước nguy cơ của lối sống hiện đại đang rất phổ biến ở giới trẻ (tự do yêu đương, quan hệ tình dục sớm, đại dịch HIV/AIDS) vẫn thấy sự cần thiết phải giúp các cô gái trẻ tránh những dại dột, lầm lẫn mà nhiều khi không còn cơ hội để sửa chữa. Các em gái cần được trang bị những hiểu biết để có khả năng tự bảo vệ và biết đánh giá đúng đắn, sáng suốt những hành vi của bạn tình - những hành vi hứa hẹn một sự phát triển tốt về nhân cách và biết tôn trọng nhau trong quan hệ tình bạn - tình yêu.
Bs. Xuân Anh