Đau đầu thường là cảm giác khó chịu nhất của mỗi người. Đau đầu có rất nhiều nguyên nhân, đó có thể là dấu hiệu của một bệnh, cũng có thể là rối loạn cảm xúc, mệt mỏi và căng thẳng. Tình trạng lạm dụng thuốc giảm đau hiện nay đã khiến “cộng đồng đau đầu” ngày một đông và triệu chứng nặng thêm. Nghiên cứu cho thấy có sự gia tăng số lượng lớn gốc tự do ở người đau đầu, đặc biệt là có stress kèm theo.
Các loại đau đầu phổ biến
Đau đầu được xem là triệu chứng hơn là bệnh, đau đầu rất thường gặp không chỉ trong các chuyên khoa thần kinh, tâm thần mà còn trong hầu hết các bệnh nội và ngoại khoa. Người ta thường dùng từ đau đầu để nói tới những cảm giác khó chịu và đau vùng vòm sọ, trong đó phổ biến nhất là các loại đau đầu nguyên phát như: đau đầu dạng căng thẳng, đau đầu migraine, đau đầu từng cụm và đau đầu mạn tính hàng ngày.
 Thói quen tự điều trị bằng thuốc giảm đau khiến cơn đau đầu dễ tái phát và ngày càng nghiêm trọng hơn. |
Đau nửa đầu (migraine): là loại đau đầu có căn nguyên từ thần kinh mạch máu, xuất hiện từng cơn ở một bên đầu với cảm giác da đầu căng và rát như bị bỏng kèm các triệu chứng ù tai, mờ mắt, buồn nôn, sợ tiếng ồn, ánh sáng… Hiện có khoảng 11% dân số trưởng thành trên thế giới đang phải gánh chịu các cơn đau nửa đầu, trong đó phụ nữ chiếm đến 3/4.
Đau đầu từng cụm (cluster headache): cũng là loại đau có nguyên nhân từ thần kinh mạch máu, gặp chủ yếu ở nam giới tuổi trung niên và phần lớn có hút thuốc. Tuy nhiên, gần đây tỉ lệ nữ giới bị đau đầu từng cụm cũng đang dần tăng. Các cơn đau xuất hiện sau khi ngủ từ 1 đến 3 giờ, khi tỉnh dậy đã thấy đầu đau nặng. Cơn đau thành từng cụm, khu trú ở nửa đầu, đau nhiều ở sau mắt, lan ra trán và thái dương, kèm theo ngạt mũi, chảy nước mắt, buồn nôn…
Đau đầu mạn tính hàng ngày (Chronic daily headache): là dạng đau đầu kéo dài trên 15 ngày/ tháng, thường có bệnh lý kết hợp như trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực, cơn hoảng sợ, stress và lạm dụng thuốc. Hầu hết các trường hợp đau đầu này không phát hiện dấu hiệu bất thường trên ảnh chụp não. Nếu không được điều trị sẽ gây ra những rối loạn cơ thể như hồi hộp, mất ngủ, đau bao tử, ngoài ra còn xuất hiện triệu chứng trầm cảm như lo âu, thậm chí thay đổi tính nết.
Đau đầu làm tổn thương não
Nghiên cứu cho thấy, tất cả các loại đau đầu sau 3 tháng xuất hiện những thay đổi cấu trúc và làm tổn thương não. Gốc tự do lúc nào cũng liên tục sinh ra trong cơ thể trong quá trình chuyển hóa. Bình thường, lượng gốc tự do ở mức độ vừa phải nên ít gây tác hại nghiêm trọng lên cơ thể. Nhưng ở người có những bệnh lý đau đầu, nhất là kèm stress, các chất trong não có sự rối loạn về chuyển hóa, từ đó sinh ra rất nhiều gốc tự do, gây tổn thương tế bào thần kinh.
Ở nhiều trường hợp, đau đầu thường có sẵn trong người, chỉ chờ những yếu tố thuận lợi (như stress), yếu tố thúc đẩy (như chế độ sinh hoạt, thời gian làm việc)... làm tăng sinh gốc tự do là xảy ra triệu chứng đau đầu, gây tổn thương thần kinh và mạch máu, làm hại đến cấu trúc của não. Tùy theo từng trường hợp mà khi đau đầu trong một thời gian nào đó, bệnh nhân sẽ có những biểu hiện trầm cảm, lo âu, quên, rối loạn trí nhớ, thiếu tập trung... Đau đầu càng nặng càng bộc lộ những triệu chứng này, dễ dẫn đến sa sút trí tuệ, đột quỵ não gây tàn tật và tử vong.
Phòng và điều trị đau đầu
Điều đáng lo ngại nhất mà các bác sĩ điều trị nhận thấy là phần lớn bệnh nhân không biết nguyên nhân chính gây đau đầu, nên bệnh không được trị tận gốc. Tìm nguyên nhân là khâu quan trọng nhất trong điều trị đau đầu. Nếu không triệt được nguyên nhân thì bệnh sẽ tái đi tái lại, không đảm bảo hiệu quả điều trị.
 Sống lạc quan, hạn chế stress để giảm thiểu đau đầu. |
Nghiên cứu nhóm bệnh đau đầu cho thấy khoảng 60% các trường hợp lạm dụng thuốc giảm đau (chủ yếu là không đúng chỉ định và thời gian dùng thuốc kéo dài). Điều này gây khó khăn trong các điều trị về sau vì bệnh dễ tái phát. Do đó, tốt nhất là bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ định như loại thuốc, liều lượng, các chống chỉ định (chỉ có bác sĩ kê toa mới dùng thuốc). Thời gian điều trị chung cho chứng đau đầu là 3 tháng, khi đó có thể ngưng thuốc. Tuy nhiên, khi các triệu chứng kèm theo như lo âu, mất ngủ chưa được kiểm soát, thời gian điều trị có thể kéo dài thêm. Bên cạnh điều trị bằng thuốc, bệnh nhân cần hạn chế uống rượu bia, hút thuốc, tránh stress tâm lý, có giấc ngủ tốt, ăn uống điều độ.
Nguyên nhân gây đau đầu thường gặp là do tâm lý, stress. Vì thế, tránh những stress có hại giúp ngăn ngừa hiệu quả bệnh đau đầu. Muốn vậy, mỗi người cần nhìn cuộc sống với tinh thần lạc quan. Những va chạm cuộc sống là điều đương nhiên, nên đừng quá căng thẳng khi gặp phải mà cần bình tĩnh chọn cách giải quyết tốt nhất...
Tóm lại, điều trị đau đầu phải giải quyết một cách toàn diện từ tâm sinh lý bệnh nhân, điều trị thuốc chống đau đầu đến các thuốc hỗ trợ. Bổ sung vitamin, bổ sung vi lượng... cho những bệnh nhân thiếu các chất này. Bên cạnh đó, các chế phẩm chống gốc tự do tốt cho não có tác động bổ sung an toàn cho cơ thể nhằm ức chế các gốc tự do, giảm tối thiểu lượng gốc tự do, qua đó có tác dụng phòng và điều trị đau đầu từ cơ chế phân tử.
PGS.TS. Vũ Anh Nhị
Đau đầu là triệu chứng đứng hàng thứ bảy trong các triệu chứng bệnh tật phổ biến nhất. Kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy, có khoảng 50% dân số bị đau đầu hằng ngày. Người ta ước tính cứ ba người thì có một người đau đầu dữ dội vào một lúc nào đó trong cuộc đời. Ở Việt Nam, một nghiên cứu ngẫu nhiên trong 2.000 người trưởng thành cho thấy có đến 78,83% người bị đau đầu nói chung và 57,23% người đau đầu mãn tính hằng ngày. Đa số các trường hợp này thường không đi khám bệnh hoặc điều trị không đến nơi đến chốn. Đau đầu có lúc chỉ là triệu chứng, không cần can thiệp vẫn có thể qua đi, nhưng cũng có nhiều trường hợp đau đầu là cấp cứu y khoa. Khi có triệu chứng đau đầu đột ngột hay cấp tính kéo dài vài giờ, đau đầu kèm nôn ói, kèm sốt và yếu liệt nửa người phải cho bệnh nhân đến khoa cấp cứu. Một số trường hợp đau đầu kéo dài nhiều ngày, nhiều tháng, điều trị thông thường không giảm thì nên đến khám các phòng khám chuyên khoa như thần kinh, nội tổng quát. Trong trường hợp đau đầu kéo dài có rối loạn lo âu hay bị stress thì nên đến khám chuyên khoa tâm thần. |