Các chất dinh dưỡng một đứa trẻ hấp thu được tư khi mẹ mang thai cho đén tròn 2 tuổi có tác động sâu sắc đến khả năng phát triển, học hỏi và xây dựng cuộc sống tốt đẹp sau này.
Tại Việt Nam những kiến thức về chăm sóc sức khoẻ bà mẹ khi mang thai, nuôi coi bú và chăm sóc trẻ nhỏ được phổ biến rộng rãi. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều phụ nữ không được tiếp cận đầy đủ những thông tin dinh dưỡng hợp lý để chuẩn bị cho vieecj đón đứa con chào đời. Tỷ lệ thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em tại nước ta khá cao, tập trung nhiều ở vùng nông thôn và miền núi khó khăn.
Thiếu vi chất dinh dưỡng có thể dẫn đến mù loà, tổn thương não, tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh, bất lợi cho sự phát triển IQ của trẻ về thể chất và trí tuệ…Do đó, chiến lược phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng hiện nay là kết hợp đồng thời các giải pháp khuyến khích sử dụng đa dạng các loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày, sử dụng thường xuyên các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng, cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh, nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu.
Phòng chống thiếu vitamin A
Vitamin A rất cần cho thị giác, sự tăng trưởng phát triển hệ thống miễn dịch và duy trì sự toàn vẹn của biểu mô. Vitamin A được dùng để dự phòng và điều trị các triệu chứng thiếu vitamin A như khô mắt, quáng gà...
Các biện pháp cải thiện tình trạng thiếu vitamin A
- Cải thiện bữa ăn
- Đảm bảo ăn uống đủ chất dinh dưỡng và vitamin A cho phụ nữ trong thai kỳ và cho con bú, đa dạng hoá bữa ăn hàng ngày để cung cấp đủ dinh dưỡng theo nhu cầu cơ thể trẻ.
- Thức ăn có nguồn gốc từ động vật: Thịt, cá, trứng, gan, tôm…
- Thứ ăn có nguồn gốc thực vật có hàm lượng carotein cao như rau muống, xà lách, rau ngót, rau diếp, rau dền..
Bổ sung vitamin A cho trẻ từ 6 - 36 tháng tuổi mỗi năm 2 lần
- Bổ sung viên nang vitamin A liều cao
- Định kỳ mỗi 6 tháng/ lần trẻ được uống vitamin A dự phòng vào ngày vi chất dinh dưỡng từ 1-2/6 và 1/12 hàng năm cho trẻ từ 6-36 tháng tuổi.
- Đối với bà mẹ sau sinh: Uống 1 liều 200.000 đv ngay trong tháng đầu sau sinh.
Phòng chống thiếu vitamin D
Vitamin D có vai trò quan trọng trong việc tạo nên cấu trúc xương. Lượng vitamin D đầy đủ trong cơ thể là điều kiện thiết yếu để canxi và phospho được gắn vào mô xương. Vitamin D là một tố chất quan trong giúp điều hoà cân ằng nội môi của canxi và phospho trong cơ thể. Thiểu hụt vitamin D trầm trọng gây ra còi xương ở trẻ sơ sinh và trẻ em, và loãng xương ở người lớn.
Các biện pháp phòng chống thiếu vitamin D
Tắm nắng đúng cách
Ăn đa dạng các loại thực phẩm giàu vitamin D như cá, trứng, gan, dầu cá
Ăn thực phẩm giàu canxi như tôm cả vỏ, cá cả xương, cua, sữa, các chế phẩm từ sữa
Ăn có đủ dầu mỡ để tăng hấp thu vitamin D
Phòng chống thiếu máu dinh dưỡng
Thiếu máu dinh dưỡng là tình trạng bệnh lý xảy ra khi hàm lượng Hemoglobin trong máu xuống thấp hơn bình thường do thiếu một hay nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Một số vitamin như b12, folate, riboflavin ảnh hướng đến sự hình thành của Hb nhưng yếu tổ dinh dưỡng quan trọng nhất dẫn đến thiếu máu là thiếu sắt.
Các biện pháp phòng chống thiếu máu
Đa dạng hoá bữa ăn là giải pháp bền vững nhất để cải thiện tình trạng vi chất. Sử dụng thực phẩm giàu sắt như thịt bò, cá, thịt gia cầm, khuyến khích chế biến các hạt nảy mầm, lên men như giá đỗ…
Bổ sung viên sắt và acid folic: Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng trong giải quyết tình trạng thiếu máu do thiếu sắt. Thực hiện bổ sung viên sắt/acid folic cho phụ nữ mang thai và phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ không có thai.
Lựa chọn thực phẩm đa dạng, tươi mới cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ.
Phòng chống thiếu kẽm
Kẽm là vi chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với nhiều chức năng sinh học. Kẽm quan trọng trong việc kích hoạt tăng trưởng chiều cao, cân nặng và phát triển xương ở trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh thiếu niên. Kẽm đóng vai trò quan trọng với hệ miễn dịch, giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng và chống lại nhiễm trùng.
Một số biểu hiện thiếu kẽm
Biếng ăn, nôn không rõ nguyên nhân, rối loạn giấc ngủ, chậm phát triển thể lực, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn, tiêu chảy, tổn thương da, niêm mạc, chậm lành vết thương…
Các biện pháp phòng chống thiếu kẽm
Đa dạng hoá bữa ăn
Đảm bảo đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày. Sử dụng các sản phầm có nhiều vitamin C như rau xanh, quả chính giúp tăng hấp thu kẽm.
Các thực phẩm giàu kẽm gồm: Hàu, cua bể, thịt bò, tôm, cá…
Tiêm chủng đúng lịch cho trẻ
Tẩy giun định kỳ cho trẻ từ 2 tuổi trở lên
Theo dõi tăng trưởng và phát triển của trẻ.
Dự phòng thiếu kẽm bằng bổ sung kẽm
Cán bộ y tế sẽ chỉ định liều dự phòng thiếu kẽm cho các đối tượng có nguy cơ với trẻ từ 7 tháng – 3 tuổi : 5mg kẽm nguyên tố/ngày.
Phòng chống thiếu I - ốt
I - ốt là một vi chất tự nhiên là nguyên liệu tham gia vào quá trình tổng hợp thyroxin là một hormon tuyến giáp. Hormon thyroxin cần thiết cho sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ em. Thiếu I - ốt sẽ bị chậm phát triển cả thể lực và trí tuệ, làm giảm khả năng lao động và học tập, giảm trí thông minh, chậm phát triển thể chất, bướu cổ, rối loạn chức năng sinh sản…
Cách phòng chống thiếu i-ốt
Dùng các thực phẩm có bổ sung i - ốt như muối i-ốt, nước mắm i - ốt. Khi nấu ăn có thể cho muôí i - ốt vào trước, trong và sau khi nấu đều được vì hàm lượng i -ốt trộn vào muối đã được tính toán đảm bảo lượng i - ốt mất đi trong quá tình bảo quản. bảo quản I- ốt trong hộp hay lọ kín để nơi khô ráo, mát không bị ánh nắng chiếu vào, không để lọ đựng muối i-ốt quá gần bếp lửa.
*Bài viết sử dụng tư liệu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia
