Việc phòng ngừa Siêu vi HBV (Hepatitis B virút) cho trẻ sơ sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng, nhằm giảm hẳn biến chứng xơ gan và ung thư gan sau này ở trẻ.
Quá trình gây bệnh của siêu vi HBV
Sau khi bị nhiễm, siêu vi HBV từ máu đi vào gan và tại đây nó xâm nhập vào các tế bào gan. Siêu vi sẽ sinh sôi nẩy nở trong các tế bào gan bị nhiễm và phóng thích các siêu vi mới ra ngoài để tiếp tục gây nhiễm cho các tế bào gan khác.
Bản thân siêu vi không trực tiếp làm tổn thương tế bào gan mà do hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện các tế bào gan đã bị nhiễm và tấn công phá hủy các tế bào này gây tổn thương gan.
Khi tiến trình này tiếp diễn trong thời gian dài trong nhiều năm, mô gan bị tổn thương sẽ thành những mô sẹo có thể dẫn đến xơ gan và suy gan, hơn nữa có một tỉ lệ diễn tiến ung thư gan. Không phải bị nhiễm siêu vi HBV cũng sẽ bị nhiễm siêu vi hoạt động suốt đời. Một số trường hợp có khả năng loại sạch siêu vi trước khi chuyển thành viêm gan B mạn tính, tình huống này xảy ra trong 6 tháng đầu tiên của nhiễm trùng đôi khi gây ra triệu chứng viêm gan nặng như vàng da, sốt, mệt mỏi… được gọi là viêm gan cấp, cũng có một số trường hợp không có triêu chứng trong giai đoạn này.
Trên 90% số người có hệ miễn dịch lành mạnh, khỏe sẽ phục hồi sau đợt nhiễm siêu vi cấp tính chỉ có 10% chuyển thành người mang siêu vi mạn tính. Tuy nhiên, nếu trẻ sơ sinh bị lây nhiễm từ mẹ lúc sinh thì 90% khả năng sẽ trở thành người mang bệnh mạn tính.
Cách phòng ngừa lây nhiễm mẹ - con
Chủng ngừa HBV là biện pháp phòng ngừa sớm nhất và hiệu quả nhất cho trẻ ngay từ lúc mới sinh ra. Trẻ sơ sinh có cân nặng < 2.000g: tùy theo tổng trạng của trẻ cho phép tiêm vắc xin viêm gan siêu vi B và huyết thanh kháng viêm gan siêu vi B (tên biệt dược: HBIG Hepatitis B immune globulin). Thời gian tiêm có thể trì hoãn, thời gian tối đa sử dụng HBIG ≤ 7 ngày. Trẻ sơ sinh ổn định, trẻ được tiêm 4 mũi vắc-xin viêm gan siêu vi B và HBIG sau sinh. Bao gồm mũi 1: 12 giờ sau khi sinh ổn định HBIG. Mũi 2: 1 tháng sau sinh. Mũi 3: tháng kế tiếp. Mũi 4: tháng kế tiếp. Thực tế huyết thanh HBIG chủng ngừa vắc-xin viêm gan siêu vi B, phòng ngừa > 95% các trường hợp lây nhiễm sơ sinh.
Hiện nay tất cả các trẻ sơ sinh đều được chủng ngừa vắc-xin viêm gan siêu vi B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh theo chuẩn lịch tiêm chủng quốc gia.
Chế độ dinh dưỡng trẻ sơ sinh có mẹ HBV dương tính: trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu dú cho mẹ có HBsAg dương tính và HBeAg dương tính, mặc dù trong sữa mẹ có 70% tìm thấy HBsAg. Nếu trẻ sơ sinh được tiêm ngừa đầy đủ gồm vắc-xin viêm gan siêu vi B HBIG và đúng lịch thì tỉ lệ lây nhiễm bệnh ở trẻ bú mẹ và trẻ bú bình ngang nhau.
BS. NGUYỄN THUẬN HẢI
