Nhiều vụ tử vong thương tâm do ong đốt
Thời gian gần đây, tại một số địa phương đã xảy ra các vụ tai nạn do ong đốt, trong đó có những trường hợp ngộ độc nặng, sốc phản vệ, suy tuần hoàn, ngưng hô hấp nguy hiểm tính mạng, thậm chí tử vong.
Ngày 9/9, một người đàn ông 51 tuổi ở xã Anh Sơn (Nghệ An) đã tử vong do ong đốt.
Được biết, nạn nhân ra bờ sông cắt cỏ về cho cá trong ao. Trưa cùng ngày, không thấy trở về, gia đình đi tìm và phát hiện ông nằm bất động bên bờ sông, trên người có nhiều vết ong đốt.
Khu vực hiện trường có cây cối rậm rạp, cạnh nạn nhân có một tổ ong song chưa rõ loài. Người dân xua đuổi đàn ong, đưa nạn nhân đến trung tâm y tế cấp cứu nhưng ông không qua khỏi do vết thương nặng.
Ong vò vẽ là loài loài côn trùng có nọc độc mạnh.
Vào ngày 7/9, tại phường An Phú (Gia Lai), ba trẻ em khi đang vui chơi thì bất ngờ bị đàn ong vò vẽ từ tổ gần đó bay ra tấn công, đốt nhiều nốt.
Người dân phát hiện và nhanh chóng đưa các cháu đến Bệnh viện Nhi tỉnh Gia Lai cấp cứu. Khi nhập viện, cả ba cháu đều trong tình trạng sốc phản vệ. Trong đó, cháu KSor Th. bị phản vệ độ 4, ngưng tim ngưng thở và đã tử vong lúc 16 giờ 15 phút cùng ngày, mặc dù được y bác sĩ tích cực hồi sức. Cháu A.T. có 21 vết đốt, phản vệ độ 3, đang phải lọc máu liên tục, tiên lượng nặng. Cháu Trần Minh Q. bị bảy vết đốt, phản vệ độ I, sức khỏe tạm ổn định nhưng tiếp tục được theo dõi chặt chẽ để phòng biến chứng.
Trước đó, khoảng 16 giờ 30 ngày 6/9, chị D.T.Q (35 tuổi, ngụ ấp 6, xã Khánh Lâm, Cà Mau) cùng con trai T.V.P (3 tuổi) trên đường về nhà thì bất ngờ bị ong vò vẽ tấn công. Người dân nhanh chóng đưa hai mẹ con đến cơ sở y tế để cấp cứu. Tuy nhiên, do bị đốt nhiều vết và tình trạng quá nặng, chị Q đã không qua khỏi.
Các trường hợp trên đều bị ong vò vẽ đốt. Đây là loài côn trùng có nọc độc mạnh, thường sinh sống theo bầy đàn, làm tổ ở các khu vực cây cối rậm rạp hoặc mái hiên nhà, khá gần với nơi sinh hoạt, lao động của con người. Vì vậy, tai nạn do ong vò vẽ gây nên cao hơn các loại ong khác.
Theo GS Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam, khác với ong mật, nọc ong vò vẽ có rất nhiều độc chất. Các nhà khoa học phân những độc chất này vào 3 nhóm: Nhóm 1 là các protein có trọng lượng phân tử cao như phospholipases, hyaluronidases, kháng nguyên 5… Nhóm 2 là các peptide trọng lượng phân tử thấp bao gồm mastoparans, các kinin và peptide hóa hướng động, và nhóm 3 là các phân tử có hoạt tính sinh học như histamine, MCDP (mast cell degranulating peptide), dopamin, serotonin, catecholamin, acetylcholine, tyramine...
GS. Bùi Công Hiển cho biết, ong vò vẽ nguy hiểm ở chỗ khi đốt người, nó có thể rút nọc kim đốt ra và đốt nhiều lần nên nguy hiểm hơn loài ong mật (Apidae) rất nhiều. Vết đốt của ong vò vẽ nhìn thấy rất đặc hiệu với một vết quầng đỏ ở chung quanh một điểm hoại tử ở trung tâm. Ong vò vẽ có thân và bụng thon, có khoang đen xen kẽ màu vàng. Đầu rộng bằng ngực, không nhẵn, có nhiều nốt rỗ lấm chấm nhỏ, lông tơ cứng, ngắn và thưa. Ong vò vẽ thường làm tổ nơi lộ thiên, trên cành cây hay bụi cây, có khi làm tổ trong mái nhà.
Cơ chế 'giết người' của nọc ong vò vẽ
Theo chuyên gia, hyaluronidase, MCDP và histamine làm giãn mạch, tăng xuất tiết dịch, phù nề khiến vết ong đốt sưng to, đỏ ửng. Dopamin kích thích hệ tim mạch làm cho nhịp tim đập nhanh. Melittin, một pep-tit có 70 a-xit amin, là độc tố gây tan máu ly giải hồng huyết cầu. Melittin cũng làm biến đổi điện thế màng của các thụ thể cảm nhận đau, khiến người bị ong đốt buốt rát như bị bỏng lửa. Apamin có khả năng bất hoạt bơm can-xi ở màng tế bào, khiến thần kinh-cơ bị tê liệt, quá nhiều apanin có thể gây liệt thần kinh cơ hô hấp gây suy thở và tử vong.
Khi nọc ong vào cơ thể gây độc làm phá vỡ các tế bào, tiêu cơ cấp tính làm tắc ống thận. Ong vò vẽ có tuyến giáp chứa độc tố, gây ra cảm giác đau và sưng tại vị trí bị đốt. Các cơ quan bị tổn thương, cuối cùng suy đa phủ tạng. Có trường hợp chỉ một vết đốt cũng bị tiêu cơ vân cấp hoặc sốc phản vệ. Đôi khi, người bị dị ứng có thể gặp phản ứng nghiêm trọng và thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Các dấu hiệu và triệu chứng của sốc phản vệ khi bị ong đốt bao gồm phát ban, ngứa và da ửng đỏ hoặc tái nhợt, khó thở, cổ họng và lưỡi sưng phồng, mạch đập nhanh và yếu; buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy; chóng mặt hoặc ngất xỉu; mất ý thức. Khi có một trong các dấu hiệu trên cần đưa người bệnh đi cấp cứu ngay.
Chuyên gia cho biết, ong vò vẽ ăn côn trùng, sâu, nhện… Chúng làm tổ trên cành, trong bụi cây, dưới mái nhà. Ong vò vẽ chỉ đốt người và động vật khi tổ ong bị chọc phá, hay khi chúng bị thu hút bởi quần áo sặc sỡ, xịt nước hoa, hay chạy qua lại...
Do đó, cần tránh đụng chạm đến ổ ong vò vẽ khi dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc sân vườn, hay khi đi dã ngoại, thể thao ngoài trời. Đặc biệt, đừng cho trẻ con chọc phá các tổ ong vò vẽ. Một điều lưu ý, khi không kiếm được thức ăn ngoài trời, ong vò vẽ có thể tìm kiếm trong thùng rác gia đình hay các gói thức ăn của khách dã ngoại, và ong sẽ tấn công khi thấy lâm nguy.
Nếu bị ong đốt, người dân cần lấy vòi chích ra nếu có bằng cách khều nhẹ, dùng nhíp lấy ra, tránh nặn ép bằng tay vì có thể làm nọc độc lan ra. Sau đó rửa sạch vùng bị chích bằng xà bông và nước ấm, đắp băng lạnh lên vết cắn để giảm đau và giảm sưng.
Cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế nếu có các triệu chứng: Nổi mề đay; Than mệt, tay chân lạnh; Tiểu đỏ và tiểu ít; Bị ong vò vẽ đốt trên10 vết.
