Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm rất hay lây do virut Varicella zoster gây ra. Bệnh thường lành tính, tuy nhiên nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, màng não, nhiễm khuẩn huyết. Một số trường hợp có thể gây tử vong nếu người bệnh không điều trị kịp thời. Phụ nữ có thai bị thủy đậu trong 3 tháng cuối của thai kỳ có thể gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
Bệnh thủy đậu được lây truyền trực tiếp từ người sang người qua đường hô hấp do hít phải những giọt nước mũi và nước bọt của người bị nhiễm khi hắt hơi hay nói chuyện. Người mắc bệnh có khả năng lây bệnh trước khi đậu mọc từ 1-2 ngày và kéo dài sau khi đậu mọc 6 ngày.
Dấu hiệu đặc trưng của bệnh
 Virut Varicella zoster gây bệnh thủy đậu. |
Giai đoạn đậu mọc: Giai đoạn này trên da có những mụn nước đặc trưng có viền da màu hồng đầu tiên xuất hiện ở thân mình sau đó lan dần đến mặt và tứ chi. Bóng nước lúc đầu chứa dịch trong, bên trong có chứa nhiều virut, sau 24 giờ thì hóa đục, các mụn nước thường khô đi trong vòng 2-3 ngày và tróc vảy vào khoảng ngày thứ 5, không để lại sẹo trừ khi có nhiễm khuẩn. Các mụn nước có thể mọc nhiều đợt trên một vùng da nên sẽ thấy có nhiều loại mụn nước có tuổi khác nhau, từ dạng phát ban, dạng bóng nước trong, bóng nước đục và đóng vảy. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh. Mụn nước sẽ lặn hết trong vòng 6-8 ngày.
Những biến chứng thường gặp
Hiện nay đang là thời điểm mà số trường hợp mắc bệnh thủy đậu tăng cao và đặc biệt là đã có nhiều trẻ em mắc bệnh thủy đậu bị biến chứng phải nhập viện điều trị.
- Viêm não thủy đậu: Đây là biến chứng thần kinh hay gặp ở người lớn và là biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân AIDS. Tỷ lệ tử vong khá cao.
- Bội nhiễm các mụn nước: Do gãi vì ngứa sẽ bị bội nhiễm tụ cầu khuẩn hoặc liên cầu. Biến chứng này xảy ra do nốt đậu bị vỡ làm vi khuẩn xâm nhập gây chốc lở, hóa mủ các nốt đậu.
- Dị tật bẩm sinh: Trong 3 tháng cuối của thời kỳ thai nghén nếu người mẹ bị mắc thủy đậu thì đứa trẻ sinh ra có thể mắc thủy đậu rất nặng và có thể bị dị tật bẩm sinh: teo cơ, sẹo da...
Theo dõi và chăm sóc người bệnh
 Các nốt thủy đậu trên da. |
- Cách ly: Nằm trong phòng riêng, thoáng khí, có ánh sáng mặt trời, thời gian cách ly là khoảng 7-10 ngày từ lúc bắt đầu phát hiện bệnh (phát ban) cho đến khi các nốt phỏng nước khô vảy hoàn toàn. Chú ý: người lớn cần nghỉ làm, học sinh phải nghỉ học để tránh lây cho người xung quanh. Cần sử dụng riêng vật dụng sinh hoạt cá nhân như: khăn mặt, cốc, chén, bát đũa, thìa.
- Vệ sinh thân thể: Thay quần áo và tắm rửa hằng ngày bằng nước ấm (trong nhân dân dùng nước lá nấu từ cây phỏng rạ để tắm). Chú ý mặc quần áo rộng, nhẹ, mỏng.
- Sử dụng thuốc: Nhỏ mũi hằng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý 0,9%. Trường hợp sốt cao có thể dùng các thuốc hạ sốt giảm đau như paracetamol... Nếu có nốt đậu bị nhiễm khuẩn: nốt đậu có mủ, tấy đỏ vùng da xung quanh thì dùng kháng sinh theo chỉ dẫn của thầy thuốc. Tuyệt đối không được dùng aspirin để hạ sốt.
Trường hợp người bệnh lừ đừ, khó chịu, mệt mỏi phải đưa ngay đến cơ sở y tế để được theo dõi và điều trị.
Đề phòng lây lan bệnh thủy đậu
Hạn chế tiếp xúc với người bệnh, khi cần tiếp xúc thì phải đeo khẩu trang. Sau khi tiếp xúc phải rửa tay ngay bằng xà phòng. Lưu ý phụ nữ mang thai cần tuyệt đối tránh tiếp xúc với người bệnh.
Vệ sinh phòng ở của người bệnh: Hằng ngày lau sàn, bàn ghế, tủ giường, bằng nước javel hoặc dung dịch cloramin B. Đối với đồ chơi của trẻ em cũng dùng dung dịch trên để ngâm và rửa lại bằng nước sạch và đem phơi nắng.
Tiêm phòng vaccin là biện pháp an toàn và hiệu quả nhất để phòng ngừa bệnh thủy đậu. Tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên (không tiêm cho phụ nữ mang thai). Tiêm phòng vaccin thủy đậu còn phòng được bệnh zona vì 2 bệnh này có chung một nguyên nhân.
BS. Đỗ Quang Huy