Hen suyễn là một bệnh cấp hoặc mạn tính của đường hô hấp. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi và đều có thể gây nguy hiểm nhưng với người cao tuổi (NCT) thì càng cần thận trọng hơn vì tuổi cao, sức yếu. Tuy nhiên, bệnh hay bị bỏ sót vì ở NCT đôi khi còn mắc một số bệnh khác cũng gây khó thở như bệnh tim, giãn phế quản, khí phế thũng, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Vì sao NCT dễ mắc bệnh?
Ở NCT, mọi chức năng của cơ thể đã bắt đầu hoặc đã suy giảm, trong đó chức năng miễn dịch suy giảm rõ rệt. Vì vậy, NCT dễ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp, dễ bị kích ứng với tác nhân lạ (bụi bẩn, khói thuốc, khói bếp, lông chó, mèo), hoặc một số ký sinh trùng (mạt, mò, nấm mốc...). Một số thực phẩm cũng có thể kích thích gây nên cơn hen suyễn ở NCT hoặc làm cho bệnh hen suyễn nặng (tôm, cua, mắm tôm, trứng vịt lộn). Ngoài ra, tác dụng phụ của một số thuốc (thuốc điều trị bệnh về khớp loại không steroid như diclofenac, piroxicam, indomethacin, tilcotil...; thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp loại chẹn bêta (atenolol) cũng gây bệnh hen hoặc làm cho bệnh hen nặng thêm. Ngoài ra, có một số yếu tố nguy cơ cao làm xuất hiện cơn hen hoặc làm cho cơn hen nặng thêm ở NCT là thời tiết thay đổi (nóng, lạnh đột ngột), viêm mũi dị ứng, bệnh mề đay, bệnh viêm da dị ứng, bệnh tổ đỉa, bệnh chàm, hút thuốc lá, thuốc lào.
 Bệnh hen suyễn gặp ở mọi lứa tuổi nhưng với người cao tuổi cần thận trọng vì tuổi cao, sức yếu. |
Nhận biết bệnh bằng cách nào?
Ho, khò khè, khó thở, nặng ngực thường thấy ở hầu hết bệnh nhân hen suyễn, trong đó khó thở là triệu chứng đặc trưng nhất do co thắt phế quản đột ngột. Cơn hen cấp tính ít khi có dấu hiệu báo trước và khi lên cơn hen thường khó thở, làm người bệnh rất mệt mỏi, đôi khi thấy môi bị tím tái, lồng ngực, cơ hoành bị co kéo do thiếu dưỡng khí đột ngột. Người bệnh thường phải ngồi dậy để thở, kèm theo là tiếng khò khè trong ngực, xuất tiết nhiều chất đờm (lúc đầu là đờm đặc, sau đó lỏng dần). Bệnh nhân có thể sốt do bội nhiễm. Ở NCT thường sốt nhẹ hoặc không sốt do phản ứng của cơ thể bị giảm. Khi bị viêm nhiễm đường hô hấp kèm theo thì niêm mạc đường hô hấp (khí quản, phế quản, phế nang) sẽ bị sưng nề làm chít hẹp đường đi của dưỡng khí nên càng gây khó thở. Người bị hen suyễn mạn tính thường mệt mỏi, da xanh, lười vận động do thiếu oxy trường diễn. Ho là một triệu chứng luôn thấy ở NCT bị hen suyễn do phế quản bị phù nề kèm theo bị co thắt mạnh, nhất là khi thời tiết thay đổi (nóng quá, lạnh đột ngột) hay lao động nặng hoặc khi gắng sức (bưng bê vật nặng, lên cầu thang). Ho kéo dài nhiều ngày, thường xảy ra vào nửa đêm về sáng và nhất là khi bệnh nặng lên. Ho liên tục hoặc thỉnh thoảng nên người bệnh thường nghĩ mình bị viêm họng chứ không phải hen suyễn. Hen là một bệnh hay gặp ở NCT, tuy vậy, bệnh hay bị bỏ sót vì ở NCT đôi khi còn mắc một số bệnh khác cũng gây khó thở như bệnh tim, bệnh giãn phế quản, bệnh khí phế thũng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tĩnh (COPD).
Lời khuyên của bác sĩ
NCT cố gắng không để mắc các bệnh về đường hô hấp. Muốn vậy, cần vệ sinh răng miệng thật tốt, nhất là người mang răng giả. Khi có nghi ngờ mắc bệnh đường hô hấp, nhất là những người có cơ địa dị ứng, cần phải đi khám bệnh ngay và điều trị dứt điểm, tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Những người đã mắc bệnh hen ngoài điều trị bệnh khi lên cơn hen, việc điều trị dự phòng là hết sức quan trọng nhằm ngăn ngừa bệnh tái phát hoặc nặng thêm. Người bệnh hen suyễn nên đi khám bệnh định kỳ hoặc được bác sĩ theo dõi sát sao. Khi NCT lên cơn hen cấp, cần khẩn trương đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời, tránh để xảy ra sự cố không mong muốn. Để tránh mắc bệnh hen hoặc cơn hen không tái phát, người bệnh cần được ở trong nhà thoáng mát, không có khói, bụi; không hút thuốc lá, thuốc lào, tránh ăn các loại thức ăn có nguy cơ cao gây hen suyễn hoặc làm cho bệnh nặng thêm như: tôm, cua, ốc... Không nên nuôi chó, mèo trong nhà khi có người mắc bệnh hen suyễn. Tập thể dục đều đặn hàng ngày, đặc biệt là vươn vai và tập hít thở thật sâu cũng là một biện pháp phòng bệnh hen và cải thiện cuộc sống.
ThS.BS. Mai Hương