Phòng chống dịch sau bão: Cuộc chạy đua thần tốc

Vì vậy việc chạy đua với thời gian để phòng chống dịch bệnh sau bão được Quảng Ninh và Hải Phòng - hai địa phương bị cơn bão càn quét khốc liệt nhất, đặt lên hàng đầu...

Dù bão Yagi đã đi qua, cuộc sống người dân đã trở lại như trước, nhưng những gì mà trận siêu bão gây ra vẫn còn ám ảnh nhiều người dân nước ta.

Trong trận siêu bão đó, Hải Phòng và Quảng Ninh là 2 tỉnh nằm trong tâm bão, hứng chịu nhiều thiệt hại về người và tài sản. Hàng nghìn ngôi nhà, trường học, cơ sở y tế, công trình xây dựng... bị sập, tốc mái; hàng chục người mất tích; rất nhiều trang trại gia súc, gia cầm bị mưa bão cuốn trôi cùng hàng nghìn cây xanh gẫy đổ, mất điện, mất nước sinh hoạt trong nhiều ngày...mang theo nỗi lo dịch bệnh hoành hành sau bão lũ.

Chủ động lên kịch bản ứng phó và xây dựng kế hoạch phòng chống dịch bệnh phát sinh sau mưa bão đã trở thành hoạt động thường quy của ngành Y tế các địa phương. Dù vậy, ở mỗi “trận chiến” vẫn có những tính đặc thù riêng, tiềm ẩn những nguy cơ rủi ro khác nhau, nên người làm y tế dự phòng không bao giờ cho phép bản thân chủ quan hay trì hoãn, mất cảnh giác.

Chạy đua với thời gian

BS. Phan Hồng Hải - Trưởng khoa Phòng chống truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hải Phòng kể: “Ngay khi có cảnh báo về siêu bão số 3 đổ vào Hải Phòng (những ngày đầu tháng 9/2024), thực hiện nhiệm vụ do Sở Y tế giao, CDC Hải Phòng đã chuyển về các đơn vị địa phương công văn và kế hoạch ứng phó dịch bệnh sau bão. Với sự phối hợp của Công ty Môi trường đô thị Hải Phòng, hàng loạt tổ vệ sinh môi trường được thành lập, triển khai dọn dẹp, khử trùng phòng ngừa nguy cơ dịch bùng phát. Các trạm y tế tung quân đi rà soát, kiểm tra và xác định những điểm có thể ngập lụt nặng và lên phương án xử lý hóa chất cloramin B, ngăn ngừa dịch bệnh phát sinh.

“Dù đã xác định từ trước những nguy cơ có thể xảy ra và việc cần phải làm sau bão lũ, nhưng trước cảnh hoang tàn do siêu bão Yagi gây ra, nhiều người trong chúng tôi không khỏi lo về mầm mống dịch bệnh dễ phát sinh”, BS. Phan Hồng Hải chia sẻ.

Theo ThS.BS. Phùng Thị Tường Vy - Trưởng khoa Sức khỏe môi trường - Y tế trường học (CDC Hải Phòng), thời điểm bão Yagi đổ bộ, hầu hết nhà dân mất điện, hệ thống nước sạch tạm thời gián đoạn, mạng viễn thông tê liệt..., khiến công tác y tế dự phòng đã khó nay còn khó hơn.

Ngay khi thành phố đấu điện lưới, internet trở lại, theo kế hoạch ban hành từ trước khi bão vào, các địa phương đã khẩn trương tuyên truyền hướng dẫn người dân cách phòng chống nguy cơ dịch bệnh qua hệ thống loa phát thanh, nhóm Zalo; thậm chí những điểm chưa được kết nối internet trở lại, cán bộ y tế cùng lực lượng địa phương tuyên truyền trực tiếp tới từng nhà. Bởi sau mưa lũ, thường bùng phát dịch bệnh liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm, tiêu hóa, bệnh ngoài da, đau mắt đỏ và đặc biệt là những bệnh lây truyền qua ruồi và muỗi. Việc vào cuộc khẩn trương, đồng bộ, cấp tập của hệ thống y tế cơ sở, chính quyền địa phương...đã góp phần khống chế dịch bệnh bùng phát. Trên thực tế, địa bàn Hải Phòng đã không có dịch bệnh nào xảy ra sau bão.

Gian nan với thách thức kép

Theo nhận định của BS. Phan Hồng Hải, khó khăn trong công tác phòng chống dịch bệnh năm nay đến từ nhiều phía như: Biến đổi khí hậu, biến động dân số cho đến sự dịch chuyển bất thường của dịch sốt xuất huyết từ Nam ra Bắc.

Thời điểm bão Yagi đổ bộ cũng là lúc Hải Phòng đang ở đỉnh dịch sốt xuất huyết (hàng nghìn ca mắc) nên đây là thách thức kép của ngành Y tế địa phương khi vừa phải gồng mình xử lý dịch sốt xuất huyết, vừa căng sức tự vệ trước những dịch bệnh sau bão có thể bùng phát bất cứ lúc nào.

Song, nhờ tinh thần quyết liệt và chỉ đạo đúng hướng của thành phố, toàn bộ mạng lưới y tế Hải Phòng được huy động một cách nhịp nhàng, đảm bảo đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh trong và sau bão. Mạng lưới truyền thông nhanh nhạy đã đem lại những thông tin thực tiễn đến từng hộ gia đình, giúp người dân bắt nhịp nhanh chóng với tình hình.

Công tác vệ sinh môi trường được dọn dẹp không kể ngày đêm; các nhân viên y tế vừa chăm sóc bệnh nhân vừa không ngừng truyền thông, hướng dẫn người dân cách bảo vệ sức khỏe. Những cán bộ y tế quên mình giữa đêm mưa bão với quyết tâm không để một cơ sở nào phải ngừng hoạt động vì an toàn của người dân.

Nhớ lại thời điểm toàn đơn vị căng mình phòng chống dịch bệnh sau siêu bão Yagi, BSCKII. Nguyễn Hữu Thùy - Giám đốc Trung tâm Y tế Kiến An, Hải Phòng cho biết: “Thời điểm đó, quận Kiến An là địa bàn trong nhóm nguy cơ cao bởi điện lưới mất kéo dài (gần 1 tuần), mạng viễn thông tê liệt, nhiều trạm y tế bị ngập lụt, tốc mái; hàng nghìn gia cầm chết trong bão..., rất có thể trở thành nguồn lây nhiễm bệnh.

Ngay khi bão tan, Trung tâm Y tế Kiến An đã điều nhân viên y tế khoa Y tế công cộng xuống các trạm y tế trên địa bàn, phối hợp khẩn trương bắt tay vào khử khuẩn, vệ sinh môi trường theo phương thức xuyên suốt, không ngắt quãng”.

Từng điểm tập kết rác, khu vực ngập úng và các trang trại bị thiệt hại đều được lực lượng y tế và chính quyền địa phương xử lý triệt để bằng hóa chất cloramin B, phun khử trên diện rộng, cấp tập...

Dù nhân lực thiếu, phương tiện hạn chế nhưng nhờ tinh thần làm việc không mệt mỏi, vì bảo vệ sức khỏe cộng đồng nên tình hình dịch bệnh sau mưa bão của quận Kiến An được ngăn chặn hiệu quả.

Tại huyện Cát Hải, một trong những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong siêu bão Yagi, công tác xử lý nguy cơ gây mầm bệnh có phần khó khăn khi hệ thống thông tin liên lạc, viễn thông tê liệt hoàn toàn, thiệt hại quá lớn. Cả huyện đảo ngổn ngang, đổ nát sau khi siêu bão càn quét qua. Môi trường sống của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Sau khi bão tan, các đội y tế của Trung tâm Y tế huyện Cát Hải đã nhanh chóng cùng đoàn thể, chính quyền địa phương, người dân... tổ chức dọn dẹp rác thải, cây gãy đổ, mái tôn hỏng và khắc phục tạm thời đường dây điện để tiếp tục điều trị cấp cứu bệnh nhân, đưa hoạt động khám chữa bệnh trở lại, cấp phát thuốc ngoại trú.

Đặc biệt, thời điểm đó có 3 xã đảo Việt Hải, Gia Luận và Hải Sơn bị ngập lụt nặng, chưa tiếp cận được nên Trung tâm Y tế huyện đã chỉ đạo các trạm sử dụng thuốc, vật tư, trang thiết bị tại chỗ sẵn sàng xử lý phòng chống dịch bệnh. Theo đó, khi nước rút, nhân viên y tế các trạm đã phun thuốc khử trùng, hướng dẫn nhân dân phòng chống dịch sau bão lụt.

Quảng Ninh sẵn sàng ứng phó từ tuyến đầu

Quảng Ninh cũng là tỉnh bị ảnh hưởng nhất do bão Yagi, công tác phòng chống dịch sau bão cũng không đứng ngoài trong cuộc chiến đầy thách thức này.

Với vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên tương đồng, Quảng Ninh và Hải Phòng phải đối diện với những khó khăn chung như hàng trăm cơ sở tan hoang sau bão, nguy cơ dịch bệnh bùng phát sau bão và dịch chồng dịch khi dịch sốt xuất huyết chưa “hạ nhiệt”.

Để chủ động trong cuộc chiến này, lãnh đạo ngành Y tế tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo các đơn vị theo dõi sát sao diễn biến bão và mưa bão, chủ động xây dựng kế hoạch ứng phó với tình huống bất ngờ của thiên tai. Mọi biện pháp đều được triển khai nhằm đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, cán bộ y tế, trang thiết bị và cơ sở vật chất. Các phương tiện cứu thương, thuốc men và hóa chất được chuẩn bị đầy đủ, sẵn sàng hỗ trợ các địa phương khi cần thiết. Công tác cấp cứu 24/24 luôn trong trạng thái sẵn sàng, với 106 đội cấp cứu ngoại viện kịp thời hỗ trợ.

Các phương án phòng chống dịch bệnh, vệ sinh môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu, nhằm đảm bảo sức khỏe cộng đồng trong và sau bão lũ. Nhiều đoàn công tác đến từng cơ sở y tế, động viên, thăm hỏi và khắc phục thiệt hại. Các đơn vị y tế được yêu cầu rà soát nhu cầu thuốc men, phối hợp với chính quyền địa phương để bảo vệ công tác y tế tại khu vực sơ tán và kiểm tra hệ thống thông tin liên lạc.

Để đối phó với dịch bệnh và vệ sinh môi trường sau bão, CDC Quảng Ninh đã thành lập đoàn giám sát đánh giá công tác ứng phó sau bão và mưa lũ kéo dài. Đồng thời, CDC tổ chức các lớp tập huấn trực tuyến cho cán bộ y tế về công tác giám sát và phòng chống các bệnh như đau mắt đỏ, nấm kẽ chân, cúm, sốt xuất huyết và các bệnh tiêu hóa, đặc biệt là tiêu chảy và tả. Thậm chí cả kỹ năng xử lý ngộ độc thực phẩm, xử lý nguồn nước và vệ sinh môi trường sau mưa lũ. Cán bộ y tế còn được hướng dẫn kỹ thuật sử dụng máy phun khử khuẩn, xử trí sơ cứu và cấp cứu ban đầu đối với các tai nạn, chấn thương thường gặp.

Các bệnh viện và trung tâm y tế từ tuyến tỉnh đến tuyến huyện của Quảng Ninh vừa chủ động triển khai các phương án phòng chống dịch bệnh, ngộ độc thực phẩm vừa thực hiện giám sát và xử lý kịp thời các ổ dịch. Các biện pháp khống chế dịch bệnh được thực hiện nghiêm ngặt, không để dịch bệnh bùng phát ở những khu vực bị ngập lụt. Công tác tuyên truyền hướng dẫn người dân về các biện pháp vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và xử lý xác súc vật chết được tích cực triển khai.

Hệ thống y tế toàn tỉnh đã chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc men, hóa chất và trang thiết bị để phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai công tác phòng chống dịch bệnh. Các đội cấp cứu lưu động luôn sẵn sàng hỗ trợ y tế cho người dân ở các khu vực bị ảnh hưởng, đảm bảo ứng phó nhanh chóng khi có tình huống xảy ra. Mọi nỗ lực của ngành Y tế đều hướng đến một mục tiêu duy nhất: Bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân trong tình huống khó khăn nhất.

Sau bão, cùng với việc ô nhiễm môi trường, dịch bệnh sốt xuất huyết càng có cơ hội gia tăng trên diện rộng nếu không thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng chống. Để chủ động kiểm soát dịch bệnh, CDC Quảng Ninh tăng cường phối hợp các cơ quan thông tin đại chúng đẩy mạnh truyền thông dưới nhiều hình thức, giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh trên địa bàn. Rà soát các điểm nóng về dịch sốt xuất huyết tại các điểm ổ dịch cũ, điểm có số ca mắc cao, chỉ số côn trùng cao..., khi có dấu hiệu bất thường, cần khẩn trương xây dựng kế hoạch triển khai phun hóa chất dập dịch diện rộng, giảm nhanh mật độ véc-tơ truyền bệnh. Bên cạnh đó, tăng cường công tác xử lý ổ dịch, chủ động mở rộng phạm vi xử lý ổ dịch đảm bảo không để ổ dịch lây lan và kéo dài. Chuẩn bị đầy đủ cơ số hóa chất, máy phun, sẵn sàng đáp ứng khi dịch sốt xuất huyết bùng phát trên diện rộng.