Tham nhũng đang là vấn đề bức xúc của xã hội, người làm phim không thể lảng tránh thực tại. Ði liền với nó, một tất yếu khác sẽ phải nảy sinh là quan hệ giữa các quan chức với chân dài, người đẹp. Những đề tài này nhằm phản ánh một thực tế có thật, chứ không phải trưng mốt ra để câu khách như các phim mang tính giải trí đơn thuần.
Ðã không ít người cho rằng trong khoảng chục năm trở lại đây, khán giả đã quá “no nê” với các dòng phim “tươi mát” hay phim về đề tài gia đình, phim của teen, và cả những phim hài hước nhạt nhẽo, nên việc các hãng phim phải đi tìm “món mới” cho thượng đế của mình cũng là điều dễ hiểu. Món mới ấy là gì? Phim chính luận? Thực hư thế nào cần phải kiểm chứng.
Ngược dòng lịch sử
Có không ít ý kiến cho rằng, thể loại chính luận không có gì mới. Nếu nhìn xa một chút khoảng 50- 60 năm về trước, phim Việt chủ yếu là thể loại chính luận, về đề tài chiến tranh cách mạng như “Chung một dòng sông”, “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm”, “Ngày lễ Thánh”, “Chị Tư Hậu”,... Lùi về sau này có “Đất nước đứng lên”, “Đất phương Nam”, “Mùa gió chướng”,... Có thể nói đây là mảng đề tài khẳng định vị thế phim Việt trong làng điện ảnh khu vực và thế giới. Nhưng công bằng và khách quan cần phải nhìn nhận, giai đoạn lịch sử đấu tranh cách mạng, bảo vệ tổ quốc, đặc biệt là thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, không chỉ là mảnh đất màu mỡ làm sản sinh ra đề tài cho các nhà làm phim khai thác, mà hơn thế chính hoàn cảnh lịch sử này đã làm nảy sinh một lớp nghệ sĩ đầy tâm huyết và tài năng đồng hành cũng lịch sử dân tộc. Những Hải Ninh, Trà Giang, Lâm Tới, Thế Anh, Trần Khánh Dư, Phạm Văn Khoa, Trần Đắc,... đã góp phần làm rạng danh nền điện ảnh Việt. Tên tuổi và tài năng của họ mãi còn in đậm trong lòng bao thế hệ độc giả, khiến mỗi khi ai đó nhắc đến điện ảnh Cách mạng Việt Nam không thể nào quên được họ.
Mỗi thể loại và đề tài không phải lúc nào cũng cuốn hút được người xem. Thời đại lịch sử đã đổi khác làm biến đổi thói quen thưởng thức môn nghệ thuật thứ bảy này, bởi những lo toan thường nhật, cơm áo, gạo tiền khiến thời gian vật chất cũng như tâm tính khán giả không thể xài mãi món “cổ tích thời nay” được. Thế là buộc các nhà sản xuất phải “đổi món” nghệ đơn cho thượng khách của mình. Nhiều hãng phim tư nhân ra đời. Nhiều thể loại phim mới cũng vì thế được du nhập vào hay “sáng tạo” ra cho hợp với thị hiếu công chúng. Những chuyện tình ướt át, tình yêu tay ba, chuyện bi kịch gia đình thời mở cửa, chuyện hài vô bổ,...được tung lên màn ảnh nhỏ. Đối tượng khán giả mà các nhà sản xuất hướng đến trong khoảng hơn chục năm trở lại đây không phải là lớp người sinh ra và lớn lên trong thời chiến tranh và bao cấp, mà là lớp các ông bố, bà mẹ trẻ, học sinh, sinh viên ở các thành phố, đô thị lớn, tóm lại là lớp người “ăn chưa no, lo chưa tới” những công việc gia đình và xã hội. Bên cạnh đó, phương tiện truyền thông, nghe nhìn phát triển rầm rộ cũng là một nhân tố kích cầu đáng kể đối với hạng mục phim truyền hình dài tập. Thế là từ VTV đến các hãng phim tư nhân đua nhau chen chân lên sóng truyền hình.
Nhưng dường như thời gian gần đây, khán giả đã cảm thấy “no nê” các thể loại phim mát mẻ, vui tươi, buộc các nhà sản xuất phải vắt óc ra mà tìm cách thay đổi nghệ đơn cho thượng khách, cũng là điều dễ hiểu.
 Một cảnh trong phim Bí thư tỉnh ủy. |
Liệu có lập lại không?
Đây thực sự là câu hỏi được rất nhiều người đặt ra bởi nhiều lý do khác nhau. Nhãn tiền là phim “Bí thư Tỉnh ủy” vừa mới “ẵm” giải Cánh diều vàng- 2011 cho hạng mục phim truyền hình dài tập cách đây chưa lâu. Đây là một bộ phim thuộc thể loại chính luận phản ánh cuộc đời của ông tổ Khoán 10 Kim Ngọc, nguyên là Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc, cách đây hơn 30 năm về trước. Vì thế khiến nhiều người cho rằng thể loại phim chính luận hiện giờ đang được khán giả quan tâm, nên các nhà sản xuất đua nhau tập trung khai thác.
Đương nhiên đây không phải là bộ phim duy nhất về thể loại này, nhưng “Bí thư Tỉnh ủy” lại là bộ phim đầu tiên của thể loại này về đề tài lịch sử đương đại, cách chúng ta chưa phải là quá xa, nên dễ chiếm được cảm tình của lớp khán giả, các nhà chuyên môn lứa tuổi từ trung niên trở lên, ít nhiều có một thời gắn bó với khung cảnh xã hội thời kỳ chiến tranh và bao cấp, làm ăn manh mún, đời sống người dân còn biết bao cơ cực lúc bấy giờ.
“Chủ tịch tỉnh”, bộ phim dài 38 tập sắp trình chiếu trên VTV1, của nhà văn Đình Kính, người đã từng đoạt giải thưởng của Hội nhà văn Việt Nam, năm 2008 với tiểu thuyết “Sóng chìm”. Bộ phim được đạo diễn gạo cội là Bùi Huy Thuần dàn dựng. Khán giả màn ảnh nhỏ khá quen thuộc ông qua các phim như “Cầu Trầm”, “Cổ vật”, “Ngôi biệt thự màu tro lạnh”, “Đầm lầy bạc”,... Có ý kiến cho rằng Bùi Huy Thuần là người không những chỉ có duyên với thể loại phim trinh thám, mà còn rất có duyên với thể loại chính luận thuộc đề tài chống tham nhũng. “Chủ tịch tỉnh” là phim liên quan đến nhiều vấn đề: “chạy dự án”, “chạy chức quyền” nhằm mục tiêu vừa có danh, lại vừa có lợi.
Theo đạo diễn Bùi Huy Thuần, làm phim về các chính khách, lãnh đạo cấp tỉnh, thường hay vấp phải phản ứng. Thế nhưng, tham nhũng đang là vấn đề bức xúc của xã hội, người làm phim không thể lảng tránh thực tại. Đã là một vấn nạn của xã hội thì ắt sẽ có nhiều người biết, ngay cả những chuyện được kể lại trong phim này. Phàm là “chạy chức quyền” thì người ta sẽ không từ bất kỳ một thủ đoạn nào, kể cả tống tiền và tống tình. Đi liền với nó, một tất yếu khác sẽ phải nảy sinh là quan hệ giữa các quan chức với chân dài, người đẹp. Nhưng tuyệt nhiên, người đẹp hay chân dài đối với thể loại phim chính luận chỉ nhằm phản ánh một thực tế có thật, chứ không phải chưng mốt ra để câu khách như các phim mang tính giải trí đơn thuần, cũng giống như các phim chính luận khác hiện đang được trình chiếu trên VTV hoặc HTV như “Vùng đất không yên tĩnh” hay “Huyền sử Thiên đô”.
Cũng cần nói thêm rằng lần đầu tiên VTV đã bỏ ra một khoản tiền không nhỏ, thuộc diện đắt nhất từ trước đến nay để mua bản quyền kịch bản. Với dàn diễn viên có tên tuổi và chuyên nghiệp như Trần Nhượng, Phạm Cường, Hoàng Dũng, Minh Hòa, Đức Khuê, Minh Hằng, Vi Cầm,... với những cảnh quay đẹp, hy vọng rằng “Chủ tịch tỉnh” sẽ là bộ phim thu hút sự quan tâm của khán giả và giới chuyên môn.
Hoàng Thanh Đạo