Ông Martin Andanar, Thư ký của Tổng thống Philippines Duterte cho biết, chủ đề xuyên suốt trong năm ASEAN 2017 là: “Chúng ta là đối tác hướng tới thay đổi và gắn kết thế giới”.
Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Phủ Tổng thống tuần qua, ông Andanar cho biết, 6 ưu tiên mà Philippines sẽ theo đuổi, đó là: định hướng người dân và lấy yếu tố con người ASEAN làm trọng tâm; hòa bình và ổn định trong khu vực; hợp tác và an ninh hàng hải; tăng trưởng và đổi mới; khả năng phục hồi của ASEAN; và xây dựng ASEAN theo mô hình chủ nghĩa khu vực và một đối tác toàn cầu. “Philippines sẽ chủ trì khoảng 100 hội nghị được tổ chức tại các thành phố và khu vực trên cả nước”, Thứ trưởng Ngoại giao Philippines Enrique Manalo nhấn mạnh.
Sẽ không thảo luận về phán quyết của tòa
Philippines đã đưa ra 6 ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2017. Tuy nhiên, vấn đề biển Đông lại không được đề cập trong các vấn đề ưu tiên của nước Chủ tịch ASEAN năm nay. “Phán quyết của Tòa Trọng tài bác bỏ tuyên bố của Trung Quốc về cái gọi là chủ quyền lịch sử của nước này trên biển Đông, cũng như mối quan hệ căng thẳng của Trung Quốc với Philippines về phán quyết sẽ không được vào chương trình nghị sự của Hội nghị Thượng đỉnh khu vực Đông Nam Á năm nay”, hãng tin Reuters dẫn lời một quan chức cấp cao của Philippines hôm 5/1 cho biết.
Theo Reuters, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã nhắc lại vào tháng trước ông muốn tránh đối đầu với Trung Quốc và thấy không cần phải nhấn mạnh lại chuyện Bắc Kinh phải tuân thủ các phán quyết của tòa. “Phán quyết của Tòa Trọng tài The Hague sẽ không có trong chương trình nghị sự vì bản thân nó đã là một phần của Luật pháp quốc tế”, Thứ trưởng Ngoại giao Philipippines Enrique Manalo nói với phóng viên hôm 5/1.
Philippines sẽ đảm nhiệm cương vị Chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2017.
Phán quyết của Tòa Trọng tài The Hague được công bố hồi tháng 7/2016 tuyên bố Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để đòi cái gọi là “quyền lịch sử” ở biển Đông. Theo Philippines, những gì mà 10 thành viên của ASEAN sẽ tập trung thảo luận trong năm nay là hoàn thành một khuôn khổ cho một Bộ Quy tắc ứng xử để giảm bớt căng thẳng trong vùng biển tranh chấp. “Chúng tôi hy vọng sẽ có một giải pháp hợp lý để giải quyết vấn đề trên cương vị Chủ tịch. Chúng tôi sẽ nói chuyện với Trung Quốc theo cách mà chúng tôi muốn. Đó là đưa ra các quan tâm và trông đợi Trung Quốc sẽ đưa ra giải pháp của họ” - ông Enrique Manalo cho biết.
“Một trong những mục tiêu chính của chúng tôi trong năm nay là hợp tác với Trung Quốc, không chỉ riêng Philippines mà còn là giữa các thành viên ASEAN với Trung Quốc để cố gắng xây dựng khuôn khổ về một Bộ Quy tắc ứng xử trên biển Đông”.
Theo các chuyên gia quốc tế, một trong những thách thức lớn nhất đối với khu vực, đối với ASEAN là tình hình phức tạp ở biển Đông. Những hoạt động như việc xây dựng các đảo nhân tạo, việc cơi nới mở rộng các đảo tranh chấp mà Trung Quốc chiếm đóng trái phép cũng như các hành động quân sự hóa các đảo tranh chấp ở biển Đông đang làm xói mòn lòng tin giữa ASEAN và một đối tác quan trọng bậc nhất, đối tác chiến lược hợp tác toàn diện của ASEAN là Trung Quốc.
Năm 2016, ASEAN và Trung Quốc đã thỏa thuận đẩy nhanh quá trình tham vấn và thương lượng để tiến tới sớm hoàn tất Bộ Quy tắc về ứng xử của các bên ở biển Đông (COC). Trong năm 2017, ASEAN sẵn sàng cùng với Trung Quốc thúc đẩy quá trình tham vấn và thương lượng, thậm chí không chỉ để thỏa thuận bộ khung của Bộ Quy tắc về ứng xử của các bên ở biển Đông mà còn về nội dung thực chất của COC. Vấn đề là COC phải là Bộ quy tắc ràng buộc về mặt pháp lý, có khả năng không chỉ ngăn chặn mà còn xử lý các diễn biến phức tạp có thể xảy ra ở biển Đông. Bộ quy tắc phải đảm bảo việc tuân thủ đầy đủ và nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC).
Ngày 4/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng khẳng định, Trung Quốc luôn coi Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là hướng ưu tiên trong ngoại giao với các nước xung quanh, đồng thời sẵn sàng hỗ trợ Philippines đảm nhiệm tốt vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN cũng như thúc đẩy quan hệ Trung Quốc - ASEAN lên tầm cao mới.
Năm 2017 là năm kỷ niệm 50 năm thành lập ASEAN và năm hợp tác du lịch Trung Quốc - ASEAN. Ông Cảnh Sảng cho biết, quan hệ hai bên đang trông đợi cơ hội mới để nâng cấp và nâng cao chất lượng quan hệ ASEAN - Trung Quốc.