Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGÐ), Bộ Y tế, với 13 tỉnh miền núi, trong 5 năm trở lại đây, số cặp vợ chồng kết hôn cận huyết thống vẫn tăng cao. Ước tính, trung bình mỗi năm có thêm 100 cặp vợ chồng kết hôn cận huyết thống. Tình trạng này đã và đang diễn ra tại một số tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Nếu không có giải pháp cấp bách và cần thiết, tình trạng này sẽ là một trong những nguyên nhân làm suy thoái chất lượng giống nòi, làm ảnh hưởng đến chất lượng dân số.
Nguy cơ suy thoái giống nòi
Theo báo cáo của Viện Dân tộc học Việt Nam: Một số dân tộc miền núi phía Bắc, hiện nay tình trạng hôn nhân cận huyết thống diễn ra phổ biến, điển hình là các dân tộc: Si La, Pu Pép, Rơ Măm, Brâu, Ơ Ðu, Lô Lô, Hà Nhì... Những dân tộc này thường có tập quán nội hôn tộc người và phổ biến là hôn nhân con cô, con cậu. Tại thị trấn Mèo Vạc (Hà Giang), có hơn 50 hộ thì có 8 trường hợp kết hôn con cô, con cậu. Ngoài ra, còn rất nhiều dân tộc khác như: Si La (Ðiện Biên, Lai Châu), Pu Péo (Hà Giang), Rơ Măm, Brâu (Kon Tum)... là những dân tộc có số dân dưới 1.000 người đang có nguy cơ suy giảm bởi nguyên nhân chủ yếu là có quan hệ huyết thống làm ảnh hưởng tới sức khỏe, dẫn tới chất lượng dân số thấp.
Đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu được tác hại của hôn nhân cận huyết thống. |
Ngăn chặn như thế nào?
Trước tình hình trên, Tổng cục DS-KHHGÐ đã và đang triển khai mô hình can thiệp làm giảm tình trạng hôn nhân cận huyết thống tại một số tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Theo đó, công tác tuyên truyền và giám sát tại cộng đồng sẽ được ưu tiên với việc xây dựng và tập huấn mạng lưới tuyên truyền viên cơ sở cho từng nhóm dân tộc. Xây dựng tốt mối quan hệ với những người có uy tín (già làng, những người cao tuổi...) trong cộng đồng dân cư để họ dạy và tuyên truyền con cháu, họ hàng của chính gia đình mình. Tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề với sự tham gia của chính quyền, trưởng thôn bản, các tuyên truyền viên, người dân về vấn đề Luật Hôn nhân và Gia đình. Xây dựng chế tài ở cấp cộng đồng về việc xử lý những trường hợp vi phạm Luật Hôn nhân. Tổ chức các buổi biểu diễn liên hoan văn nghệ hoặc chiếu phim có chủ đề hôn nhân cận huyết thống nhằm nâng cao nhận thức của người dân...
Thanh Mai