Theo TS.BS. Nguyễn Hoàng Định, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM là đơn vị đầu tiên ở khu vực phía Nam thực hiện được mổ tim nội soi và đến nay đã mổ cho gần 50 trường hợp
Những ưu điểm và bất lợi của phẫu thuật tim nội soi
Sự kết hợp nội soi với phẫu thuật tim không chỉ đơn thuần là đưa ra một kỹ thuật mới mà còn đem lại nhiều lợi điểm cho người bệnh, như là:
- Tính thẩm mỹ: đây là ưu điểm rõ rệt nhất và được người bệnh, đặc biệt là phụ nữ và người trẻ tuổi quan tâm. Đường mổ trong phẫu thuật tim nội soi giúp người bệnh chỉ chịu một vết sẹo nhỏ, người bệnh hoàn toàn có thể che dấu vết sẹo này
- Đặc biệt có lợi trong trường hợp mổ lại để sửa/thay van 2 lá mà người bệnh đã được mở xương ức ở cuộc mổ trước. Việc thực hiện cùng đường mổ ở lần mổ sau sẽ rất khó khăn và nguy hiểm vì các mô bên dưới bị dính chặt sau cuộc mổ đầu tiên. Với phẫu thuật tim nội soi, bác sĩ có thêm một đường khác để tiếp cận tim ngoài đường mổ dọc xương ức.
- Phẫu thuật viên quan sát và đánh giá van hai lá tốt hơn.
- Giảm việc truyền các chế phẩm máu sau mổ.
- Thời gian thở máy ngắn hơn.
- Giảm thời gian điều trị tại ICU sau mổ.
- Giảm nguy cơ rung nhĩ sau mổ.
- Bảo tồn được sự vững chắc và lành lặn của xương ức. Việc chẻ xương ức có thể gây một số biến chứng như: nhiễm trùng xương ức, xương ức mất vững…
Một ca phẫu thuật nội soi cắt u nhày nhĩ trái được thực hiện ở Khoa Phẫu thuật Tim Mạch - Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM
Tuy nhiên, thực hiện mổ tim nội soi cũng có những bất tiện so với phương pháp kinh điển (mở dọc xương ức) như:
- Cần có máy nội soi hỗ trợ.
- Thời gian kẹp động mạch chủ và chạy máy tim phổi nhân tạo kéo dài hơn.
- Tăng nguy cơ bóc tách động mạch chủ.
- Tăng nguy cơ đột quỵ sau mổ.
- Nguy cơ gặp các biến chứng mạch máu từ nơi đặt ống thông ở động mạch đùi.
- Tăng nguy cơ liệt thần kinh hoành.
- Không thực hiện được ở các bệnh nhân đã được mở ngực bên trước đây.
Do những ưu điểm, nhược điểm trên, bác sĩ sẽ xem xét và đánh giá kỹ lưỡng, chọn lựa bệnh phù hợp trước khi tư vấn bệnh nhân chọn lựa phương pháp nội soi, bởi vì không phải bất cứ loại phẫu thuật tim nào hoặc bất cứ trường hợp nào cũng có thể mổ nội soi.
Thiết lập cho phẫu thuật nội soi: 1. Máy quay; 2. Máy soi với hệ thống quang học 0 độ; 3. Dụng cụ banh sườn; 4. Dụng cụ vén nhĩ trái; 5. Màn hình
Cách thức tiến hành
Có nhiều loại phẫu thuật tim có thể được thực hiện bằng phương pháp nội soi, như là: sửa hoặc thay van 2 lá, sửa hoặc thay van 3 lá, vá lỗ thông liên nhĩ, khâu bít tiểu nhĩ trái, cắt bỏ u tim, sửa chữa kênh nhĩ thất bán phần, sửa chữa bất thường hồi lưu tĩnh mạch phổi…
Các bước thiết lập hệ thống phẫu thuật tim nội soi:
- Cân nhắc đặt ống nội khí quản 2 nòng.
- Tư thế nghiêng trái, ngực phải nâng nhẹ.
- Thiết lập hệ thống tim phổi nhân tạo trước khi mở ngực. Hệ thống máy tim phổi nhân tạo được thiết lập qua các ống thông đặt ở động mạch đùi và tĩnh mạch đùi với đường mổ 2 - 3 cm ở vùng đùi phải. Ống thông tĩnh mạch được đặt dưới hướng dẫn của siêu âm tim qua thực quản.
- Mở ngực qua đường rạch da bên núm vú, sử dụng kỹ thuật mở ngực có bảo tồn cơ ngực. Đường mổ kinh điển trong phẫu thuật tim là đường rạch da dọc giữa ngực và xẻ dọc xương ức. Thay vì phải thực hiện đường mổ dài như vậy, trong phẫu thuật tim nội soi, bác sĩ phẫu thuật mổ qua 2, 3 lỗ nhỏ trên thành ngực và tiếp cận với tim bệnh nhân bằng đường mổ khoảng 4 - 5cm ở thành bên ngực phải, nằm dưới và sau núm vú khoảng 1cm.
- Mở vào khoang màng phổi sau khi đã cho phổi xẹp.
- Sử dụng dụng cụ vén mô mềm để ngăn ngừa thuyên tắc mỡ.
- Đặt máy nội soi vào lồng ngực sau khi đã tiếp cận được tim ở vị trí thích hợp. Máy nội soi được đưa vào lồng ngực ở vị trí 3cm về phía trên đường mở ngực ở đường nách trước.
- Kẹp động mạch chủ được sử dụng là kẹp Chitwood. Kẹp Chitwood được đưa vào lồng ngực qua đường mổ nhỏ ở phía bên của banh sườn. Cố định kẹp Chitwood ở nách phải, tránh để lấn vào phẫu trường.
- Dung dịch liệt tim có thể được cho thuận chiều vào gốc động mạch chủ.
- Tiến hành các thao tác phẫu thuật thông qua những dụng cụ đặc biệt cùng với ống soi có máy quay.
Hướng phát triển tương lai
Trước năm 1950, bác sĩ phẫu thuật chưa thể mổ trên tim vì thao tác với tim đang đập không phải chuyện đơn giản, cũng như không thể điều trị các tổn thương trong tim vì không thể mở tim ra để thao tác. Sau đó, vào giữa thập kỷ 1950, với sự ra đời của máy tim phổi nhân tạo, bác sĩ phẫu thuật đã có thể cho ngưng tim, mở tim ra, sửa chữa các tổn thương rồi cho tim đập lại. Từ đó đến nay, ngành phẫu thuật tim không ngừng phát triển và phát triển với tốc độ chóng mặt, có thể điều trị hầu hết các bệnh tim từ đơn giản đến phức tạp. Không chỉ thế, có nhiều kỹ thuật mới với nhiều ưu điểm, hiệu quả cao đã được áp dụng, trong đó, phẫu thuật tim ít xâm lấn là một hướng phát triển đang nhận được nhiều sự quan tâm từ các trung tâm tim mạch trong và ngoài nước, trong đó có Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM.
Hiện nay, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM là trung tâm duy nhất tại miền Nam thực hiện phương pháp phẫu thuật tim nội soi. Các bác sĩ phẫu thuật của khoa Phẫu thuật Tim Mạch, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đã trau dồi và thực hiện một số loại phẫu thuật tim bằng phương pháp nội soi. Đến nay, sau 1 năm triển khai kỹ thuật phẫu thuật tim nội soi, khoa Phẫu thuật Tim Mạch đã thực hiện được khoảng 50 trường hợp gồm nhiều loại phẫu thuật như sửa van hai lá, thay van hai lá, vá thông liên nhĩ, cắt u nhầy nhĩ, sửa chữa kênh nhĩ thất bán phần… và đạt được sự an toàn cũng như kết quả khả quan.
Cùng với sự phát triển của phẫu thuật tim nội soi, chắc chắn người bệnh sẽ có thêm nhiều lợi ích hơn nữa từ những ca mổ tim ít xâm lấn với những ưu điểm như đã nói ở trên.