1. Từ 'mở ngực' đến 'mở đường nhỏ' – Bước chuyển lớn của phẫu thuật tim
Nếu như trước đây, phẫu thuật tim đồng nghĩa với việc bác sĩ phải "mở ngực", thực hiện vết mổ dọc xương ức để tiếp cận quả tim, thì nay các kỹ thuật mổ tim ít xâm lấn đã tạo nên một cuộc cách mạng trong điều trị.
PGS.TS.BS. Nguyễn Sinh Hiền, Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội cho biết: "Trên thế giới, phẫu thuật tim nội soi, ít xâm lấn bắt đầu phát triển từ khoảng năm 1995 - 1996. Ở Việt Nam, phương pháp này được triển khai từ khoảng năm 2010 và thực sự bứt phá trong gần một thập kỷ trở lại đây".
Theo đó, thay vì rạch một đường dài trên ngực, bác sĩ chỉ cần một hoặc vài vết mổ nhỏ ở khoang liên sườn. Thông qua các lỗ này, camera nội soi và dụng cụ phẫu thuật được đưa vào, giúp bác sĩ quan sát toàn bộ cấu trúc tim trên màn hình video có độ phóng đại cao và tiến hành thao tác chính xác.
Tại Bệnh viện Tim Hà Nội, kỹ thuật mổ ít xâm lấn được bắt đầu từ năm 2016, sau đó phát triển thành phẫu thuật nội soi toàn bộ tim với những ca đơn giản như vá lỗ thông liên nhĩ, thay hoặc sửa van tim. Đến nay, bệnh viện đã tiến tới các kỹ thuật phức tạp hơn, trong đó có thay cùng lúc hai van tim (van động mạch chủ và van hai lá) chỉ qua một đường mổ duy nhất trên thành ngực.
"Đây là bước tiến rất lớn, bởi bình thường muốn thay hai van ở hai vị trí cách xa nhau thì phải mổ tách biệt nhưng với kỹ thuật hiện nay, chỉ cần một đường mở nhỏ, khoảng 4cm, nhưng xử lý được cả hai tổn thương" – PGS.TS Nguyễn Sinh Hiền nhấn mạnh.
Các bác sĩ Bệnh viện Tim Hà Nội thực hiện ca phẫu thuật tim ít xâm lấn cho bệnh nhi mắc tứ chứng Fallot.
2. Đau ít, nhanh hồi phục và tính thẩm mỹ cao
Phẫu thuật tim ít xâm lấn không chỉ là tiến bộ về kỹ thuật, mà còn mang lại lợi ích vượt trội cho người bệnh. So với phương pháp mổ kinh điển, việc không phải cưa xương ức giúp bệnh nhân tránh được hàng loạt nguy cơ biến chứng.
Theo PGS.TS.BS. Nguyễn Sinh Hiền, ưu điểm thứ nhất khi thực hiện phẫu thuật ít xâm lấn là vấn đề thẩm mỹ, vì đường mổ nhỏ, nằm ở nách hoặc khoang sườn nên rất khó nhận ra sẹo. Điều này đặc biệt quan trọng với phụ nữ và người trẻ tuổi.
Thứ hai, nguy cơ nhiễm trùng xương ức giảm hẳn, trong khi với mổ mở, chỉ cần nhiễm trùng xương ức là điều trị rất khó, thậm chí có thể tử vong. Ngoài ra, mổ ít xâm lấn cũng đau ít hơn sau phẫu thuật so với mổ mở kinh điển, rút ngắn thời gian nằm viện, giúp bệnh nhân sớm trở lại sinh hoạt bình thường.
Không chỉ an toàn hơn, phương pháp này còn thể hiện sự tinh tế trong chăm sóc người bệnh. Vị trí mổ ở nách khiến vết sẹo gần như ẩn đi hoàn toàn khi bệnh nhân mặc quần áo, mang lại tâm lý thoải mái, tự tin hơn sau điều trị.
Theo thống kê tại Bệnh viện Tim Hà Nội, hơn 10 ca phẫu thuật thay hai van tim qua đường ít xâm lấn với sự hỗ trợ của camera nội soi 3D đã được thực hiện thành công, chứng minh tính khả thi và an toàn của phương pháp này trong thực tiễn.
3. Mở rộng chỉ định – từ người lớn đến trẻ sơ sinh, từ bệnh đơn giản đến phức tạp
Ban đầu, kỹ thuật mổ tim ít xâm lấn chủ yếu được áp dụng cho các bệnh lý đơn giản, nhằm đảm bảo độ an toàn. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển đồng bộ của thiết bị, kỹ thuật gây mê – hồi sức, vận hành tim phổi nhân tạo và tay nghề phẫu thuật viên, chỉ định phẫu thuật hiện nay đã mở rộng đáng kể.
PGS.TS.BS. Nguyễn Sinh Hiền cho biết, trước kia, chúng tôi chỉ mổ nội soi những trường hợp như thông liên nhĩ, thông liên thất. Còn hiện nay, các bệnh phức tạp hơn, như tứ chứng Fallot ở trẻ nhỏ cũng có thể thực hiện được bằng phương pháp ít xâm lấn.
Một trong những ca điển hình gần đây tại Bệnh viện Tim Hà Nội là phẫu thuật sửa toàn bộ tứ chứng Fallot cho một bệnh nhi nặng chỉ 6kg. Ca mổ được tiến hành qua đường mổ nhỏ dưới nách, sử dụng kính lúp phóng đại thay cho camera nội soi vì lồng ngực bệnh nhi quá bé, không thể đưa ống nội soi và thực hiện sửa cùng lúc bốn tổn thương: Hẹp đường ra thất phải, thông liên thất lớn, động mạch chủ lệch phải và dày thành thất phải. Ca phẫu thuật thành công, bệnh nhi hồi phục tốt, sức khỏe ổn định.
PGS.TS.BS. Nguyễn Sinh Hiền cho biết, phẫu thuật ít xâm lấn hiện có thể áp dụng cho hầu hết các nhóm bệnh tim bẩm sinh và mắc phải, ở cả người lớn lẫn trẻ sơ sinh. Điều này không chỉ thể hiện sự trưởng thành của đội ngũ phẫu thuật viên, mà còn của toàn bộ hệ thống y học tim mạch Việt Nam.
Phẫu thuật tim ít xâm lấn không chỉ là một bước tiến về kỹ thuật, mà còn là biểu tượng của sự nhân văn trong y học hiện đại, giúp giảm đau, rút ngắn thời gian hồi phục, bảo tồn thẩm mỹ và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.
Bệnh viện Tim Hà Nội, với vai trò tiên phong trong lĩnh vực này, đã và đang chứng minh rằng các kỹ thuật tiên tiến trên thế giới hoàn toàn có thể được thực hiện thành công tại Việt Nam, mang lại hy vọng mới cho hàng ngàn người bệnh tim trong nước.
