Bệnh nhân Lê Văn C. 38 tuổi, sinh sống ở Ngọc Châu, thành phố Hải Dương tới khám tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương vì gần đây thường xuất hiện cơn đau đầu kèm theo hồi hộp đánh trống ngực.
Trước đó bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp, bệnh nhân đã đi khám và điều trị ở nhiều cơ sở y tế nhưng tình trạng sức khỏe không cải thiện. Gần đây các cơn đau đầu của của bệnh nhân C. ngày càng nhiều và nặng hơn.
Sau khi khai thác tiền sử tỉ mỉ, phát hiện bệnh nhân có em trai đã từng phẫu thuật tuyến giáp, tuyến cận giáp và tuyến thượng thận.
Các bác sĩ Bệnh viện Nội tiết Trung ương chẩn đoán sơ bộ bệnh nhân tăng huyết áp do u tủy thượng thận/Đa u tuyến nội tiết type 2. Bệnh nhân đã được chỉ định làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu để xác định chẩn đoán. Kết quả cho thấy hormon tủy thượng thận tăng rất cao trong máu và nước tiểu.
Trên phim chụp MSCT ổ bụng phát hiện 2 khối u tuyến thượng thận 2 bên: khối bên phải kích thước 9,5 cm đã đè đẩy tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch lách ra trước.
Quá trình siêu âm vùng cổ phát hiện khối u tuyến giáp 2 bên có nhiều đặc điểm nghi ngờ ác tính đi kèm với đó là marker ung thư tuyến giáp thể tủy (calcitonin) tăng cao. Bệnh nhân cũng có tình trạng cường chức năng tuyến cận giáp: Hormon PTH tăng cao, calci máu tăng, siêu âm có hình ảnh phì đại tuyến cận giáp trên bên trái.
Mặc dù tiên lượng có thể gặp những diễn biến phức tạp, nhưng với sự chuẩn bị kỹ càng, ca mổ đã diễn ra thành công
Chẩn đoán về ca bệnh này, PGS.TS Trần Ngọc Lương, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương, bác sĩ chính trong kíp mổ bệnh nhân C. cho biết: U tủy thượng thận chỉ chiếm 0.1% nguyên nhân tăng huyết áp nhưng đóng vai trò hết sức quan trọng, nếu chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời bệnh có thể khỏi, nếu chẩn đoán và điều trị muộn bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng do cơn tăng huyết áp kịch phát.
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương đã phẫu thuật cho nhiều trường hợp u tuyến thượng thận, tuy nhiên ca bệnh tăng huyết áp do u tủy thượng thận ở cả 2 bên thì đây là lần đầu tiên. Theo PGS.TS Trần Ngọc Lương, để điều trị bệnh hiệu quả, bệnh nhân cần được phẫu thuật cắt bỏ khối u. Nhưng quá trình phẫu thuật hết sức phức tạp kèm theo nhiều nguy cơ như: Khi cắt bỏ khối u sẽ có dấu hiệu đè đẩy tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch lách là không hề đơn giản, nếu tổn thương các mạch máu lớn này bệnh nhân có thể chảy ngập máu trong ổ bụng và tử vong nhanh chóng.
Ngoài ra, khi gây mê hồi sức, quá trình gây mê, rạch bụng, bộc lộ khối u… rất dễ gây ra cơn tăng huyết áp kịch phát dẫn tới xuất huyết não, suy tim cấp, nhồi máu cơ tim bên cạnh đó trong quá trình phẫu thuật cần hết sức thận trọng vì nếu xảy ra sai sót thì ngay sau khi kẹp mạch máu, cắt khối u bệnh nhân lại có nguy cơ tụt huyết áp đột ngột gây trụy tim mạch tử vong.
Hơn nữa, khi cắt bỏ 2 tuyến thượng thận có thể gây suy thượng thận cấp. Đây là một cấp cứu của chuyên khoa nội tiết gây rối loạn huyết động, rối loạn cân bằng chuyển hóa muối nước, mất khả năng chống đỡ của cơ thể với các stress…
Hội chẩn hình ảnh trước mổ
Xác định rõ đây là ca bệnh hiếm gặp và quá trình điều trị có thể gặp nhiều diễn biến phức tạp, kíp mổ đã tiến hành hội chẩn liên khoa giữa các phẫu thuật viên, bác sĩ gây mê - hồi sức tích cực và bác sĩ nội - nội tiết để cùng nhau thống nhất lộ trình điều trị cũng như các phương án chuẩn bị tốt nhất cho bệnh nhân trước, trong và sau mổ.
Trước mổ, bệnh nhân được kiểm soát huyết áp bằng thuốc chẹn α và chẹn β giao cảm, dùng thuốc hydrocortison ngay trước mổ để tránh suy thượng thận cấp.
Trong và sau mổ bệnh nhân được theo dõi liên tục điện tim, huyết áp động mạch xâm lấn, áp lực tĩnh mạch trung tâm; thuốc huyết áp và hormon thay thế tuyến thượng thận được điều chỉnh liên tục qua bơm tiêm điện…
Mặc dù đã tiên lượng những nguy cơ không mong muốn có khả năng xảy ra, tuy nhiên với sự chuẩn bị chu đáo tỉ mỉ, ca mổ đã diễn ra thành công. Sau mổ, bệnh nhân không còn cơn đau đầu, mức độ tăng huyết áp giảm dần về mức bình thường bệnh nhân cũng được xuất viện sau mổ 1 tuần.
Đa u tuyến nội tiết type 2 là một hội chứng di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong cùng một gia đình. Với những người thân của bệnh nhân mắc hội chứng này cần đi khám sàng lọc để có thể chẩn đoán sớm và có hướng điều trị kịp thời.
