Phẫu thuật nội soi tim thay van hai lá

Các bác sĩ của Đơn vị Phẫu thuật tim mạch, BV Bạch Mai vừa tiến hành thay van hai lá nhân tạo bằng phẫu thuật nội soi cho bệnh nhân Đoàn Ngọc Thống, 38 tuổi (TP. Thanh Hóa). Đây là trường hợp nội soi tim mạch lần đầu tiên thực hiện thành công tại Việt Nam, mở ra triển vọng mới trong điều trị cho bệnh nhân tim mạch.

Phẫu thuật tim không cần mở lồng ngực

Bệnh nhân Đoàn Ngọc Thống được người nhà đưa vào BV Bạch Mai ngày 18/3/2013 trong tình trạng mệt mỏi, khó thở, đau ngực, các cơn đau mỗi lúc một tăng dần. Người nhà bệnh nhân cho biết, khoảng 2 năm trở lại đây, anh Thống thường xuyên khó thở, mất khả năng lao động. Kết quả thăm khám ban đầu của các bác sĩ cho thấy: Bệnh nhân bị suy tim độ II-III; gan to 2cm dưới bờ sườn... Siêu âm tim bệnh nhân cho thấy hở hai lá nhiều, hẹp hai lá khít, xuất hiện vôi hóa ở bờ và mép trước, dây chằng dày, nhiều đám vôi hóa rải rác, dính thành khối; có biểu hiện tăng áp lực động mạch phổi nhẹ. Sau khi tiến hành hội chẩn - nội ngoại khoa tim mạch, bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật nội soi thay van hai lá bằng van nhân tạo cơ học ON-X số 29 thay vì phẫu thuật tim hở như truyền thống.

Ca mổ nội soi tim lần đầu tiên được các bác sĩ Viện Tim mạch Việt Nam thực hiện vào ngày 23/3/2013 vừa qua. GS.TS. Nguyễn Lân Việt - Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam cho biết: “Nếu như trước đây, kỹ thuật mổ kinh điển phải cưa xương ức đến 15cm, mổ thay van hai lá và đóng xương ức bằng chỉ kim loại gây đau đớn cho bệnh nhân thì nay, kỹ thuật mổ nội soi thay van tim nhân tạo đã khắc phục được những nhược điểm đó. Các bác sĩ chỉ cần đưa dụng cụ nội soi vào qua hai lỗ nhỏ và một đường rạch cạnh sườn dài khoảng 3cm để đưa van nhân tạo vào”.

Ca mổ được tiến hành thuận lợi trong 3 giờ cho kết quả khả quan. Bệnh nhân tỉnh ngay sau đó và chỉ sau 6 tiếng đã có thể rút ống niệu quản. 1 ngày sau, bệnh nhân đã có thể ngồi dậy, đi lại, ăn uống bình thường. Siêu âm kiểm tra sau mổ cho kết quả tốt và sau 5 ngày, bệnh nhân đã có thể xuất viện. Trong khi đó, với trường hợp mổ cưa xương ức, bệnh nhân rất đau đớn, phải cần đến thuốc giảm đau liều mạnh và sau phẫu thuật 10 ngày mới có thể ra viện.

Lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai chụp ảnh lưu niệm với bệnh nhân Thống sau phẫu thuật thành công.

Giảm biến chứng, phục hồi nhanh chóng

Theo thống kê của Viện Tim mạch Việt Nam, mỗi năm Ðơn vị Phẫu thuật tim mạch phẫu thuật khoảng 1.000 ca thay, sửa van tim, trong đó hơn 50% là bệnh lý van tim hậu thấp (hậu quả do bệnh lý thấp tim). Bệnh van hai lá chiếm tỉ lệ cao nhất trong các bệnh van tim do thấp, thường gặp là hẹp hai lá, hở hai lá hoặc phối hợp cả hai. Các trường hợp hở hai lá nhiều có phối hợp với hẹp hai lá thường được điều trị bằng phẫu thuật thay van tim nhân tạo, đem lại cuộc sống bình thường cho người bệnh.

Phẫu thuật nội soi thay van tim đã được nghiên cứu và triển khai tại các nước phát triển như Hoa Kỳ, Pháp, Đức từ năm 1997. Tại các nước đang phát triển ở châu Á hay khu vực Đông Nam Á, có một số nước đã triển khai kỹ thuật này trong vài năm gần đây như Ấn Độ, Trung Quốc, Singapore. Đây là lần đầu tiên kỹ thuật thay van hai lá bằng phẫu thuật nội soi được thực hiện tại Việt Nam. Đánh giá về kỹ thuật phẫu thuật nội soi thay van tim, GS.TS. Nguyễn Lân Việt cho rằng đây là kỹ thuật ít xâm lấn, ít gây đau đớn cho bệnh nhân, hạn chế chảy máu nên không cần truyền máu trong và sau mổ, đồng thời giảm nguy cơ nhiễm khuẩn xương ức sau mổ do không phải cưa xương ức. Nội soi tim cũng là kỹ thuật có tính thẩm mỹ cao - đặc biệt với bệnh nhân trẻ và phụ nữ do đường rạch nhỏ nên rất nhanh liền sẹo. Bệnh nhân hồi phục nhanh chóng, ra viện sớm giúp giảm chi phí điều trị. Kỹ thuật mổ nội soi thay van 2 lá đầu tiên ở Việt Nam cũng cho thấy rõ đây là sự kết hợp giữa phẫu thuật tim và phẫu thuật nội soi; phối hợp tốt và đồng bộ giữa gây mê hồi sức và các nhóm phẫu thuật (nhóm mổ tim và nhóm nội soi). Bác sĩ Dương Đức Hùng - Trưởng Đơn vị Phẫu thuật tim mạch Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) - người trực tiếp thực hiện ca phẫu thuật này cho biết, đây là một kỹ thuật khó và đòi hỏi phải có những dụng cụ phẫu thuật chuyên biệt.

Với trường hợp bệnh nhân Thống, kết quả siêu âm tim sau mổ 5 ngày cho thấy, van hai lá nhân tạo nằm đúng vị trí, hoạt động bình thường, hở nhẹ sinh lý trong van nhân tạo, chênh áp qua van bằng 12/6mmHg. Diện tích chức năng bằng 2,86cm². Kích thước và chức năng tim trong giới hạn bình thường. Áp lực động mạch phổi bình thường 26mmHg. Các xét nghiệm sinh hóa máu cũng đều trong giới hạn bình thường.

TS. Nguyễn Quốc Anh - Giám đốc BV Bạch Mai khẳng định: “Kỹ thuật nội soi phát triển nhanh trong 10 năm gần đây ở Việt Nam, từ ứng dụng cắt gan, dạ dày, thận, đại tràng, tá tụy... Tuy nhiên, đây là trường hợp nội soi tim mạch đầu tiên được thực hiện thành công ở nước ta, mở ra triển vọng mới trong việc điều trị cho bệnh nhân tim mạch. Phương pháp nội soi tim sẽ dần được triển khai thường quy tại BV Bạch Mai. Kỹ thuật này có thể áp dụng với các trường hợp thay van hoặc sửa van tim, vá lỗ thông liên nhĩ, lấy u nhày trong tim”.