KỲ I: NHỮNG LOẠI THÔNG MINH CỦA TRẺ
Với học thuyết Thông minh đa chiều, trẻ có cơ hội phát triển không chỉ 1 mà đến 8 loại thông minh. Nếu cha mẹ chỉ chú trọng phát triển trí não của trẻ là chưa đủ để giúp bé phát triển toàn diện. Đó là những thông tin chia sẻ thú vị trong bài nói chuyện của BS. Thái Thanh Thủy, trưởng khoa tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 2, TP.HCM.
Từ tâm lý muốn con “dẫn đầu”
Muốn con mình thông minh, dẫn đầu trong tập thể bạn bè là mong ước của hầu hết các bậc cha mẹ, nhất là trong bối cảnh xã hội phát triển nhanh, sự cạnh tranh về năng lực là yếu tố tiên quyết trong bất kỳ một nghề nghiệp nào. Về cơ bản, đây là những “nguyện vọng đẹp” của các bậc cha mẹ khi gửi gắm niềm tin ở con trẻ. Tuy nhiên, từ tâm lý muốn con mình vượt trội, các bậc cha mẹ thường chú trọng đầu tư trực tiếp vào việc phát triển trí não của trẻ và một vài biểu hiện bên ngoài: chỉ số cân nặng của bé. Theo kết quả dữ liệu nghiên cứu của công ty Nielsen Việt Nam trên 240 bà mẹ từ 22 - 40 tuổi, có con từ 13 - 36 tháng, vấn đề mẹ quan tâm nhất đối với sự phát triển ở trẻ 1 - 2 tuổi là cân nặng và từ 1 - 2 tuổi chủ yếu là phát triển trí não. Vẫn có những quan tâm khác như: phát triển chiều cao, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa nhưng đều chiếm tỉ lệ thấp hơn nhiều so với hai yếu tố cân nặng và trí thông minh.
Liệu chú trọng vào phát triển cân nặng và bổ sung những dưỡng chất phát triển trí não là đủ để bé vượt trội, dẫn đầu? Những biểu hiện, tiêu chuẩn nào để đánh giá một đứa trẻ thông minh hơn các trẻ khác cùng độ tuổi?
Trẻ có đến 8 loại thông minh
Tâm lý chung của các bậc phụ huynh thường đánh giá sự thông minh ở trẻ thông qua khả năng ghi nhớ, logic, toán học, tính toán các con số. Điều này không sai nhưng chưa đủ. Chỉ tập trung vào toán học, vô tình, cha mẹ dễ bỏ qua, không nhận thấy các loại tố chất, năng khiếu khác của trẻ. Việc đánh giá một đứa trẻ không thông minh khi bé không làm tốt các phép tính hay “đầu hàng” trước các trò chơi logic là quan niệm sai lầm bởi theo thuyết thông minh đa chiều, trẻ không chỉ có 1 mà có đến 8 loại hình thông minh khác nhau.
Với mong muốn giúp đỡ người đọc hiểu rõ mình, nhận ra năng lực bản thân, tăng khả năng học hỏi, phát triển, Thomas Armstrong - giáo sư, tiến sĩ, nhà tâm lý học, nhà giáo dục, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu Phát triển con người của Mỹ đã dựa vào học thuyết thông minh đa chiều của Howard Garner để phát triển những nghiên cứu mới, đồng thời phổ biến rộng rãi thuyết này cho cộng đồng. Theo đó, con người từ khi sinh ra đã có thể sở hữu một hay nhiều hơn các loại hình trí thông minh: ngôn ngữ, logic toán học, không gian, âm nhạc, khả năng vận động cơ thể, năng lực tương tác, năng lực tự nhận thức bản thân, tự nhiên.
Hiểu loại thông minh của trẻ
Trong 8 loại hình trí thông minh, trẻ có thể nổi trội đặc biệt ở một khả năng nào đó nhưng cũng có thể sở hữu nhiều loại hình thông minh khác nhau.
Thông minh ngôn ngữ:
Là trí thông minh của những phóng viên, nhà văn, nhà thơ, người kể chuyện, luật sư, người có khả năng ngôn ngữ có thể tranh luận thuyết phục hướng dẫn có hiệu quả thông qua sử dụng lời nói. Họ yêu thích các cách sử dụng âm thanh của từ ngữ thông qua việc chơi chữ, đố từ và cách uốn lưỡi, họ có khả năng nhớ các sự kiện, bậc thầy về đọc và viết.
Thông minh logic toán học:
Là trí thông minh đối với những con số và sự logic. Đây là trí thông minh của những nhà khoa học, kế toán viên và những nhà lập trình máy tính. Họ có khả năng xác định nguyên nhân chuỗi các sự kiện, cách tư duy theo dạng nguyên nhân - kết quả, khả năng sáng tạo các giả thuyết, ưa thích các quan điểm dựa trên ý chí.
Thông minh về không gian:
Nhạy cảm sắc bén với những chi tiết cụ thể trực quan, suy nghĩ bằng hình ảnh, hình tượng, có khả năng cảm nhận, chuyển đổi và tái tạo những góc độ khác nhau của thế giới không gian trực quan dưới dạng hình ảnh đồ họa. Là đất sáng tạo của các kiến trúc sư, nhiếp ảnh, nghệ sĩ, phi công và kỹ sư cơ khí. Dễ dàng định hướng bản thân trong không gian 3 chiều. Thích thú với các trò chơi xếp hình, mê cung.
Thông minh về âm nhạc:
Có khả năng cảm nhận, thưởng thức và tạo ra các nhịp điệu. Trí thông minh âm nhạc còn có trong tiềm thức của bất kỳ ai miễn là có khả năng nghe tốt, dành thời gian cho âm nhạc, biết hát theo giai điệu và phân biệt được nhiều tiết mục khác nhau với sự chính xác của các giác quan. Điển hình là DJ, nhạc sĩ, nhạc công, giáo viên dạy nhạc, ca sĩ.
Khả năng vận động cơ thể:
Là loại thông minh của chính năng lực cơ thể, khả năng điều khiển các hoạt động thân thể của con người và thao tác cầm nắm các vật thể một cách khéo léo. Điển hình là các vận động viên thể thao, thợ may, thợ mộc, thợ cơ khí, bác sĩ phẫu thuật.
Năng lực tương tác:
Là năng lực hiểu, cảm nhận, làm việc và tương tác tốt với người xung quanh, cộng đồng. Có khả năng nhìn sự việc dưới góc độ, quan điểm của người khác. Năng lực tương tác hay gặp ở giám đốc, hiệu trưởng, nhà tâm lý, luật sư.
Năng lực tự nhận thức bản thân:
Hay còn gọi là trí thông minh nội tâm. Người thuộc loại trí tuệ này có thể dễ dàng hiểu rõ những cảm xúc của bản thân. Sử dụng chính những hiểu biết của mình để vạch ra hướng đi cho cuộc đời. Họ có tính độc lập mạnh mẽ, thích làm việc một mình. Điển hình là tu sĩ, nhà trị liệu, giáo viên tâm lý, doanh nhân.
Tự nhiên:
Những người này có khả năng quan tâm tự nhiên với thực vật và động vật, nhạy bén, tinh thông việc nhận dạng và phân loại vô số chủng loại động thực vật trong môi trường. Điển hình là những nhà tự nhiên học, nhà sinh thái học, nhà làm vườn, bác sĩ thú y.
Quan niệm làm cha mẹ hiện đại chính là việc hiểu loại thông minh của trẻ, nhận ra năng khiếu, giúp con phát triển đúng hướng và tăng khả năng tự tin, bản lĩnh cho bé.
KỲ II: Áp dụng học thuyết thông minh đa chiều
Hồng Vân (ghi từ BS. Thái Thanh Thủy)
