Coronavirus là một nhóm virus lớn gây các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, từ cảm lạnh thông thường đến hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS), hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) và COVID-19. Mặc dù coronavirus là một mối đe dọa quen thuộc, nhưng hiện tại không có vắc-xin hoặc thuốc kháng virus nào có thể ngăn ngừa hoặc điều trị các bệnh mà chúng gây ra ở người.

Phát triển thuốc kháng virus mới

Đại dịch COVID-19 đang diễn ra nhấn mạnh sự cần thiết của việc phát triển các phương pháp điều trị và thuốc hiệu quả. Các nhà khoa học đang miệt mài nghiên cứu, cố gắng tìm ra một chất kháng virus có hiệu quả chống lại SARS-CoV-2.

Nhiều nghiên cứu về thuốc trị COVID-19 vẫn đang được tiến hành.

Nhiều hy vọng đã được đặt vào remdesivir, một loại thuốc kháng virus ban đầu được phát triển để điều trị Ebola. Tuy nhiên, các hướng dẫn thực hành lâm sàng gần đây do một hội đồng quốc tế phát triển chỉ đưa ra khuyến nghị “yếu” cho việc dùng thuốc này ở những bệnh nhân bị COVID-19 nặng, và một nghiên cứu gần đây cho rằng chiết xuất rong biển có thể hiệu quả hơn.

Trong bối cảnh chúng ta tiếp tục tìm kiếm một phương pháp điều trị COVID-19, một nghiên cứu mới đã tập trung vào một nhóm các hợp chất kháng virus nhắm vào một loại enzyme thiết yếu trong coronavirus. Các tác giả của nghiên cứu báo cáo rằng các hợp chất này đã cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót trong mô hình chuột mắc MERS và trung hòa SARS-CoV-2 trong tế bào của những người bị COVID-19.

Nghiên cứu này, dẫn đầu bởi các nhà khoa học từ Đại học Bang Wichita, Hoa Kỳ, dựa trên sự ức chế của một loại enzyme virus quan trọng được gọi là protease giống 3C (3C-like protease). Enzyme này rất cần thiết cho virus để nhân bản, từ đó tồn tại, và với vai trò quan trọng của nó, đôi khi enzyme này được gọi đơn giản là “protease chính”.

Các nhà khoa học đã sản xuất chất ức chế enzym này và trước đó đã phát triển một chất ức chế, gọi là GC376, nhắm vào các bệnh nhiễm trùng do coronavirus ở động vật. Họ đã chỉ ra rằng hợp chất này có thể đảo ngược sự tiến triển của bệnh viêm phúc mạc thể nặng ở mèo, một bệnh do coronavirus ở mèo gây tử vong trong mọi trường hợp. Tất cả những con mèo được dùng thuốc trong hơn 2 tuần đều hồi phục hoàn toàn.

Trước đại dịch COVID-19, nhóm nghiên cứu đã chuyển hướng tập trung vào coronavirus mới ở người, SARS-CoV-2. Các nhà khoa học đã tổng hợp một số hợp chất kháng virus có hoạt tính chống lại một loạt các coronavirus. Trong dòng thử nghiệm đầu tiên, các hợp chất đã được sàng lọc để xác định hoạt tính kháng virus đối với MERS-CoV, SARS-CoV và SARS-CoV-2.

Các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực nghiên cứu thuốc điều trị COVID-19

Các nhà nghiên cứu đã xem xét khả năng của các hợp chất trong việc ức chế protease giống 3C của những virus này, đầu tiên là theo kiểu cô lập, sau đó là bên trong tế bào. Vì protease này không được tìm thấy ở người, nó là mục tiêu hoàn hảo cho một tác nhân kháng virus.

Thuốc kháng virus mới có thể ngăn chặn sự nhân lên của virus

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hai trong số 22 hợp chất họ xem xét có tiềm năng. Đặc biệt, hợp chất 6e là hợp chất mạnh nhất chống lại SARS-CoV-2. Điều này có nghĩa là so với các hợp chất khác được thử nghiệm, chúng ta cần ít hợp chất này hơn để ức chế protease của virus.

Hợp chất 6j hoạt động chống lại SARS-CoV-2 nhưng đặc biệt hiệu quả đối với MERS-CoV, ở nồng độ rất thấp.

Các nhà nghiên cứu tiếp tục xác nhận những phát hiện của họ trong các tế bào từ đường hô hấp của bệnh nhân SARS-CoV-2. Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng các tế bào được xử lý bằng các hợp chất kháng virus có tải lượng virus thấp hơn, cho thấy khả năng tái tạo của virus đã bị ngăn chặn.

Trong các tế bào của hai trong số các bệnh nhân, các hợp chất làm giảm sự nhân lên của virus 10 lần. Ở bệnh nhân thứ ba, một trong những hợp chất được thử nghiệm, 6j có thể ức chế sự nhân lên của virus gấp 100 lần.

Phương pháp điều trị cho cả bệnh MERS

Cùng với việc tìm kiếm một phương pháp điều trị SARS-CoV-2, các nhà nghiên cứu cho rằng họ có thể cũng sẽ tìm ra phương pháp điều trị MERS, một bệnh tiếp tục bùng phát cho tới hôm nay và có tỷ lệ tử vong khoảng 35%.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hợp chất mà họ sử dụng trong các tế bào đường thở của con người, 6j, có thể ức chế protease chính của MERS-CoV.

Họ tiếp tục thử nghiệm hợp chất này trên mô hình chuột MERS, sử dụng nó trên một số con chuột 1 ngày sau khi chúng bị nhiễm bệnh. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng tất cả những con chuột được tiêm thuốc kháng virus đều sống sót, trong khi những con không được tiêm thì tử vong.

Những con chuột được điều trị có kết quả tốt hơn, với tải lượng virus thấp hơn và tổn thương phổi ít hơn đáng kể so với những con chuột không được điều trị. Trong khi những con chuột không được điều trị bị viêm và tắc nghẽn phổi, và trong một số trường hợp, bị xẹp phổi, những con chuột được điều trị chỉ bị tổn thương ở mức độ hạn chế.

Mặc dù nghiên cứu tiền lâm sàng này không chứng minh được hiệu quả ở người - và mặc dù có sự khác biệt lâm sàng rất rõ rệt giữa bệnh do MERS-CoV và SARS-CoV-2 ở người - nhưng nó đã cho thấy một bằng chứng đáng quan tâm cho nhóm nghiên cứu.

Họ dự định tiếp tục nghiên cứu để xem liệu một trong những hợp chất của họ có thể điều trị cả MERS và COVID-19 ở người hay không.