Cổng Sáng kiến khoa học là cầu nối giữa nghiên cứu và thị trường
Ngày 24/12, tại Hà Nội, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) tổ chức Hội thảo "Ứng dụng và phát huy hiệu quả Cổng Sáng kiến Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST)", nhằm làm rõ vai trò của Cổng như một công cụ số "một cửa" thúc đẩy hình thành, đánh giá và chuyển hóa sáng kiến vào thực tiễn.
PGS.TS. Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED.
Phát biểu khai mạc, đại diện, PGS.TS. Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED nhấn mạnh, trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành yêu cầu bắt buộc và đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng quốc gia, việc phát hiện, nuôi dưỡng và khai thác hiệu quả các sáng kiến từ mọi thành phần xã hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đảng và Nhà nước đã xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững, được thể chế hóa trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025.
Theo đó, Cổng Sáng kiến Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được xây dựng không chỉ như một sản phẩm công nghệ, mà là một thiết chế mềm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Đây là nền tảng số mở, kết nối người đề xuất sáng kiến, chuyên gia đánh giá và các tổ chức tiếp nhận, khai thác; góp phần khắc phục tình trạng sáng kiến phân tán, thiếu đầu mối tiếp nhận và cơ chế chuyển hóa thành sản phẩm, giải pháp hoặc chính sách.
Cổng Sáng kiến hướng tới tiếp nhận sáng kiến từ mọi đối tượng trong xã hội, hỗ trợ đánh giá khách quan, minh bạch, gắn sáng kiến với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp, địa phương và cơ quan quản lý; đồng thời thúc đẩy bảo hộ sở hữu trí tuệ, ứng dụng và thương mại hóa các sáng kiến có giá trị. Qua đó, Cổng được kỳ vọng trở thành cầu nối hiệu quả giữa nghiên cứu – ứng dụng – thị trường, giữa khu vực công – tư và giữa trong nước – quốc tế.
Các đại biểu tham dự hội thảo.
Hội thảo được tổ chức nhằm làm rõ vai trò, chức năng của Cổng Sáng kiến ở cả góc độ kỹ thuật và tầm chiến lược quốc gia; chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong tiếp nhận, đánh giá, quản lý và khai thác sáng kiến; lắng nghe ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp để hoàn thiện mô hình vận hành, đồng thời hình thành cộng đồng đồng hành phát triển Cổng Sáng kiến như một tài sản chung của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam.
NAFOSTED kỳ vọng, Cổng Sáng kiến không chỉ là nơi đăng ký ý tưởng, mà còn là không gian nuôi dưỡng, gia tăng giá trị sáng kiến, truyền cảm hứng sáng tạo và đặt nền móng cho tương lai của đổi mới sáng tạo quốc gia.
Cách nào thu hút chuyên gia AI người Việt ở nước ngoài?
GS.TS Trần Thế Truyền – Trưởng ban AI, Khoa học & Sức khỏe, Sáng kiến AI Ứng dụng, Đại học Deakin (Australia), nghiên cứu tập trung phân tích bài toán thu hút và phát huy hiệu quả đội ngũ chuyên gia AI Việt Nam ở nước ngoài trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển trí tuệ nhân tạo như một lĩnh vực công nghệ mũi nhọn
Theo nghiên cứu, các chuyên gia AI Việt ở nước ngoài hiện đang làm việc trong những môi trường AI tiên tiến hàng đầu thế giới, sở hữu nền tảng hạ tầng, dữ liệu và hệ sinh thái nghiên cứu – ứng dụng vượt trội. Họ thường có công việc ổn định, thu nhập tốt, nhiều cơ hội nghề nghiệp tại các tập đoàn và quốc gia phát triển, đồng thời chịu áp lực chuyên môn rất cao và gánh nặng trách nhiệm cá nhân, gia đình. Vì vậy, việc kêu gọi họ "về nước toàn thời gian" là một yêu cầu thiếu tính khả thi trong thực tế.
GS.TS Trần Thế Truyền – Trưởng ban AI, Khoa học & Sức khỏe, Sáng kiến AI Ứng dụng, Đại học Deakin (Australia).
Nghiên cứu chỉ ra rằng, ở một ngưỡng phát triển sự nghiệp nhất định, tiền bạc hay chức danh hình thức không còn là động lực chính đối với nhóm chuyên gia này. Thứ họ thực sự quan tâm là ý nghĩa của sự đóng góp, giá trị di sản để lại, quyền lực tri thức thực chất và cơ hội giải quyết những bài toán đủ khó, đủ khác biệt. Đây cũng chính là lợi thế mà Việt Nam có thể tạo ra – những bài toán gắn với bối cảnh quốc gia, xã hội, văn hóa và nhu cầu phát triển dài hạn mà các hệ sinh thái AI lớn trên thế giới không có.
Từ đó, nghiên cứu làm rõ mâu thuẫn cốt lõi: các chuyên gia cần ở nước ngoài để tiếp cận AI tiên tiến, trong khi Việt Nam lại cần sự đóng góp liên tục và lâu dài. Giải pháp không nằm ở việc "kéo" họ về nước, mà ở việc thiết kế đúng vai trò để họ có thể tham gia từ xa nhưng vẫn tạo ra tác động thực chất. Câu hỏi trung tâm không phải là "bao giờ về Việt Nam", mà là "Việt Nam cần ra quyết định gì và chuyên gia có vai trò gì trong quyết định đó".
Nghiên cứu đề xuất mô hình tham gia linh hoạt, trong đó chuyên gia chỉ cần dành 5–30 ngày mỗi năm, tập trung vào các quyết định then chốt như phản biện chiến lược, thiết kế kiến trúc chương trình AI quốc gia, xây dựng chuẩn đào tạo, hoặc đóng vai trò người đặt chuẩn và dám nói "không" khi cần. Trí tuệ của họ cần được "đóng gói" thành tri thức có thể lan tỏa, giúp đội ngũ trong nước phát triển nội lực, tránh phụ thuộc cá nhân.
Quan trọng hơn, nghiên cứu nhấn mạnh việc gắn đóng góp chuyên gia với danh tiếng và di sản lâu dài. Với họ, tham gia phát triển AI cho Việt Nam chính là một khoản "đầu tư danh tiếng", khi tên tuổi được gắn với các chuẩn mực quốc gia, chương trình dài hạn và thế hệ học trò kế cận. Đây được xem là chìa khóa để xây dựng mạng lưới chuyên gia AI Việt toàn cầu, tham gia bền vững vào quá trình phát triển trí tuệ nhân tạo của đất nước.
