Phát hiện thành phố cổ đầu tiên trong Ðế chế Angkor

Các nhà khảo cổ quốc tế vừa tìm thấy Mahendraparvata, thành phố cổ hơn 1 nghìn  tuổi, nhờ một phương tiện kỹ thuật mới Lidar. Mahendraparvata cách không xa Cố đô Angkor, thuộc tỉnh Siem Reap, vùng Tây Bắc Campuchia.

Trước đây, Cố đô Angkor có nhiều đền cổ nhỏ hơn trong khu vực gần Angkor Wat được khám phá bằng phương pháp truyền thống, tức là phải đi bộ nhiều tháng trong rừng núi rất gian khổ. Nhưng lần này, các nhà khảo cổ học đã sử dụng kỹ thuật tiên tiến hơn, giúp rút ngắn thời gian và có thể hình dung tương đối rõ ràng toàn bộ khu di tích dù nó hiện nằm dưới lớp cây rừng dày, thậm chí bị đất đá bao phủ. Theo các nhà khảo cổ, đây là một thành phố của người Khmer xây dựng trước cả Angkor Wat, sau đó các vương triều Khmer rời bỏ thành phố cổ này ở trên Phnom (núi) Kulen để xuống khu vực thấp hơn là đền Angkor. Cả thành phố cổ Mahendraparvata và Angkor Wat chịu ảnh hưởng nặng của Ấn Độ giáo.

Do chịu ảnh hưởng từ nền văn minh Ấn Độ ngày xưa nên các vua chúa Khmer thường xây dựng thành, đền đài nằm trên ngọn núi cao. Điều mà họ nghĩ rằng sẽ gần Thượng đế hơn. Và như thế rất hao tốn sức lực của dân trong nước.

Các nhà khảo cổ học người Australia đã dùng một công cụ có tên là Lidar, được gắn trên trực thăng và có tia laser để hỗ trợ công cuộc tìm kiếm di tích 1.200 năm về trước đang nằm sâu trong rừng rậm đầy mìn bẫy và lại ở trên núi cao. Nếu không có kỹ thuật Lidar thì việc tìm kiếm thành phố cổ Mahendraparvata có thể sẽ không diễn ra. Kỹ thuật này cũng đã được sử dụng để tìm kiếm khu di tích Mayan ở Trung Mỹ. Ông Damian Evans, một trong những nhà khảo cổ học của Ðại học Sydney cho biết: “Với công nghệ này, chúng tôi có thể trực tiếp nhận diện thành phố bị mất tích bằng hình ảnh, nơi chưa từng được biết đến”.

Ông Jean - Baptiste Chevance, người đứng đầu đoàn khảo cổ cho biết, công việc khai quật đã được tiến hành từ năm 2008 nhưng cái mới nhất, gây ngạc nhiên nhiều cho công luận chính là sử dụng kỹ thuật Lidar do Trường ĐH Sydney mang đến Campuchia. Phương tiện này rất tốn kém vì phải sử dụng trực thăng. Tuy nhiên, lúc đó không có mấy thông tin về di tích. Nhưng hiện nay, các nhà khảo cổ học đã biết được nhiều điều chính xác hơn cũng như việc tìm kiếm được mở rộng thông qua việc sử dụng công cụ Lidar. Bằng hàng tỷ xung laser, thiết bị cho phép nhóm khảo cổ học nhìn thấy những cấu trúc vuông vắn, bản đồ hoàn chỉnh của thành phố Mahendraparvata, điều mà họ chưa thể thực hiện sau nhiều năm nhọc nhằn nghiên cứu địa bàn. Công nghệ trên còn thu về tọa độ định vị vệ tinh, giúp khám phá hơn 20 ngôi chùa chưa từng ghi chép trước đó, cùng bằng chứng về hệ thống kênh mương và đường đi cổ xưa trong thành phố này.Qua các hình ảnh thu thập được, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu khảo cổ tại Campuchia của Đại học Sydney Damian Evans kết luận, khu vực di chỉ thành phố Mahendraparvata hoàn toàn không còn thực vật. Ông Evans cho biết, nhóm của ông hiện đang nghiên cứu tác động về mặt môi trường của sự tàn phá rừng và sự phụ thuộc vào quản lý nguồn nước đối với kết cục của nền văn minh tại đây.

Kỹ thuật Lidar giúp định vị các nét đặc trưng của khu di tích, tìm ra được hệ thống những con đường, các kênh đào, các con mương tiêu tưới nước và khá nhiều ngôi đền cổ, tượng đài chung quanh. Tất cả điều này hợp thành một thành phố cổ mà ngày xưa các vua chúa Khmer rất chú trọng đến việc xây dựng hệ thống thủy lợi chung quanh các ngôi đền lớn hay thành lũy. Điều này còn cho thấy nền nông nghiệp lúc đó được quan tâm đặc biệt vì nuôi sống dân cư Khmer và họ tùy thuộc vào rất nhiều cho sinh kế.

Ai đã đi đến Cố đô Angkor cũng thấy được một con kênh lớn chạy quanh khu di tích này, mặc dù nó không còn nguyên vẹn hình hài như lúc được xây dựng cách đây 900 năm. Những ngôi đền cổ trên núi, những bức tượng mang hình thù con voi bằng đá được chạm khắc to lớn hơn người, những bức tượng cung nữ khiêu vũ… đều có liên hệ mật thiết đến một giai đoạn lịch sử quan trọng của người Campuchia cách đây hơn 1.000 năm.

  Quỳnh Anh

 (Theo Sydney Morning Herald )