 Tấm bia vừa được phát hiện khắc bài thơ của vua Thiệu Trị. |
 |
 Hai tấm bia cổ được phát hiện lần trước. |
Hiện nay, tại khu vực suối nước nóng (có tọa độ ở Kinh độ: 160 14” 452’”; Vĩ độ: 1070 38” 782’”) cách trung tâm Thị xã Hương Thủy chừng 15km theo đường chim bay, đã xuất lộ 2 tấm bia. Một tấm còn nguyên vẹn kiểu dáng, cao 1m60 (không kể phần bệ bia) rộng 86cm, dày 20cm; trán bia chạm hình lưỡng long triều nhật và thân bia chạm hoa lá cách điệu, bệ chạm hoa văn kỷ hà theo phong cách cung đình; bề mặt bia bị nước và thời gian bào mòn đến nỗi không còn thấy được dấu vết của chữ khắc. Một tấm khác bị gãy phần dưới thân, cao 67cm, rộng 43cm, dày 9cm mặt trước khắc 2 chữ Lãnh Giản mặt sau khắc Minh Mạng thập bát niên, tam nguyệt cát nhật (Ngày tốt, tháng ba, năm Minh Mạng thứ 18).
Đây là khu vực suối nước nóng từng phát hiện vào thời Nguyễn. Năm 1837, Ninh Thuận Công Miên Nghi, trong một lần đến đây săn bắn đã phát hiện ra vũng nước nóng này và về báo với vua Minh Mạng. Vua đã cử lang trung Bộ Công là Vũ Trọng Đại đi điều tra tình hình và vẽ bản đồ xác định vị trí. Sau đó vua Minh Mạng lại thân hành đến tận nơi xem xét và làm bài văn “Thang Hoằng Ký” rồi cho khắc vào bia đá, dựng tại nơi này.
Đối chiếu với tư liệu lịch sử, cho thấy, vào năm Minh Mạng thứ 18 (1837), triều đình có cho khắc dựng 3 bia suối nước nóng tại đây, trong đó có 1 bia lớn khắc bài ký về suối nước nóng của vua Minh Mạng, 2 bia nhỏ khắc tên suối là Thanh Giản (nghĩa là Khe Trong) và Lãnh Giản (nghĩa là Khe Lạnh). Ngoài ra, trong 20 thắng cảnh Huế xưa do vua Thiệu Trị đề vịnh được bộ Công vẽ tranh minh hoạ, có 8 thắng cảnh trong cung và vườn ngự đều được khắc thơ lên bảng đồng; 12 thắng cảnh khác đều khắc thơ lên bia đá trong đó có Tây Lãnh Thang Hoằng và được dựng tại đây.
Do vậy, có khả năng tấm bia lớn bị bào mòn bề mặt được phát hiện tại khu vực này là tấm bia khắc bài Thang Hoằng ký của vua Minh Mạng.
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đề xuất lập phương án để di chuyển 2 tấm bia trên về bảo quản và tổ chức phương án trưng bày, giới thiệu tại bảo tàng, đồng thời tiếp tục tìm kiếm và di chuyển 2 tấm bia còn lại (như đã miêu tả trong sử sách).
An Bình