Cơ vân là những sợi cơ nhỏ, cùng nhau hợp thành hệ thống cơ bắp lớn nhỏ bám vào các xương giúp ta vận động. Tổn thương cơ vân là căn bệnh khá nguy hiểm, nhiều trường hợp dẫn đến những biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong, do các chất trong cơ bắp thoát vào máu, đến một số cơ quan và phá hoại các cơ quan đó.
Nguyên nhân bệnh do đâu? Nghiện rượu vì rượu làm các cơ bắp bị phá huỷ rất nhanh. Sử dụng cơ bắp quá mức, nhất là ở những người làm các công việc nặng nhọc, làm việc với thời gian kéo dài dưới trời nắng nóng, chấn thương, dùng một số thuốc dễ gây tổn thương cơ bắp như erythromycin, colchicine, steroid... Ngoài ra, các bệnh như nhiễm khuẩn, bệnh nội tiết (cường tuyến giáp trạng, suy tuyến giáp trạng...), một số bệnh di truyền cũng gây hại cho cơ bắp.
Làm việc, vận động quá sức dưới trời nắng nóng có thể dẫn tới mắc bệnh trên cơ vân. Ảnh: TM
Dấu hiệu của bệnh: Chỗ bắp thịt bị thương tổn đau, sưng, bầm tím, yếu khiến ta khó cử động vùng này. Người bệnh thấy nóng sốt, mệt mỏi, buồn nôn, ói mửa, trí óc lẫn lộn, có khi bứt rứt, không còn nhận biết thực tại, nước tiểu có màu như nước trà (là dấu chứng đầu tiên, dễ nhận biết nhất khi bị hội chứng này). Khi thận đã suy nặng vì chất myoglobin, người bệnh sẽ bị vô liệu.
Biến chứng nguy hiểm
Biến chứng sớm:
Trong cơ vân cũng chứa nhiều chất muối potassium. Trường hợp bắp thịt tổn thương nặng, chất potassium ùa vào máu. Lượng potassium tăng quá cao trong máu sẽ làm tim đập loạn nhịp, nặng hơn nữa sẽ ngừng đập. Chất canxi trong máu cũng sẽ xuống thấp, từ đó dễ dẫn đến tim loạn nhịp. Chất proteases thoát ra từ những tế bào bắp thịt hư hoại, đến gan, gây viêm gan cấp.
Biến chứng muộn:
Sau 12 - 24 tiếng kể từ khi bắp thịt bắt đầu tổn thương, thận có thể suy cấp tính và có thể có hiện tượng đông máu trong mạch. Thận hư hại vì sự nghẽn tắc của các ống lọc trong thận, do sự trầm lắng của chất myoglobin, do tác dụng độc hại trực tiếp của chất sắt đến từ chỗ bắp thịt tổn thương và do cả thiếu nước. Thêm vào đấy, một số chất có tác dụng co mạch thoát ra từ các bắp thịt tổn thương cũng làm giảm lượng máu đến thận. Hiện tượng đông máu toàn diện có thể xảy ra trong hội chứng tổn thương cơ vân. Máu tự nhiên đông trong các mạnh máu, nặng nhất vào các ngày thứ 3 đến thứ 5, kể từ lúc bắt đầu mắc bệnh. Đặc biệt nguy hiểm là hội chứng khoảng hẹp là biến chứng do bắp thịt bị chấn thương trực tiếp hoặc do sự vận động quá mức. Vùng bắp thịt tổn thương thường đau, tê. Sau 6 giờ bị biến chứng này, nếu không phát hiện và chữa trị kịp thời, cơ bắp bị tổn thương này có thể vĩnh viễn hư hại hoặc tử vong.
Về điều trị: Cần nhanh chóng đến bệnh viện nếu thấy xuất hiện các triệu chứng như đã mô tả ở trên. Với căn bệnh này, đến bệnh viện sớm giờ nào thì sự phục hồi càng nhanh chóng và ít các biến chứng nguy hiểm.
Phòng ngừa: Không nghiện rượu và các chất ma túy. Tránh làm việc, vận động quá sức dưới trời nóng. Nếu có chấn thương, nhớ cho bác sĩ biết vì hội chứng tổn thương cơ vân có thể gây triệu chứng toàn diện không điển hình như nóng lạnh, mệt mỏi, buồn nôn, ói mửa... Đi khám bệnh vì những triệu chứng này và trước đó nếu bị ngã, sưng đau bắp thịt, đặc biệt lại tiểu ra nước màu như trà, nhất thiết phải nói với bác sĩ.
BS. Mai Thanh Vân
